Vísir - 21.02.1963, Side 7

V í SIR . Fimmtudagur 21. febrúar 1963.
7
Börninogfræðslanumlöndin Hestir svangir við
matborð heimsins
IXér fyrr á árum mun lýsing
á íslandi hafa byrjað á
þessa leið í einni af landa-
fræðibókum okkar: ísland er
eyland úti f reginhafi, langt frá
öðrum löndum. Þetta var nú
það, sem fneðarinn þurfti að
segja fyrst af öllu um landið
okkar, til þess að gefa börnun
ut*> réttar hugmyndir um það.
Víst var það sannleikur, og
næstum því sannleikurinn all-
ur, á þeim tímum, sem liðnir
eru og koma aldrei aftur. Land-
ið var einangrað, Iangt frá öðr-
um löndum um margar aldir.
En nú er ekki hægt að segja
þetta lengur. Fjarlægðin er
ekki sama staðreyndin og áður.
Það væri miklu nær að hefja
fræðsluna nú til dags á þessa
Ieið: Island er eyja, miðsvæðis
á Atlantshafi norðan til. Landið
liggur tiltölulega vel við sam-
göngum við tvær voldugustu
og þéttbýlustu heimsálfurnar.
Er um það bil þriggja til fjög-
urra stunda ferð til nokkurra
næstu flughafna Evrópu, og til
Bandaríkja (New York) er um
tíu stunda flug.
Þegar námsbókin sagði:
„langt frá öðrum löndum“,
voru siglingar til og frá Iandinu
strjálar og af skornum skammti
á allan hátt, enginn símaspotti
í landinu né til landsins frá
umheiminum, engin loftskeýti
þekktust hér. Engin útvarps-
tæki voru þá til á þessum
hnetti, sem flutt gætu talfregn
ir á augabragði frá fjarlægum
hornum heims. Þá var f fullu
gildi hið fornkveðna: Seint er
um langan veg að spyrja tíð-
inda. í öllum samskiptum við
önnur lönd var landið langt
frá öðrum löndum.
N\ er öldin önnur. Daglega
heyrast á hverju heimdi
fregnir og frásagnir úr öllum
áttum. Tíðindi af öllu tagi spyrj
ast jafnóðum og atburðirnir
gerast. Landið okkar er ekki
lengur „langt frá öðrum Iönd-
um“. Það er kannski út í regin
hafi ennþá, en einna eðlilegast
er að segja, að ísland sé nú
í miðju þjóðahafinu, enda falla
ferðir héðan og hingað daglega
— flugtengsl við mörg lönd.
Fyrrum voru útlönd fjarlægt
hugtak yfirleitt fyrir flesta Is
lendinga. Að vera að leggja sig
fram um það að fræðast veru-
Iega um önnur lönd þótti ó-
raunhæft, miðað við annað sem
læra þurfti En nú á dögum
hefur uppvaxandi fólk marg-
falt betri skilyrði til að tileinka
sér vitneskju frá framandi lönd
um á hverjum degi. Blöðin
flytja sömu nöfnin með stóru
letri, og'frásagnir draga að sér
athygli, einnig barnanna. Mynd
ir birtast víða að úr heiminum
og mæta augum hér og þar.
Þess gerist æ meiri þörf nú
en fyrir svo sem fimmtíu til
um — eða jafnvel tuttugu til
þrjátíu árum — að veita fræðs
lu um þessa „átthaga" okkar,
jörðina í heild, til þess að mæta
spurningunum, sem hljóta að
koma upp í huga barnsins þeg-
ar það heyrir t.d. í útvarpi á-
væning af hinu og þessu, há-
værar raddir um atburði, fó.lk
og kringumstæður, undraverða
hluti o.s.frv. Það er yfir allan
efa hafið, að margvísleg fróð-
leiksatriði í landafræði fá meiri
og auðveldari viðfestu í hug-
um barnanna nú en mögulegt
var fyrr meir, vegna þess hve
oft lönd og staðir eru nefndir
í heyranda hljóði og á prenti.
Einnig má gæta að því, að
börn þroskast fyrr nú en áður
gerðist yfirleitt, og þau læra
að lesa yngri. Skólinn starfarT
og lengur á ári hverju en siður J
var fyrir nokkrum áratugum. n
Þessi rök og ýms fleiri ættu*
að mæla með því, að reynt sé ,
að koma rækilega til móts við ,
nútímabamið í þessum nýja |
heimi, sem alltaf er að drag-1
ast saman og verða hverjum
manni meira viðkomandi sem
heild.
Rétl er að athuga, hverjarl
eru -þser aðallínur, sem
námsskráin nýja leggur sem um
gjörð um landafræðinámið í
barnaskólum hér á landi, og
raunar unglinganámi einnig.
Námsskráin er gefin út af
Menntamálaráðuneytinu árið
1960.
Þar segir svo um námsefni
7—9 ára barna: Lagður grund-
völlur að Iandafræðikunnáttu í
átthagafreeðitímunum, þar sem
m.a. er miðlað fræðslu um
helztu almenn landafræðileg
fyrirbrigði í nánasta umhverfi
barnsins.
Um 10 ára börn segir svo:
ísland Landslag helstu firði og
flóa, helztu héruð.sýslur kaup-
staðir og kauptún, gróður, at-
vinnuvegir, samgöngur. Lengd-
arbaugar, breiddarbaugar, hnatt
staða íslands, belti jarðar,
mannflokkarnir, heimsálfur, út-
höf. Við kennslu síðustu atrið
anna skal einungis nota jarð-
Iíkan, en ekki kennslubók. Enn
fremur segir: Reynist námsefni
þetta of lítið, má auka við
Rænulaus húlfu æfinu
Tíu ára drengur er fyrir skemmstu
látinn i sjúkrahús í Nairobi, og
hafði hann verið rænulaus hálfa
ævina.
Bharvi Kumar Amin, sonur ind-
\-rsks veðmálaskrifara i Nairobi,
yarð fyrir bifreið í apríl 1958. Hann
meiddist mikið á höfði, og var for-
eldrum hans þegar sagt, að hann
mundi aldrei geta náð heilsu aftur,
og læknar gerðu ráð fyrir, að dreng
urinn mundi deyja eftir tvær eða
þrjár vikur, án þess að koma til
meðvitundar.
Bharvi hafði verið í dái í næstum
'imm ár, þegar hann gaf loks upp
fræðslu um þau atriði, sem áð-
ur eru nefnd, en ekki byrja á
námsefni ellefu ára barna.
Mætti til dæmis taka yfirlit
um helztu ár og vötn, helztu
þjóðvegi, aðalatvinnuvegi, hús-
dýr og afurðir þeirra, fóður-
öflun, íslenzka nytjafiska, fiski
mið og helztu veiðistöðvar og
minnast lítið eitt á íslenzkan
iðnað.
Þannig lýkur greininnni um
Iandafræðinám í 10 ára bekk.
Ýms af ofanrituðum fyrirmæl-
um virðast mér ekki nógu á-
kveðin. Eitt er þó ljóst, — að
ekki má byrja á kennslu annarra
landa en íslands með hjálp
kennslubókar í höndum barn-
anna í 10 ára bekk. 1 næstu
grein mun ég taka til athugun-
ar, hvernig bókaþjóðin kemur
til móts við kennara og nem-
endur um hagkvæmar og að-
gengilegar heimildir um þau
efni, sem þó er leyft að segja
eitthvað frá í 10 ára bekk.
Helgi Tryggvason.
Haldin hefur verið í Genf í
Sviss ráðstefna um þróunarlöndin,
tækni þeirra og vísindi, og hvernig
unnt má vera að auka matvæla-
framleiðslu þeirra.
Ráðstefnu þessa sóttu um 2000
fulltrúar frá nær 100 löndum, og
flutt voru hvorki meira né minna
en 514 fyrirlestrar og tillögur um
landbúnaðarmál einungis. Einn af
fulltrúum Bretlands upplýsti til
dæmis, að ef allir jarðarbúar væru
látnir setjast beggja vegna við
langt borð, mundi það ná 23 sinn-
um umhverfis jörðu, og jafnframt
yrði að Iengja það um 35 km. á
hverjum degi, svo að rúm yrði fyrir
þann hóp, sem við bætist á degi
hverjum.
Væri sama tilraun gerð árið 2000,
mundi borðið ná 47 sinnum um-
hverfis jörðina. Nú væri matvæla-
framleiðslan ekki meiri en svo, áð
tveir þriðju hlutar mannkyns syltu
að meira eða minna Ieyti, og horfur
virðast því miður ekki á því, að
hlutfallið muni.verða hagstætt ár-
ið 2000.
Til úrbóta kemur margt til
greina, að því er haldið var fram á
ráðstefnunni, og ekki aðeins aukn-
ing landbúnaðar í mörgum löndum,
heldur og stórum aukin fiskirækt
og fiskveiðar. Einkum taldi rúss-
neskur fulltrúi að unnt ætti að vera
að auka fiskveiðar í hitabeltishöf-
um.
Brezkur fulltrúi benti á, að ef hin
um „helgu“ kúm Indlands væri
fækkað um helming — þær eru
taldar hvorki meira né minna en
400 milljónir — mundi vera hægt
að ferfalda mjólkurframleiðslu
landsins, þar sem hver kú fengi þá
meira land til beitar.
© Serknesku stúlkunni Djamila
Boupacha, sem kölluð hefir verið
„Orleans-mærin serkneska", hefir
verið boðið í opinbera heimsókn
til Bretlands. Frakkar pynduðu
hana í Alsírstyrjöldinni til þess að
játa á sig þátttöku í hryðjuverkum.
Er óveður í aðsigi? — Fáfræði framsóknarmanna
að athlægi — Jarðhitasvæði í Skagafirði —
Brúargerðir o. fl. o. fl.
WM:
m
andann. Allan tímann hafði honum
verið gefin næring gegnum æð, og
hann stækkaði eðlilega, þótt v-3var
hans væru allir mjög rýrir, eins
og eðlilegt er. Leitað var til færustu
sérfræðinga víða um heim um að-
stoð, en enginn treysti sér til að
gera neitt.
í sambandi við þetta langa rænu
leysi drengsins bar oft á góma,
hvort ekki hefði verið mannúðleg-
ast' að hjálpa honum til að deyja.
Læknar sjúkrahússins, þar sem
hann lá, lágu jafnvel undir gagn-
rýni fyrir að halda lífinu í honum
svo lengi.
/~Uft vill það brerina við aþ
kvartað sé og bölsótast yfir
óhóflegu stjórnmálaþrasi, fánýt-
um umræðum sem dregnar séu
á langinn og tefji eingöngu fyrir
öðrum nytsamari málum. Hins
vegar er svo aftur óspart kvart-
að yfir því, þegar dauft er yfir
þingsölum, og óneitanlega hefur
það verið svo, að hægt er að
kvarta yfir því síðarnefnda síð-
ustu daga. Ekki er þó að vita,
nema hér sé á ferðinni sú al-
ræmda lognmolla á undan óveðr
inu.
Enginn getur heldur kvartað
undan skorti á þingmálum, hvað
viðvíkur deginum í gær, þótt
fæst þeirra séu efni í forsíðu-
fréttir. Þannig voru 11 dagskrár-
mál tekin til meðferðar í Sam-
einuðu þingi í gærdag, borin
upp og flutt af mönnum úr vel
flestum flokkanna. Hér er yfir-
leitt um að ræða nauðsynjamál
hvers héraðs, sem ekki skipta
alþjóð meginmáli, né heldur
hafa þau áhrif á heildarþróun
stjórnmálanna.
'pf tekið er fyrst það málið sem
skemmtilegast var út frá
sjónarhóli stjórnarsinna, þá var
það tillaga þingmanna framsókn
armanna Árnessýslu um auknar
boranir fyrir heitu vatni á Sel-
fossi og að Laugardælum. Helgi
Bergs (F) hafði framsögu fyrir
tillögunni og fór stórum orðum
um nauðsyn þessa máls, og kvað
frairikvæmdir brýnar.
Ingólfur Jóns
..rjfe son ráðherra
. !í®e' varð fyrir svör
jB "Ifc, um og fræddi
Si; 3 A þá framsókn-
armennina á
þeirri stað-
li SlllÍlllPSiállK reynd, að á
síðasta ári
hefði verið yjeitt til jarðhitabor-
ana kr. 100.000 og fyrir það fé
hefði m. a. verið borað á Sel-
fossi. Enn fremur hefur verið
áætlað að veita til sömu fram-
kvæmda kr. 500.000 á yfirstand-
andi ári, svo hér væri þegar bú-
ið að gera áætlun um jarðhita-
boranir og veita fé til. Fáfræði
þeirra framsóknarmanna hefði
að sjálfsögðu þegar verið lag-
færð í þessum efnum, ef þeir
hefðu snúið sér til viðkomandi
aðila, s. s. ráðuneytisstjóra, og
aflað sér upplýsinga áður en
þeir fluttu tillögu sína á AI-
þingi. Hins vegar sá Ingólfur
ekki ástæðu til að álasa þá Ár-
nesingafulltrúana fyrir fáfræði
þeirra um framkvæmdir í eigin
héraði, þar eð tillaga þeirra væri
vafalaust flutt af góðum hug.
Var málið þar með útrætt. Mál
þetta verður vart til frásagnar i
Tímanum, þótt ekki séu á hverj-
um degi bomar fram áskoranir
til ríkisstjórnarinnar um að
gera verk, sem búið er að
ákveða að gera eða eru jafnvel
þegar unnin.
Ojartmar Guðmundsson (S)
flutti tillögu um að gerður
yrði stigi um Brúarfoss í
Laxá, fyrir laxa, Einar Ingi-
mundarson nafði framsögu um
tillögu um jarðhitarannsóknir á
Norðurlandi og Jónas Pétursson
(S) lagði til að veitt yrði fé til
brúargerðar yfir Lagarfljót. 1
sambandi við tillögu sína gat
Einar þess að komið hefði í ljós
eftir mælingar að mikið jarð-
hitasvæði væri í Skagafirði og
vatn hefði mælzt allt upp í 92
gráður á einum stað. Halldór Ás
grímsson (F) kvaddi sér hljóðs
er Jónas hafði flutt tillögu sína
um brúargerðina og mælti með
að annar staður á sömu á yrði
brúaður, en ekki sá sém Jónas
hafði bent á. Eins og Jónas gat
um aftur, þá hefði hann borið
upp tillögu sína í samræmi við
vilja almenns fundar í Fljótsdals
héraði, sem hafði látið frá sér
fara ályktun um þessa brúar-
gerð. Jónas gat þess einnig,
meir til gamans, að hann mætti
ekki lengur taka til máls í þing-
inu, án þess að Halldór keppi-
nautur hans Ásgrímsson fylgdi
ekki fast á eftir honum í ræðu-
stólinn, líkt og fylgitungl
Kvaðst Jónas hafa hina mestu
ánægju af þessu, því það væri
vottur þess að einhver hefði þó
áhuga á þeim málum, sem hann
bryddaði upp á.
Emil Jónsson flutti frumvarp,
sem felur í sér alþjóðasamþykkt
gegn misrétti með tilliti til at-
vinnu. Með samþykkt frumvarps
ins á að útrýma því að mönnum
sé mismunað í sambandi við at-
vinnu vegna kynþáttar, hörunds
litar, kynferðis, trúarbragða,
stjórnmálaskoðana o. fl.
Þá flutti Jón Skaftason tillögu
um lagningu Vesturlandsvegar,
Hannibal Valdimarsson tillögu
um þyrilvængjur Iandhelgisgæzl
unnar, smíði fiskiskipa innan-
lands, Hermann Jónasson um
eignarrétt og afnotarétt fast-
eigna, Halldór Sigurðsson um
endurskoðun girðingarlaga og
Ásgeir Bjarnason um kal f tún-
um. Síðast nefnda tillagan verð-
ur að teljast mjög jákvæð, en
þar er farið fram á að rannsakað
verði ofan í kjölinn af hvaða
ástæðum kal myndast. Lét Ás-
geir þess getið, að bændur hefðu
tapað um 80 millj. króna vegna
kals í túnum.
/ *