Vísir - 04.02.1963, Blaðsíða 9

VIS IR . Mánudagur 4. febrúar 1963.
9
styrkt og aukin. Heilfrysting
•íldar iókst og mikið. Varlega
eiknað mun aukning síldar-
'rystingar nema rúml. 50% frí
íðasta ári, og hefur alls orðið
um 34 þús. lestir. Þá gekk og
vel að selja síldina ísvarða á
^rlendan markað og varð mikil
lukning á þeim útflutningi.
Að veniu fór langmestur
'iluti sfldaraflans til vinnslu f
verksmiðjum eða alls um 273
hús. lestir af sfld veiddri fyrir
Norður- og Austurlandi og um
91 þús. lestir af suðvestanlands
veiddri síld. Hafa verksmiði-
urnar ekki fengið meira magn
til vinnslu í annan tíma.
Nokkrar frátafir urðu frá
veiðum útaf Austfjörðum þegar
leið á sumarið vegna þess að
verksmiðjurnar böfðu ekki und-
an að vinna hið mikla magn
sem á land barst, Verksmiðj-
urnar sem verið var að byggja
á SeyðisfirfReyðarfirði og
Fáskrúðsfirði komust ekki í
gagnið fyrr en mjög var liðið á
vertíðina. Olli því bæði verk-
fall járnsmiða og almennur
skortur á faglærðu vinnuafli
Dró þetta vissulega úr beirri
afkastagetu verksmiðjanna
eystra. sem reiknað hafði verið
með. Nú er rætt um að byggja
litlar bræðslur á n^kkrum
stöðum eystra, aðallega f sam-
bandi við fyrirhugaða síldar-
uppskipunarprammi, sem keypt
ur var til landsins auðveldaði
flutningana mjög. Síld var flutt
bæði til verksmiðjanna nyrðra
og til Reykjavíkur. Voru alls
flutt 234 þús. mál að austan.
Nýttist þannig betur hin mikla
afkastageta. sem fyrir hendi
er norðanlands og sunnan.
Mikið hefur verið rætt um að
gera þurfi úrbætur á móttöku
og hagnýtingu sfidarinnar. eink
um austanlands og sunnan
Raunar má halda því fram. að
vandamál þessi séu nokkuð ólík,
eftir bví hvort um er að ræða
mótttöku sumarveiddrar stldar
fyrir Austfjörðum eða haust- og
vetrar.íldar suðvestanlands.
Eins og málum er nú háttað.
er Austfjarðasfldin einkum hag-
nýtt í salt og bræðslu, auk lít-
ils háttar frystingar t.il beitu.
Um útflutningsmöguleika á
frystri síld virðist ekki vera að
ræða. Útflutningur á ísvarinni
Norður- og Austurlandssíld virð
ist heldur ekki eiga framtfð fyr-
ir sér. Hagnýtingarmöeuleikarn-
ir eru því takmarkaðir. Það
magn Norður- og Austurlands-
síldar, sem fer til söltunar, er
takmarkað við sölusamninga við
viðskiptalöndin. Neyzlusvæði
saltsfldar f heiminum eru hins
vegar all takmörkuð og har af
leiðandi sölumöguleikarnir. Allt
virðist þvi benda til þess, að í
smiðjanna, sem um er að ræða
og þá sérstaklega á Austfjörð-
um, þar sem afkastageta verk-
smiðianna norðanlands virðist
nægileg og vel bað.
Áður en lengra er haldið er
rétt að gera grein fyrir afkasta-
getu og bróarrými verksmiðj-
anna. Á Norðurlandi nema af-
köstin um 70 þús. málurn á
sólarhring og þrær og t^nkar
rúma samtals um 257 bús. mál.
Á Austurlandi nema sólarhrings
afköst beirra verkrmiðja, sem
nú eru starfræktar, um 18 bús.
málum oa geymslun''mi er fyrir
um 62 bús. mál. Ef Raufarhöfn
er talin með. má segia að við
bætist um 5 bús. mála afköst
og rúmlega 60 þús. mála bróar-
rými. sem tii reiðu er fyrir sfld
veidda austanlands. Þegar verk-
smiðiuafköst þau, sem standa
til boða yfir sumarmánuðina
eru skoðuð sameiginlega, virðist
enginn vafi vera á bví, að þau
eru nægileg. Með fullri starf-
rækslu hefðu-þær allar getað
unnið úr þeim rúmlega 2 millj-
ónum mála síldar, sem fóru til
bræðslu á 23 sólarhringum. Það
virðist því nauðsynlegt að at-
huga þessi mál vandlega og rasa
ekki um ráð fram. Trúlega má
enn bæta móttökuna evstra með
aukningu þróarrýmis, betri lönd
unartækjum verksmiðíanna o. s.
Framh á bls 6.
standa undir nauðsynlegum af-
skriftum, auk þess að geta
safnað nægilegum sjóðum til
þess að jafnan sé hægt að
fylgjast með og taka í notkun
nytsamlegar nýjungar án þess
að leita þurfi í hvert sinn á
náðir lánastofnana,
Sem fyrr getur nam aflinn á
sumarsíldveiðum 329 þúsund
lestum. Landað verðmæti þessa
afla mun vera nálægt 413
milljónir króna samanborið við
nálega 259 jrnillj. króna árið áð-
ur. Um 224 skip tóku þátt í
veiðunum.
Gerðardómsákvæðin um
hlutaskipti voru ekki talin ná
nema til loka sumarsfldveið-
anna. Kom því á ný til kaup-
deilu milli útgerðarmanna og
sjómanna strax að þeim lokn-
um. Sú deila leystist ekki fyrr
en um miðjan nóvember og hóf-
ust haustsíldveiðamar því um
mánuði seinna en árið áður
Hins vegar var aflinn svipaður
sem fyrr segir eða nál, 67 þús.
lestir en var um 72 þús. lestir
haustið 1961. Þegar flest var
tóku rúmlega 120 sftjp þátt í
þessum veiðum.
Hagnýting aflans.
Ekki urðu miklar breytingar
á verkunaraðferðum eða því
aflamagni, sem fór til hinna
ýmsu framleiðsluflokka, aðrar
en þær sem stöfuðu af breytt-
um aflabrögðum, sem skýrast
kemur t. d. fram í síldaraflan-
um.
Hagnýting þorskaflans, var
með svipuðum hætti og undan-
farin ár. Tæplega 50% hans
var frystur. Söltun jókst nokkuð
frá fyrra ári, en hins vegar dró
nokkuð úr skreiðarverkun. Or-
sökin til þess, að minna magn
fisks var hagnýtt í skreið, mun
að einhverju leyti mega rekja
til stöðvunar togaraflotans og
að sumu leyti til þess, að úr-
skurður verðlagsráðs um fisk-
verð varð skreiðarverkendum
óhagstæður, einkum að því er
viðkemur verði á III. flokks
fiski. Fannst mér úrskurður
ráðsins sem varð til að þrengja
bilið á milli verða fyrsta flokk'
fisks og verðs Iakari gæða
flokka, skref aftur á bak. Aub
ofannefnds hefur of lítill verð
mismunu'r milli gæðaflokka
för með sér tilhneigingu til
minni vöruvöndunar. Um 89?
þorskaflans voru flutt fsvarir
á erlendan markað hvort ári?
um sig.
Vinnsla þorskaflans fylgdi
þannig svipuðum leiðum og
undanfarin ár. Sökum ágæts
verðs, sem fengizt hefur fyrir
ísvarinn fisk á erlendum mark
aði undanfarin ár, hefur nokk-
uð vaxið það magn, sem flutt
hefur verið utan f því ástandi.
Er að sjálfsögðu einkum um
togarafisk að ræða, en síðan
veiðar með dragnót hófust á ný
hér við land hafa skapazt betri
möguleikar til sölu á fsvörðum
bátafiski. Virðist rétt að þeir
möguleikar verði betur athug-
aðir, skipulagðir og hagnýttir,
að svo miklu leyti sem hag-
kvæmt er. Hér er m. a. um að
ræða fisktegundir, sem ekki
virðist auðvelt að hagnýta né
selja við góðu verði á annan
hátt. í þessu tilfelli má og
Már Elíssort hagfr., skrifstofu-
stjóri Fiskifélags íslands.
hafa fylgt venjubundnum leið-
um, og virðist erfitt að breyta
mikið út af þeim. Ávallt er
samt nauðsynlegt að vera vak-
andi fyrir nýjungum bæði í
framleiðslutækni og meðferð
vörunnar og fvlgjast vel með
markaðsþróuninni. Hefur ein-
mitt á s.l. ári verið unnið að
ýmsu þvi, sem til bóta horfir '
þessu svi"'
Vinnsla sfldarafurða. Enda
minna á að ýmsar tegundir
fisks, sem oft má veiða með
góðum árangri við strendur
landsins að sumarlagi, en hef-
ur hingað til Iítill sem enginn
gamur verið gefinn, seljast við
ágætu verði á erlendum fsfisk-
markaði.
Undanfarin tvö—þrjú ár hef-
ur mikið verið unnið að endur-
bótum í fiskvinnslustöðvum hér
á landi. Frystiiðnaður hefur
ekki farið varhluta af þvf. Marg
ir frystihúseigendur leitast við
af fremsta megni að endur-
skipuleggja og endurnýja véla-
og húsakost með það fyrir aug-
um að draga úr framleiðslu-
kostnaði. Mörgum hefur orðið
vel ágengt, þótt mikið starf sé
enn fyrir höndum.
Töluverðar fjárfestingar virð
ist vera þörf í því skyni að
endurnýja gömul og úr sér
gengin tæki, svo og til að bæta
húsakost og innri skipulagn-
ingu fyrirtækjanna. Sumt af
þessu mun án efa auka afkasta-
möguleika og draga úr fram-
leiðslukostnaði og er það vel.
Hins vegar skyldi farið að öllu
með gát í nýfjárfestingu, sem
beinlínis er til þess ætluð að
auka afkastamöguleikana. Ef
skýrslur eru athugaðar kemur
í ljós að enn er mikil umfram-
afkastageta f frystiiðnaðinum,
þótt hin stóraukna síldarfryst-
ing síðustu ára hafa breytt
nokkru til hins betra, sérstak-
lega á suðvesturkjálka landsins.
Þá verður að hafa í huga, að af-
kastageta véla- eða tækja er
ekki einhlft. Hefur það einmitt
skýrt komið í ljós á árinu hjá
sjávarútveginum sem og öðr-
um atvinnugreinum, sem átt
haf við vinnuaflsskort að etja.
Nú eru hafnar tilraunir með
enn frekari nýtingu fisks til
frystingar m. a. með þvf að búa
til úr þeim hálfbúna eða til'-
búna rétti, sem mjög hefur far-
ið í vöxt erlendis og er vinsælt
þar.
Saltfisks- og skreiðarverkun
Vetrarsíldveiðin hefur aldrei verið betri en nú í vetur.
þótt lítið nýtt kæmi fram í
hagnýtingu síldarafurða á s.l.
ári var samt haldið áfram af
ýuknum^út __
verkunaraðferðum, sem áður
voru hafnar t. d. flökun síldar
f súr og frystingu. Var aðstaða
framleiðslunnar að mörgu leyti
söltun og væntanlega einnig til
að hagnýtá tilfallandi hráefni
frá frystihúsum og annarri fisk-
iB ýq^im , þeiij) ,vinnslu.
Sfldarflutningar gehgu vel.
Var með góðum árangri byggt
á reynslu undanfarinna ára f
þeim efnum. Hinn afkastamikli
náinni framtfð verði að hagnýta
mest allt það magn, sem ekki
fer til söltunar, eða f bræðslu.
Hins vegar má e. t. v. auka
söltunina eitthvað, ef tekst að
vinna markað fyrir niðurlagða
sfld. Það eru þvf aðallega úrbæt
ur á móttökuskilyrðum verk-
UTVEGURINN 1962