Vísir - 19.04.1963, Side 4

V í S IR . Föstudagur 19. aprfl 1963.
Kaflar úr yfirlitsræðu
Sveins B. Yalfells á árs-
þingi iðnrekanda í fyrradag
Hér fara á eftir nokkrir kaflar
úr yfirlitsræðu Sveins B. Val-
fells forstjóra, fyrrv. formanns
Félags ísl. iðnrekenda, er hann
flutti á ársþingi iðnrekenda
í fyrradag. — Fjallaði
ræða Sveins um ýmis hagsmuna
mál iðnaðarins auk þess sem
rætt var almennt um ýmsa aðra
þætti íslenzks efnahagslífs. —
Varð Sveinn góðrislega við
beiðni Vísis um aðv, .'á að birta
þessa kafla. Sveinn lét að eig-
in ósk af formannsstörfum hjá
Félagi íslenzkra iðnrekenda á
þessum fundi, og var, kjörinn
nýr formaður í hans stað.
Enn eitt ár hefur lokið göngu
sinni í starfi okkar og sögu félags
vors. Ár það er hér verður minnzt
og reynt verður að gefa yfirlit
yfir og meta, má telja að verið
hafi hagstætt allri þjóðinni. Ár-
ferði til lands og sjávar var gott
og gömlu atvinnuvegirnir, land-
búnaður og sjávarútvegur, stóðu
með blóma, og útflutningur jókst.
Var það sérstaklega að þakka
aukningu síldaraflans, en hins
vegar uxu þorskveiðarnar ekki.
Vöxt fiskveiðanna má rekja til
aukins skipastóls og mannfjölda,
er við veiðarnar fæst, en fyrst
og fremst fyrir tilkomu nýrra
tækja og tækni við veiðarnar.
Mun magnaukning aflans hafa
verið 16,9%.
Þar sem afurðir fiskveiðanna
seljast fyrst og fremst til útflutn-
ings og eru undirstaða gjaldeyris
öflunar þjóðarinnar og auðveld-
lega gekk að selja aflann, varð
veruleg aukning á gjaldeyristekj-
um þjóðarinnar, sem hafði í för
um hjá félaginu. Við starfi hans
tók Þorvarður Alfonsson, hag-
fræðingur, er verið hefur starfs-
maður félagsins um nokkurt
skeið. Vil ég nota þetta tækifæri
til að færa Pétri þakkir félagsins
og stjórnarinnar fyrir hans ötula
starf í þágu iðnaðarins og mál-
efna hans fyrr og síðar og þann
brennandi áhuga, er hann hefir
jafnan sýnt velferðarmálum iðn-
aðarins.
Hann hefir nú, sem kunnugt
er, horfið til annars starfs, sem
reyndar er nátengt hinu fyrra,
og vonumst við til, að starf hans
þar reynist hagsmunum iðnaðar-
ins giftudrjúgt.
Skal nú vikið nokkuð nánar
að hinum einstöku málum, er
mest hafa komið við sögu á hinu
liðna ári, og sem stjórn félags-
ins hefir unnið að eftir beztu
getu.
Launamálin hér á landi hafa
fyrir löngu komizt í algjört óefni,
sem lítið útljt er fyrir að rætast
muni úr á næstunni. Svo er þó
að sjá, sem almennari skilningur
hafi fengizt á því en áður, að
launahækkanir, sem gengið hafa
langt fram úr aukningu þjóðar-
framleiðslunnar á mann, hafi á
engan hátt verið til þess fallnar,
að bæta tilsvarandi lífskjör laun-
þeganna, nema síður sé. Auk
þeirrar stefnu launþegasarptak-i.:s
anna að koma fram launahækk- \
unum, er svari til aukningar
þjóðarframleiðslunnar á mann og
hinna pólitísku sjónarmiða, sem
óumdeilanlega hafi ráðið miklu í
kjaradeilum á undanförnum ár-
um, virðist nú, sem í ríkara mæli
að áhugi fyrir starfsmati fari.
vaxandi meðal launþega og at-
vinnurekenda, þannig að aðferð-
ir þær, sem starfsmat byggist á,
verði með tímanum hagnýttar
hér, þar sem því verður við kom-
ið og þær geti orðið til að stuðla
að meiri friði á vinnumarkaðnum
en verið hefur.
Óskir okkar flestra beinast í
þá átt, að ná sem beztum lífs-
kjörum til jafns við hinar iðn-
væddu nágrannaþjóðir okkar. En
til þess að slíku marki verði náð,
þurfa að vera fyrir hendi hinar
réttu forsendur, það er iðnvæð-
ing á sama mælikvarða og þá
ekki aðeins einstaklingsfyrirtæki
og fyrirtæki af tiltölulega tak-
markaðri stærð heldur og á okk-
ar mælikvarða stór fyrirtæki,
sem geti notfært sér hina full-
komnustu tækni, er þekkt er á
hverjum tíma. En slík fyrirtæki
krefjast fjármagns, sem einstak-
lingi er ofviða að leggja fram og
aðeins fæst með samstilltu átaki
fjölda aðila. Ef við óskum að lifa
í lýðræðisþjóðfélagi með efna-
hagslega sjálfstæðum einstakl-
ingum og jafnframt njóta þess
arðs, er stóriðjan megnar að
færa okkur, verður þessu tvennu
ekki náð nema með tilkomu al-
menningshlutafélaga. Þetta
skyldu menn íhuga.
En nú verða ekki efnahagslega
sjálfstæðir og frjálsir einstakling-
ar þvingaðir til framlags eigna
:sinno í almenningablutafélag. Það
verður að samræmast hag þeirra.
Og til þess að svo verði, verða
þeir að sannfærast um, að þeir
geti á þann hátt fengið jafnmikla
arðsvon af fjármagni sínu með
framlagi þess í almenningshluta-
félag, sem þeir hafi það í sjálfs-
um okkar, að þær fjárfestu
hlutfallslega miklu meira en við
I atvinnufyrirtækjum, en við aft-
ur í óarðbærum íbúðarhúsnæði.
Hver er nú ástæðan fyrir þessari
þróun. Jú það er óttinn við verð-
fellingu peninganna og svo van-
trúin á arðsemi atvinnufyrir-
tækjanna og að þau geti gefið
sömu vernd gegn verðbólgu sem
húsnæðið.
f Bandaríkjum Norður-Ame-
ríku, sem fremst standa allra
þjóða í atvinnuþróun og velmeg-
un á vorum tímum, eru svo til
öll stórfyrirtæki þjóðarinnar al-
menningshlutafélög,
Samkvæmt nýgerðum skýrslum
eru 17 milljónir einstaklinga í
Bandaríkjunum skráðir eigendur
hlutabréfa eða 10. hver maður,
sem samsvarar annari til þriðju

Sveinn B. Valfells.
hverri fjölskyldu. Þessi almenna
eignaþátttaka er meðal annars
sprottin af ótta við verðbólgu,
kaupmáttúr peninganna þverr, en
verðgildið á bak við hlutabréfið
ekki. Jafnframt tengir þetta
þorra þjóðarinnar lífrænu sam-
bandi við hagsmuni og velgegni
atvinnulífsins og vekur áhuga al-
mennings á efnahagslegum máí-
um.
framleiðsluaðstöðu, sem honum
er búin í tollskránni. Fyrir utan
það, hve illa er búið að veiðar-
færaframleiðslunni, tel ég veiga-
mestu annmarkana þá, hve véla-
tollar eru háir 35% auk 3.3%
söluskatts við innflutning. Þessir
háu vélatollar, setja óumdeilan-
lega nokkuð fótinn fyrir tilkomu
nýrra iðngreina og draga úr
aukningu og aukinni vélvæðingu
þeirra, sem fyrir eru í landinu.
Gera má ráð fyrir því, að toll-
vernd þeirra iðngreina, sem
mestrar tollverndar njóta nú
verði enn minnkuð og jafnvel
því að á dagskrá komist að toll-
vernd iðnaðarins í heild sé ó-
þarflega og óhæfilega mikil. F.f.I.
mun að mínum dómi ekki geta
snúizt öndvert gegn slíkum fyrir-
ætlunum í heild sinni, en gerir á
hinn bóginn kröfur til þess að
tollvernd verði ekki lækkuð veru-
lega án undangenginnar athugun-
ar á aðstöðu hverrar einstakrar
iðngreinar, þar sem reynt verði
að meta eðlilega og sanngjama
tollvernd fyrir hverja grein um
sig. Síðan þarf að minnka toll-
verndina stig af stigi, til þess að
framleiðendurnir fái tækifæri til
þess að aðhæfa fyrirtækin breytt-
um aðstæðum. Þetta er talið
sjálfsagt 1 lö'ndum þar sem iðn-
aðurinn er rótgróinn og stendur
föstum fótum, og á slík aðferð
ekki síður við hér.
★
Svo er nú komið að hin lang-
varandi íhlutun hins opinbera um
verðlagsmál iðnfyrritækja hefur
í fjölmörgum tilfellum komið f
veg fyrir, að fyrirtækin gætu við-
haldið eðlilegri endurnýjun fjár-
magns. Hefur þetta eðlilega dreg-
ið úr hagkvæmni í rekstri og hlýt
ur nú þegar að vera orðið þjóð-
arbúinu óhagkvæmt. Samkeppni
innflytjenda og iðnrekenda ann-
ars vegar og iðnrekenda innbyrð-
is hefur aukizt það verulega nú
á síðustu ámm að hún.á.að geta
tryggt sanngjarnt og eðlilegt
vöruverð.
Það hefur verið yfirlýst stefna
stjórnarvaldanna að undanförnu,
að ef tryggja eigi hliðstæðar
efnahagslegar framfarir hér á
landi og í nágrannalöndunum,
AFRAM SKAL HALDA
með sér, að gjaldeyrisforði Seðla-
bankans fór vaxandi og aukið
frelsi ríkti I sölu gjaldeyris til
fullnægingar hvers konar þörfum
á neyzluvörum, sem vörum til
fjárfestingar.
Um afkomu hins innlenda iðn-
aðar liggja ekki enn fyrir nákvæm
ar skýrslur, en þó má gera sér
nokkra hugmynd um hana af úr-
taksrannsókn Hagstofunnar um
starfsmannahald í ýmsum iðn-
greinum. Um nokkra aukningu
iðnaðarframleiðslunnar hefur ver-
ið að ræða, sem þó mun misjöfn
eftir atvinnugreinum.
Er lög þau um gjald af verð-
mæti iðnaðarframleiðslu til Iðn-
lánasjóðs koma til framkvæmda,
eiga að fást miklu öruggari og
nákvæmari skýrslur um verðmæti
iðnaðarframleiðslu hvers árs en
verið hefur til þessa.
Stjórn félagsins hefur með svip-
uðum hætti og að undanförnu
reynt að standa vörð um hin
ýmsu hagsmunamál iðnaðarins,
er verið hafa efst á baugi á hverj-
um tíma og notið til þess að-
stoðar skrifstofunnar og starfs-
fólks hennar.
1 árslok lét Pétur Sæmundsen,
er verið hefir framkvæmdastjóri
félagsins um 8 ára skeið, af störf-
sé farið að bera á baráttu milli
launþegasamtakanna innbyrðis
um það, hver launamismunurinn
skuli vera milli hinna ýmsu stétta
við hin ólíku störf. Benda síð-
ustu Iaunahækkanir, sem til
framkvæmda kornu f febrúar s.l.
og launakröfur opinberra starfs-
manna eindregið til þessa.
Ekki er úr vegi að vekja á því
athygli hér, að víða erlendis hef-
ur verið reynt að mæta þessum
vanda með kerfisbundnu starfs-
mati, sem aðallega er í því fólgið,
að meta á kerfisbundinn hátt hin-
ar ólíku kröfur, sem hin mis-
munandi störf gera til þeirra, sem
inna þau af hendi, t. d. líkamleg
áreynsla, vinnuskilyrði, menntun,
ábyrgð o. s. frv.
Á almennum félagsfundi í F. í.
í. í nóvember s.l. flutti Sveinn
Björnsson, forstjóri I.M.S.Í. er-
indi um kerfisbundið starfsmat. 1
erindi sínu gaf hann skýra mynd
af því, hvað í starfsmati felst og
á hvern hátt það geti stuðlað að
því að lægja öldur kaupdeilna.
Þar sem hér er um málefni að
ræða, sem fram að þessu hefur
verið lítt þekkt hér á landi, þótti
stjórn F.Í.I. rétt að gangast fyr-
ir kynningu á því og væntir þess,
vörzlu. Og til þess að svo megi
verða er það fyrst og fremst
komið undir skynsamlegri skatta-
löggjöf, sem sé á þann veg, að
atvinnufyrirtæki heimilist að
halda svo miklu eftir af fram-
leiðsluverðmæti sínu og verja
því til arðgreiðslu til hluthafanna,
að til jafns komi við það, sem
eðlilegt meðaltal megi teljast á
þeim arði, er einstaklingar fá af
fé sínu í sjálfs sín höndum í
einkarekstri.
Annað það, sem almennings-
hlutafélagið á að gera er að
tryggja fjármuni hluthafans gegn
verðbólgu. Ef verðgildi pening-
anna fellur á hluturinn í almenn-
ingshlutafélaginu, sem hefir var-
anlegt verðgildi á bak við sig, að
stíga tölulega til jafns við verð-
bólguna og það að sjálfsögðu
ekki reiknast sem tekjur eða
verðmætaaukning, sem það og
heldur ekki er.
í formálanum að hinni ný-
útkomu framkvæmdaáætlun
ríkisstjórnarinnar er þess getið
að íslendingar hafi á undangengn
um árum fjárfest flestum öðrum
þjóðum meira af þvl fé er þeir
höfðu til umráða. En sá er mun-
urinn á okkur og nágrannaþjóð-
Um tollamál get ég verði fá-
orður að þessu sinni, þar sem nú
er svo skammt um liðið síðan
ýtarlega var gert grein fyrir
þeim málum á almennum félags-
fundi. Tollskráin nýja verður
væntanlega lögfest nú í vikunni
og tekur gildi 1. maí n. k. í ýms-
um greinum minnkar sú toll-
vernd, sem fyrir er og stafar að
verulegu leyti af aukningu að-
flutningsgjalda á undanförnum
árum, vegna sérstöku ráðstaf-
ana löggjafans, til þess að halda
útflutningsframleiðslunni gang-
andi. Á hinn bóginn er margt til
bóta í nýju tollskránni og að-
stöðumunur milli skyldra iðn-
greina hefur verið jafnaðar. Eitt
merkasta nýmælið í tollskránni
fyrir iðnaðinn tel ég vera ákvæð-
in um undirboðstoll (antidump-
ingtoll). Þótt ákvæðum þessum
verði ekki mikið beitt, felst í til-
komu þeirra mikil trygging fyrir
iðnaðinn, sem jafnframt er vilja-
yfirlýsing stjórnvalda í þá átt, að
það verði ekki þolað, að inn-
lendar framleiðslugreinar verði
lagðar í rúst með óheiðarlegri
samkeppni erlendis frá. Við laus-
lega athugun virðist mér, að iðn-
aðurinn megi vel við una, þá
verði ísland að leita eftir nánara
efnahagslegu samstarfi við þessi
lönd. Það er fyrirfram vitað að
slíkt aukið efnahagslegt samstarf
hefur í för með sér lækkun að-
flutningsgjalda og aukna sam-
keppni innlendra fyrirtækja við
fyrirtæki 1 þessum löndum. Hlýt-
ur það að teljast varhugaverð
stefna, ef ekki er á sama tíma
reynt , að gera alla aðstöðu at-
vinnuveganna til eðlilegrar upp-
byggingar sem jafnasta á við
það, sem tíðkast í þeim löndum,
sem talið er nauðsynlegt að ná
nánari tengslum við.
Hinar síendurteknu kauphækk-
anir, sem m. a. eiga rætur sínar
að rekja til pólitískra átaka og
umframeftirspurnar á vinnu-
markaðnum eru látnar bitna
harðast á iðnfyrirtækjum, sem
framleiða undir verðlagsákvæð-
um, þar sem nauðsynlegar verð-
breytingar vegna hækkaðs fram-
leiðslukostnaðar, er hin einstöku
fyrirtæki geta á engan hátt ráð-
ið við, hafa annað hvort alls ekki
fengizt eða þá seint og síðar
meir.
★
Það hefur lengi verið baráttu-
Framhald á bls. 10.