Vísir - 27.04.1963, Qupperneq 9

VÍSIR . Laugardagur 27. apríl 1963.
LDAR
FARAIACDIR
ríkara mæli. Það sama hefur gerzt
liér á þessu kjörtímabili.
Kostir óheinna
skatta.
Við fyrstu sýn munu vafalaust
margir segja: það er meira rétt-
læti í því, að ná ríkistekjum inn
með beinum sköttum af þeim,
' sem hafa háar tekjur, það er rétt
að þeir borgi meira en hinir, í
stað þess að tollar og söluskattar
lenda einnig á fátæka fólkinu.
Þetta lítur eðlilega út við fyrstu
sýn, en reynslan sýnir og sannar
allt annað. Þegar beinir skattar
eru komnir úr hófi, eins og þeir
voru komnir, ekki aðeins hér,
heldur í flestum nágrannalöndum
okkar, þá draga þeir úr framtaki
manna. Ekki aðeins draga þeir
úr uppbyggingu og eflingu at-
vinnulffsins, heldur voru þess
mörg dæmi, að launamenn sem
voru komnir sæmilega hátt í tekj-
um, höfðu ekki áhuga á því að
leggja á sig meiri vinnu og afla
meiri tekna, vegna þess, hve mik
ið hlutfallslega fór þá í skatta.
Fyrir fáum árum fór ég í sjávar-
pláss hér úti á Iandi. Þar voru
mér sögð mörg dæmi þess, að
þegar sjómenn höfðu aflað mik-
illa tekna, komið var fram á haust
og eiginkoumar vildu fara að
vinna í frystihúsum og afla sér
aukatekna, þá var það illa séð
af eiginmönnunum. Þetta gat
hækkað1 skattana gífurlega, og
þegar ætti að fara að greiða þá,
væri erfiðara að fá konumar til
þess að borga af sínum tekjum
þeirra part af skattinum. Og það
er athyglisvert, að þar sem at-
vinnuleysi er eitthvað að ráði nú,
t. d. í Bandarfkjunum og Bret-
landi, er fyrsta ráðið, sem menn
grfpa til, að lækka hina beinu
skatta. Framsóknarmenn hafa
mjög reynt að koma óorði á
Kennedy Bandaríkjaforseta með
þvf að kenna hann og flokk hans
við Framsókn. En þegar hann
leggur fram tillögur til að draga
úr atvinnuleysinu, þá er fyrsta
ráðið það að lækka hina beinu
skatta á atvinnurekstrinum til
þess að skapa atvinnufyrirtækj-
unum möguleika á að færa út
kvíarnar, efla starfsemi sfna, end
umýja hana og auka, og þar með
skapa aukna atvinnu. Hinir háu
beinu skattar hafa jafnan leitt til
undandráttar undan skatti. Þar
komum við að öðru atriði: Þetta
skipulag leiðir oft til þess að
verulegur þungi skattabyrðarinn-
ar lendir einmitt á hinum efna-
minni launamönnum.
Meðan skattarnir vom hér sem
hæstir, þurftu launamenn, sem
urðu að borga háa skatta, oft að
horfa upp á það, að nágranni
þeirra, sem hafði aðstöðu til þess
að telja ekki allt fram, greiddi
ekki nema brot af þeim skatti,
sem á launamanninn var lagður.
Þetta skapaði svo mikið ranglæti
milli manna innbyrðis, að til vand
ræða horfði.
Ég held, að flestir menn muni
kjósa heldur að borga það, sem
á að fara til ríkisins, jafnóðum
í vöruverði, um leið og þeir
kaupa vömna, heldur en að þurfa
að snara út þúsundum króna í
beinan skatt.
Þar við bætist, að álagning og
innheimta hinna óbeinu skatta,
tolla og söluskatts, er miklu ódýr
ari og handhægari heldur en
hinna beinu skatta.
Það var eitt af fyrstu verkum
núverandi ríkisstjórnar að lækka
verulega beinu skattana, fella
tekjuskattinn með öllu niður af
almennum launatekjum og síðar
að endurskoða allt skattakerfið
með það fyrir augum að gera at-
vinnurekstrinum kleift að byggja
sig upp og endurnýjast.
í sambandi við þetta standa
þær endurbætur, sem gerðar voru
ó tekjustofnum sveitarfélaga.
Þeim var útvegaður nýr tekju-
stofn, sem var hluti af söluskatti.
Sveitarfélögin hafa fengið i sinn
hlut 314 milljónir á þessum fjór-

hef ég látið athuga hver heildar-
lækkunin er, þegar við tökum
tollalækkunina frá nóvember ’61
líka með. Ef reiknað er út, hve
miklu nemi tollalækkr^irnar báð-
ar saman, frá ’61 og nú og byggj-
um á innflutningsmagni ársins
’62, þá nema þessar tollalækk-
anir samtals rúmlega 200 milljón-
um króna. Tollalækkunin frá ’61
nemur nefnilega, þegar miðað er
við innflutninginn ’62, sem var
miklu meiri en árið ’60, yfir 100
milljónum króna. Með öðrum
þau orð falla í framsöguræðu
minni fyrir tollskránni, að þessar
lækkanir mundu ekki hafa veru-
leg áhrif á vísitöluna.
í eldhúsumræðunum komst Ey-
steinn Jónsson svo að orði: „lækk
unarskammturinn nær þvf ekki að
vera mælanlegur á dýrtíðarvog-
ina. Hann hreyfir ekki vísinn“.
Og því var svo haldið fram, að
þar sem þessi 100 milljóna Iækk-
un á tollunum hreyfði ekki vísi-
töluvísinn, þá hefði hún þar með
töluna, þá hefur hún engin áhrif
á lífskjör fólksins.

um árum, sem hafa orðið til þess
að veita sveitarstjómunum meira
svigrúm til athafna og til að
lækka útsvörin á almenningi.
Ný tollskrá.
Tollamálin voru komin í slíkt
óefni hjá okkur, að við slíkt varð
ekki unað. Það var því lögð í það
mikil vinna að semja hina nýju
tollskrá, sem felur það í sér að
gera allt kerfið einfaldara: einn
verðtoll í staðinn fyrir þann ara-
grúa af gjöldum sem áður var,
að samræma tollaálögurnar þann-
ig, að sams konar vara verði í
sama tolli, og ekki sízt að lækka
tollana þar sem þeir voru gjör-
Á landsfundinum f gær.
orðum: Ef við tökum innflutn-
inginn eins og hann var 62 og
spyrjum: hvað hefði þurft að
borga í tolla, eins og þeir vom
fyrir nóvember ’61, og hvað þarf
að borga nú, þá er það á ári
rúmlega 200 milljónum lægri upp
hæð eftir breytingarnar.
Eysteinn lék á
vísitöluna.
Þá er von, að menn spyrji:
Þolir ríkissjóður þetta? Hvernig
fer hann að þvi að missa þessar
tekjur? Við því eru fyrst og
fremst þrjú svör. í fyrsta lagi:
Lækkunin á hátollavömm þýðir
engin áhrif á llfskjör fólksins I
landinu.
Þessi röksemdafærsla ber vott
um ákaflega takmarkaðan skiln-
ing á þvf, við hvað lífskjör fólks-
ins í landinu miðast. En hún er
skiljanleg og skýranleg vegna
þess, hve lengi Eysteinn Jónsson
hefur verið að glima við það að
leika á vísitöluna. Ár eftir ár var
hamazt við að hækka tolla og
gjöld á öllum vöram, sem vísi-
talan náði ekki til.
Skemmst er að minnast jóla-
gjafarinnar frá ’56, þá vom hækk-
aðir tollar á flestum vörum, sem
eru utan við vísitöluna. Og til
þess að fá sem mest af þessum
Landsfundarræða Gunnars Thor-
oddsen fjármáíaráðherra í gær
samlega úr hófi. í stað þess að
tollamir vom á fjórða hundrað %
á sumum vörutegundum, þá er
hámarkið nú 125%.
Þegar tollskráin var lögð fram,
var tekið fram bæði í greinargerð
og framsöguræðú minni, að þessi
tollskrá þýddi, miðað við inn-
flutninginn 1962, um 100 millj.
kr. lækkun tolla. Það heyrðist
fljótlega hljóð úr horni frá Fram-
sókn, sem býsnaðist yfir því,
hvað stjómin væri búin að taka
mikið til sfn f hækkuðum skött-
um á þessu kjörtímabili og gæfi
nú 100 milljónir til baka. Tíman-
um þótti það heldur lítið, sem
Gunnar gæfi til baka. Það er þó
alltaf nokkuð, að gefa 100 millj.
til baka, en munurinn er sá, að
Eysteinn gaf aldrei til baka. 1
sambandi við þessa lækkun, 100
milljónir skv. nýju tollskránni,
það, að stórlega dregur úr hin-
um ólöglega innflutningi og
miklu meira kemur að löglegum
leiðum. Sú reynsla sem við feng-
um eftir lækkunina ’61, sýnir
þetta og sannar. I öðm lagi: Inn-
flutningur til landsins fer vax-
andi ár frá ári og gefur þvf meiri
tekjur f ríkissjóð að óbreyttum
tollstigum. Og í þriðja lagi: Þjóð-
artekjurnar fara ört vaxandi ár
frá ári, og þar með vex veltan
f Iandinu. Það skilar einnig meiri
tekjuskatti og söluskatti, að
óbreyttum öllum stigum.
Ég geri ráð fyrir, að þegar
þetta þrennt kemur saman, þurfi
ekki að óttast, að hag ríkissjóðs
sé í háska stefnt með þessum
miklu tollalækkunum.
Stjómarandstæðingar komu nú
auga á eitt, sem þeir gerðu sér
mikinn mat úr. Ég hafði látið
tekjum inn, þá voru „lúxusvör-
urnar“ svokölluðu látnar hafa
forgang um gjaldeyri. En þetta
dugði bara ekki af tveim ástæð-
um. Annars vegar vegna þess,
að gjaldeyririnn var á þeim tíma
af mjög skornum skammti, og
það var ekki hægt að láta til
lengdar gjaldeyrisleyfi fyrir lúx-
usvörurnar, tollháum vömm,
ganga fyrir gjaldeyri til nauðsynja
vara eða rekstrarvara atvinnuveg-
anna. Hins vegar leiddi þessi gff-
urlega hækkun á hátollavömm af
sér, að smyglið færðist stórlega
í aukana, og hinn löglegi innflutn-
ingur á þessum vöram minnkaði
að sama skapi.
Þannig var hvað eftir annað
verið að leika á vísitöluna.
Það var þvf eðlilegt, að þessir
menn segðu: Fyrst þessi tolla-
lækkun hefur engin áhrif á vísi-
Bætt lífskjör.
Framfærsluvfsitalan, sem kaup
lagsnefnd reiknar út, er góður
mælir, svo langt sem hún nær.
Önnur er vísitala kaupmáttar tfma
kaupsins, sem kommúnistar
hampa mjög. En gefa nú þessar
tvær vísitölur, framfærsluvfsital-
an og vfsitala kaupmáttar tfma-
kaupsins, rétta mynd af lífskjör-
unum almennt? Það þarf engan
veginn að vera.
Það, hvort full atvinna er f
landinu eða geigvænlegt atvinnu-
leysi, sést ekki á vfsitölunni. Það,
hvort húsnæðisskortur er í land-
inu eða ekki, það sést ekki á
vfsitölunni. Það, hvort vömúrval
og framboð er nægilegt, eða vöm
skortur og svartur markaður, það
sést ekki á vfsitölunni. Hvort elli-
lffeyrir gamla fólksins hefur
hækkað eða lækkað, það sést ekki
á vísitölunni.
Það er vissulega athugunarefni,
hvort hægt er að finna einhverja
vísitölu, sem gefur rétta og
glögga mynd af lífskjömm fólks-
ins í landinu f heild. Éf við lftum
t. d. á lffskjör verkamanna, þá
nægir þeim ekki, að þeir hafi
fengið einhverja hækkun á tfma-
kaupinu, ef þúsundir þeirra búa
við atvinnuleysi og húsnæðis-
skort.
Það virðist vera ákaflega örð-
ugt að finna slíka allsherjar lffs-
kjaravfsitölu. En það verða menn
jafnan að hafa f huga, þegar rætt
er um vísitöluna og kaupmátt
tfmakaupsins, að það eru fjöl-
mörg önnur veigamikil atriði, sem
áhrif hafa á lífskjörin.
Ég npfndi ellilffeyrinn, en hann
kemur ekki fram í vfsitölunni. Til
glöggvunar á þvf, hvemig búið
hefur verið að gamla fólkinu nú
á þessu kjörtímabili, vil ég upp-
lýsa þetta: Árið 1958 höfðu hjón,
sem bæði nutu ellilífeyris, 14.700
kr. á ári f ellilífeyri, rrú hafa þau
32.800. Hann hefur meira en tvö-
faldazt. Þetta er á 1. verðlags-
svæði, sem er Reykjavík og
stærstu kaupstaðirnir. Ef við tök-
um hins vegar 2. verðlagssvæði,
þar sem lffeyririnn var lægri
þangað til nú, þá lítur málið
þannig út, að hjón höfðu 1958
11.000,00, en nú 32.800,00. M. ö.
o. þrefaldazt.
Miklar tollalækkanir.
Nú era tollar lækkaðir á fjölda
mörgum vöram, sem allur almenn
ingur notar og þarf að nota, þó
að þær komi ekki inn f vísitöl-
una. Ég hef látið taka saman örfá
dæmi, sem sýna, hvemig verðlag
hefur breytzt á vissum vömm
vegna tollalækkananna 1961 og
nú. Kvenkápa, sem mundi kosta
3.100,00 kr. ef engar tollabreyt-
ingar hefðu orðið, kostar nú
2.400,00 kr. — lækkun um 700
krónur. Karlmannshattar, sem
hefðu kostað 690 krónur, ef engar
tollalækkanir kæmu til, fara nið-
ur í tæpar 500 krónur. Armbands
úr, sem ég ætla að sé nauðsynja-
vara fyrir unga og gamla, mundi
kosta 1750 krónur, ef engar lækk
anir hefðu orðið, en fara nú niður
f 1.060 krónur. Niðursoðnir ávext-
ir, sem hefðu kostað 39 krónur
að óbreyttum tollum, fara niður
í 29 krónur. Ef engin breyting
hefði verið gerð, kostaði pfanó 52
þúsund, en lækkar vegna tolla-
breytinga niður í 36 þúsund.
Framhald á bls. 10.