Vísir - 18.07.1963, Qupperneq 6

V í S IR . Fimmtudagur 18. júlí 1963.
6
'eimdallup'
Gjör rétt —
Þol ei órétt
Ritstjórar Ásgeir Thoroddsen og Ragnar Kjartansson
Verður gripið til
hinna illræmdu
þrælalaga Stalíns?
Efnahagsrannsóknamefnd
Sameinuðu þjóðanna fyrir
Evrópu hefur nýlega fulllokið
og sent frá sér 160 bls. skýrslu
um efnahagsástand innan sov-
étblokkarinnar. Er skýrslan á
margan hátt fróðleg og gefur
nokkuð glögga mynd af hinum
margvíslegu vandamálum og
mistökum kommúnismans.
Skýrslan greinir frá því að
þjóðarteknanna í Sovét frá
1960 til síðasta árs hafi lækkað
úr 8% niður í 6% þrátt fyrir
áætlaða 8.5% hækkun.
Útkoman f öðrum kommún-
istaríkjum er jafnvel verri. Ár-
ið 1962 varð t. d. aukning þjóð-
arteknanna f. Tékkóslóvakíu
engin. 1 Þýzkalandi Ulbrichts
og Póllandi minnkaði aukningin
niður í 3% f stað áætlana Pól-
verja um 6% aukningu. Ná átti
9% aukningu í Ungverjalandi
en útkoman varð aðeins 5%.
Búlgarfa náði 6% í stað áætl-
aðra 14%. Rúmenía náði 7% f
stað 13% og f Albaníu hafði
verið gerð áætlun um 15%
aukningu þjóðarteknanna, en
boginn hafði verið spenntur of
hátt þar sem og f hinum
kommúnistalöndunum enda
varð hækkunin aðeins 8%.
Þessi Iélega útkoma er talin
stafa af mistökum aðallega f
iðnaði og landbúnaði. Athug-
anir sýna að árið 1962 tókst
engu landanna austan járn-
tjalds' að framkvæma til fulls
fjárfestingaráætlanir sínar.
Aukningin f Rússlandi varð að-
eins 4%. I Tékköslavfu minnk-
aði fjárfesting hins vegar um
5% frá árinu áður. í Þýzka-
landi Ulbrichts hefur heildar-
fjárfesting staðið í stað sfðan
1959 eða í 4 ár. Tölurnar hér að
framan eru hvað sízt glæsilega'r
og valda forsprökkunum aukn-
um áhyggjum.
Vandræði kommúnismans eru
ekki einungis bundin við land-
búnað og iðnað. Síðasta ár
stóðust áætlanir um húsbygg-
ingar hvergi f kommúnistalönd-
unum og það langt frá settu
marki, t. d. hefur áætlunin f
Rússlandi fyrir þetta ár verið
iækkuð til mikilla muna vegna
mistaka síðasta árs.
Hækkun launa í Rússland, á
sfðasta ári var tekinn aftvr
með töluverðri hækkun land
búnaðarvara. Annars staðar
stóðu laun í stað nema hvað
þau lækkuðu f Þýzkalandi Ur-
brichts.
Á ógnartfmum Stalins gátu
verkamenn ekki skipt um vinnu
nema að fengnu sérstöku, tor-
sóttu leyfi yfirvaldanna. Dregið
var úr lögunum 1956 og þau
afnumin 1960. Síðan þá hefur
gætt verulegrar tilhneigingar
hjá verkamönnum að skipta um
vinnustaði og það of oft að mati
sovétyfirvaldanna. Rannsóknar-
stofnun í Rússlandi yfirheyrði
70.000 verkamenn í 670 iðn-
verksmiðjum, sem skipt höfðu
um starf að eigin ósk. Niður-
staðan varð sú, að rúmlega
þriðjungur hafði skipt um starf
oftar en einu sinni og margir
mjög oft á aðeins þremur árum,
eða síðan Stalinlögin voru af-
numin. Sama rannsóknarstofn-
un hefur reiknað það út að það
taki verkamann að meðaltali
Höfuðverkur Kremlherranna:
Standa róðþrota gegn spurningunni um hvuð koma skuii
í stað þess gæða öryggis, sem frjáls samkeppni veitir.
Á meðan brotna borarnir í tönnum Rússanna og eyða
þarf meiri tíma í viðgerðir dráttarvéla en við stýri þeirra.
Eftirlit með framleiðslu og
vörugæðum f Sovét-Rússlandi
eru viðurkennd mistök. Óá-
nægjurómur eykst stöðugt þar í
landi og gagnrýni í blöðum gæt-
ir nokkuð.
Ástandið er slíkt að segja má
að á hverjum degi sé lagt til hiið
ar til viðgerðar 6 af hverjum 10
bflum, 3 af hverjum 10 dráttar-
vélum og 1 af hverjum 4 steypu-
vélum. Stór hluti sjónvarpa,
þvottavéla, síma og annars slíks
vamings er einnig furðanlega lé.
legur og í stöðugum viðgerðum.
Ef takandi er mark á skrifum
sovézkra blaða veldur léleg fram
leiðsla allt frá jarðýtum niður f
tannbora, stjórn Krústjoffs mikl
um vandræðum, sérstaklega
hv’að snertir WenglÍfSar verk-
smiðju-áætlanir og megna óá-
nægju fólksins.
Athuganir á rússneskum skýrsl
um sýna svo að nokkur dæmi
séu tilgreind að um 10% allra
dráttarvéla (framleiddar af Vladi
mar verksmiðjunum) eru um leið
og þær koma út af færibandinu
settar aftur inn til viðgerðar og
endurbóta vegna lélegs frágangs
og smfðagalla. Margir rússnesk-
ir dráttarvélanotendur kvarta sár
an um að þeir eyði meiri tíma
undir vélunum við viðgerðir en
við stýri þeirra.
Á árinu 1961 biluðu 60% af
seldum sjónvörpum það sama ár
innan hálfs árs ábyrgðartímans.
Skýrslur sýna einnig að rússn
eskir sfmar framleiddir af Latvin
verksmiðjunum voru gefnir upp
fyrir 500 kl.st. stöðuga hring-
ingu en biluðu eftir 55 klst.
Allar þvottavélar, sem Chelya.
bius-verksmiðjurnar framleiddu
í ágústmánuði síðasta árs, reynd
ust meira en minna gallaðar og
voru sendar aftur til verksmiðj-
anna til viðgerða og endurbóta.
Kúlulegur framleiddar f Sovét
ríkjum þola samkv. sovézkum
skýrslum helmingi minni notk-
unartfma en t. d. sænskar kúlu-
legur. Sömu sögu er að segja af
öðrum ámóta vörutegundum.
90% tannbora framleiddir af
Kazanverksmiðjunum stóðu
ekki undir uppgefnum gæðum
á siðasta ári. Samt sem áður gaf
á að Ifta í opinberum skýrslum
verksmiðjunnar að 98% fram-
leiðslunnar hefðu staðizt gæða-
eftirlit og reynzt 100% vörur.
Ofangreind atriði sýna glögg-
Iega grundvallarmistök komm-
únismans og framkvæmd hans.
í hinum vestræna heimi er slíkt
ekki liðiS enda tryggir sam-
keppnin gæði vörunnar. Fyrir-
tæki, sem framlelða Iélegar
vörur eru fyrirfram dæmd til
að mistakast. Þrátt fyrir að
Rússar séu í meira en 40 ár
búnir að reyna að finna ein-
hverja leið, sem gæti komið í
stað hinnar frjálsu samkeppni
hefur þeim ekkl teklzt það.
Einfaldlega vegna þess að sú
leið er ekki til. Hæfileikar
mannsins fá ekki notið sfn nema
að athafnafrelsi hans sé óskert.
í þvf liggja hin stóru mistök
kommúnismans.
Þá má spyrja, hvemig geta
Sovétrfkin f skjóli þessara
vandamála byggt geimför, sem
farið geta í kringum tunglið?
Svarið við þeirri spurningu
liggur í hæfileika hins gífurlega
og tillitslausa einræðisskipulags
að sameina beztu starfskraft-
ana og næstum þvf ótakmark-
að hráefni í að leysa það vanda-
mál, sem leiðtogar skipulagsins
Framh. á bls. 10.
Sovét, land mikilla spútnika
— en ónýtra dráttarvéla
20 daga að hætta í einu starfi
og finna sér annað. Þetta finnst
valdhöfunum það alvarlegt að
í athugun er hvort ekki sé
heppilegt að grfpa til Stalins-
laganna illræmdu á ný.
Þannig rekur eitt vandamálið
annað þar austur í draumaland-
inu Rússiá.
☆
Gaman eða alvara?
Vinur sovézka geimfarans Popovitch kom til að heimsækja
hann. Dóttir geimfarsns Natasha kom til dyra.
„Er faðir þinn heima?“ spurði vinurinn.
„Nei, félagi“, svaraði Natasha. „Hann er á hringferð f kringum
hnöttinn og kemur ekki heim fyrr en eftir hádegi".
„Er móðir þin þá heima?“
„Nei, félagi. hún fór út til að kaupa kjöt snemma í morgun
og kemur ekki fyrr en seint í kvöld".