Vísir - 18.07.1963, Blaðsíða 8

8
V í S IR . Fimmtudagur 18. júlf 1963.
VÍSIR
Útgefandi: Blaðaútgáfan VlSIR.
Ritstjóri: Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 65 krónur á mánuði.
1 lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
T1'-<»ntsmiði3 'Acis. — Edda h.f.
Efni íslenzka sjónvarpsins
Umræður um íslenzka sjónvarpið hafa aftur haf-
izt eftir að útvarpsstjóri kom heim af aðalfundi sam-
bands útvarpsstöðva í Evrópu. í ávarpi sínu í Ríkis-
útvarpinu drap hann á nokkra þætti sjónvarpsins hér
á landi, eins og þeir koma forráðamönnum Ríkisút-
varpsins fyrir sjónir.
Enn hefir löggjafarsamkundan ekki tekið ákvörð-
un um stofnun íslenzks sjónvarps, og lög um það bíða
samþykktar. En útvarpinu hefir verið heimilað með
ráðherrabréfi að hefja rannsóknir og undirbúning að
stofnun íslenzks sjónvarps. Með því bréfi hefir sú
mikilvæga ákvörðun verið tekin að, sjónvarpið verði
hluti af útvarpinu, a. m. k. þar til annað verður ákveð-
ið af Alþingi.
Ótvírætt er, að það er vilji Alþingis og þjóðar-
innar að íslenzkt sjónvarp verði stofnað, og má bú-
ast við að það verði formlega samþykkt eftir að þing
kemur saman. En mörg vandamál eru enn óleyst, sem
vel þarf að hyggja að og ítarlegar rannsóknir og und-
irbúning þarf enn að framkvæma áður en á vaðið er
riðið og byrjað að sjónvarpa. Það væri illa farið, ef
sjónvarpið hæfist með miklum viðvaningsblæ og sem
hálfgert skrípi. Það er betra að bíða lengur, en hafa
dagskrána vandaðri og betri. Mun það og fullur vilji
ráðamanna útvarpsins, sem að þessum málum hafa
starfað af miklum áhuga og framsýni.
Auglýsingar eru annað vandamál. Eru menn ásátt-
ir að hafa þær í íslenzka sjónvarpinu, og ef svo er,
í hvaða mynd? Hér þarf að hafa góða gát á öllum hlut-
um, því sjónvarpið er ekki leikfang lífsþreyttum held-
ur mikilvægasta útbreiðslu- og hugmótunartæki nú-
tímans.
Mikilhæfrar konu minnzt
Margar góðar gjafir hefir danski leikjöfurinn Poul
Reumert gefið fslendingum, en einna minnisstæðust
mun sú gjöf, er hann færði Þjóðleikhúsinu í fyrradag:
málverk af konu sinni, frú Önnu Borg.
Minningin um frú Önnu Borg er greypt í huga
allra þeirra, sem eitt sinn sáu hana á sviðinu. Hún
var í senn mikilhæf listakona og mikil kona; gædd
næmgeðja listgáfu en jafnframt voldugum styrk og
þrautseigju. Þessir óvenjulegu kostir gerðu hana að
mikilhæfustu Ieikkonu frændþjóðanna Dana og fs-
lendinga.
Þess vegna munu íslendingar allir taka undir þau
orð Þjóðleikhússtjóra, er hann veitti gjöfinni viðtöku:
Anna Borg hafði heiðurssess í Iífinu sem listakona,
hún skipar heiðurssess í hugum okkar og ber því heið-
urssess í Þjóðleikhúsinu.
Hvert Afríkulandið af
öðru slítur nú stjórn-
málaleg og viðskiptaleg
tengsl við Suður-Afríku
og Portúgal, í samræmi
við samþykktir gerðar á
ráðstefnum hinna dökku
þjóða svörtu heimsálf-
unnar. Og Kongó hefir
veitt viðurkenningu ang
ólsku útlagastjórninni,
en þar átti Portúgal mót
leik, sem kann að reyn-
ast Kongó hættulegur.
Fyrir nokkrum dögum birtu
erlend blöð þessa frétt: Portú-
gal hefir slitiö stjórnmálasam-
bandið við Kongó og kallað
heim settan sendiherra (charge
d’affaires) sinn í Leopoldville,
vegna þess að Kongó hefir op-
inberlega viðurkennt angólsku
útlagastjómina, en leiðtogi henn
ar er Holden Roberto.
1 orðsendingunni um þetta frá
stjóm Portúgals er ekki minnzt
á afstöðu „kongólskrar stjóm-
ar", heldur „hóp, sem stjórnað
sé af útlendingum, og veittur
fjárhagsstuðningur erlendis frá,
en ekki frá Afríkulöndum — af
þeim, sem telja sér hag 1 því“,
— og virðist þar ekki fyrst og
fremst átt við sóvézka hags-
muni, heldur bandarlska.1
Innan langs tfma ræðir Örygg-
isráð Sameinuðu þjóðanna við
Portúgal á nýjan leik og hættu-
ástand 1 sambúð Portúgals og
Kongó og Portúgals og margra
annarra landa, og eru þeirra
meðal Alsír og Egyptaland, sem
eru aðilar að samþykktum þeim,
sem í upphafi var getið, og eru
þessi tvö lönd meðal þeirra, sem
slitið hafa stjórnmálasamband-
ið við Portúgal, og auk þess
Ghana, Guinea og fleiri.
Kongóstjórnin (sambands-
stjómin f Leopoldville) dró
lengi að slást í þennan hóp.
Uppreistin í Kongó hefir stað-
ið I tvö ár, en þrátt fyrir viður-
kenningu Kongó á hinni nýju
afrísku þjóðemisstefnu hefir
Kongóstjórn þar til nýlega
hamlað verulega gegn uppreist-
arhreyfingunni í Angóla, og af-
Holden Roberto.
Kongó hefur viðurkennt
útlagastjórn hans.
hent portúgölsku yfirvöldunum
í Angola mikinn fjölda flótta-
manna, sem leitað höfðu inn
yfir landamærin frá Angola.
Þegar athugað er hvað það
getur kostað Kongó að stíga
þetta skref, er augljóst hvers
vegna sambandsstjórnin hikaði
svo lengi. í orðsendingunni seg-
ir portúgalska stjórnin, að hún
sé til neydd nú, að breyta um
afstöðu að því er mörg mál
áhrærir, mál, sem séu sameig-
inleg hagsmunamál, og enginn
þarf að efast um hvað hér er
átt við.
1 þessu virðist felast hótun
um að stöðva umferð á Kongó-
fljóti til Kongó, og sennilega
einnig að gera sambandsstjóm-
inni ókleift að flytja koparmálm
I járnbrautinni um Angola til
sjávar. Af hvomtveggja gæti
leltt stórkostleg efnahagsvand-
ræði fyrir Kongó.
Holden Roberto er leiðtogi út-
Iagastjómarinnar, sem fyrr var
getið, eða forseti, og varafor-
seti Emmanuel Kunzika. Útlaga-
stjómin var stofnuð fyrir einu
ári.
Bók um Hvítu-Níl
Alan Moorehead: Hvíta Nil-
Almenna bókafélagið.
Reykjavík 1963.
Bókin um Hvítu Níl segir frá
rannsóknarleiðöngrum sem gerð
ir voru inn í miðja Afríku á
öldinni sem leið. Meiri hluti
þeirra manna sem skipulögðu og
stjómuðu leiðöngrunum voru
Bretar og gæddir mörgum þeirra
beztu kostum, ekki sfzt þraut-
seigju, þolinmæði og viljafestu.
Þessir menn áttu allir sameigin-
legt áhugamál: það að leita að
upptökum Hvftu-Nílar, hins
mikla fljóts sem kom einhvers
staðar lengst innan úr hinni
leyndardómsfullu og þá lítt
könnuðu Afríku. Ferðir þessara
manna voru í flestum tilfellum
sannkallaðar hetjudáðir og sum-
ir guldu lff sitt fyrir.
Alan Moorehead dregur í stór-
um dráttum upp mynd af öllum
þessum áhættusömu og ævin-
týralegu ferðum og hann lýsir á
ágætan hátt einkennum og skap
gerð hvers einstaks leiðangurs-
stjóra. Þær persónulýsingar eru
í sumum tilfellum svo sterkar að
þær verða lesendanum ógleym-
anlegar. í mörgum tilfellum er
þarna um mikla og átakanlega
harmleiki að ræða og þá kemur
ljósast fram hvílíka manndáð
menn þessir höfðu að geyma
Höfundurinn skiptir bókinni í
fjóra meginþætti: Landkönnun,
Hagnýting, Úppreisn Islamíta og
Sigur Kristninnar. Fyrsti þátt-
urinn er óneitanlega bragðmest-
ur, ævintýralegastur og kemur
hinum fslenzka lesanda mest á
óvart. Þar segir frá hinum furðu
legustu atvikum sem. hentu leið-
angursfarana og sumt er þar
jafnspennandi og áhrifaríkt og
í æsilegustu reyfurum. Þá er og __________________
þriðji meginþáttur bókarinnar,
þar sem segir frá viðskiptum
Gordons við Islamita, harmleik-^ Brezka flugfélagið BOAC hefir
ur frá upphafi og verður ÞvLkka8 flugfa jöld milll Bretlands
atakanlegri sem lengra liður á at b
Ef hægt er að telja einhvern
galla á frásögn höfundar, er
hann helzt sá að bókin er hvað
áhrifamest og skemmtilegust til
að byrja með, en dregur úr stíg
andanum þegar fram f sækir.
Fróðleik er þar að vísu ekkisíður
að finna en í upphafi bókarinn-
ar, en hann er næsta tætingsleg
ur og án hinna skemmtilegu til-
þrifa sem annars einkennir frá
sögnina í heild. Hjörtur Halldórs
son hefur íslenzkað bókina og
verður ekki annað séð en vel
hafi tekizt. Uppdrættir og ljós-
myndir eru til fróðleiks og skýr-
ingar. Prófarkalestur er góður
og frágangur f heild sómasamleg
ur.
Þ. J.
burðarásina.
og Brezku Vestur-Indfa.