Vísir - 30.07.1963, Qupperneq 7

VÍSIR . Þriðjudagur 30. júlí 1963.
ESEWSSIBV :
☆
I Sigurjón Bj'órnsson sáifraedingur:
Ósamlyndi
foreldra
‘l/'afalaust væri æskilegt, að
öllum hjónum kæmi alltaf
vel saman, að þau misstu aldrei
stjóm á skapi sínu og segðu
aldrei særandi orð hvort við ann
að. En er hægt að gera slíkar
kröfur á hendur nokkrum ein-
staldingi? Ég held ekki. Þegar
rætt er um manninn, þýðir ekki
að miða við einhverja hugsjón,
sem má heita enginn nær upp til
heldur er hyggilegra að gera ráð
fyrir. þeim venjulega breyskleika
sem flestum fylgir. ■
Vitaskuld ber okkur að kapp-
kosta að hafa hemil á skaps-
munum okkar, en það er heldur
ekki tiltökumál þó að oft og
tíðum sjóði upp úr, einkum hjá
þeim, sem skapríkir eru. — Sé
nú gert ráð fyrir því, að flest
hjón deili meira og minna, hvað
er þá réttast að gera til þess
að börnin bíði ekki tjón af því?
Er t.d. ráðlegast að foreldrar
deili aldrei svo að börnin heyri?
Eða gerir kannski ekkert til þó
að þau fylgist með? Á að leyfa
börnunum að blanda sér í
leikinn? Trúað get ég, að
margir foreldrar, velti þess-
um spurningum og öðrum hlið-
stæðum fyrir sér. Við .skulum
reyna að reifa máiið lítið eitt.
Fyrst er rétt að greina á
milli tvenns konar ósamlyndis.
Annars vegar þar sem hjóna-
bandið er í öllum grundvallar-
atriðum gott og traust og ósam-
lyndið er er ekki annað en smá-
vægilegir árekstrar, oft í sam-
bandi við þreytu, fjárhagsá-
hyggjur eða ýmsa smámuni dag-
legs lífs. Hins vegar þar sem
alvarlegir brestir eru í grund-
vallarsambandi hjónanna. Þeim.
hefur e. t. v. aldrei tekizt að
læra að lifa saman á eðlilegan
hátt, þó að þau hafi reynt að
sætta sig við orðinn hlut á yfir-
borðinu. Þar sem svo er háttað,
er viðbúið, að eldurinn sem
undir lifir, blossi upp við
minnsta tækifæri. Ótrúlegustu
smámunir geta þá hleypt af
stað hinum harðvítugustu deii-
um.
HéL verður ekki rætt um
þessa síðari tegund ósam-
lyndis (það gæti orðið efni í
aðra grein), en við skulum snúa
okkur að hinni fyrri, — Ég
hugsa að hyggilegt sé fyrir
hjón að venja sig á að leysa
misklíðarefni sín alltaf jafnóð-
um. Það getur verið varasamt
að safna þeim saman, Og þaö
ætti að vera skaðlaust, þótt
stundum verði nokkuð hávaða-
samt, slíkt getur oft hreinsað
andrúmsloftið. Aðalatriðið er,
að vilji sé til sátta og báðir að-
iljar viðurkenni þörf hins til
að hleypa út geðshræringum.
En á að fela öll þess háttar
uppgjör fyrir börnunum? Ég
held ekki. Væri það gert,
myndu börnin fá þá hugmynd,
að pabba og mömmu kæmi allt-
af vel saman, — þau myndu
alast upp í fölsku andrúmslofti
og vera illa undir það búin að
mæta erfiðleikum síðar á lífs-
leiðinni. Auk þess er aldrei
hægt að fela slíkt algjöríega
fyrir börnum. Þau finna oftast
á sér, hvað er á seyði, og það
er hollara fyrir þau að heyra og
sjá sannieikann, heldur en lifa
við þær hugmyndir, sem þau
smíða sér sjálf. Og svo er
annað. Deilur foreldranna eiga
að hafa uppeldisgildi. Þetta
kann að virðast ákaflega ein-
kennilegt. Þær eiga að vera
börnunum skóli, af þeim eiga
þau að geta Iært, að það er ó-
hætt að láta tilfinningar sínar
í Ijós, jafnvel þótt það sé reiði,
og foreldrarnir eiga að vera
þeim fyrirmynd um það, hvern-
ig árekstrar milli fólks eru til
lykta leiddir á farsællegan hátt.
Það hlýtur að vera augljóst, hve
nauðsynlegt er fyrir börnin að
læra þetta, — og að enginn
getur kennt það annar en for-
eldrarnir.
Tjegar við rýnpm svolítið
dýpra, sést jafnvel að hér er
e. t. v. lykillinn að sambúðar-
vandamálum á þjóðfélagssvið-
inu, jafnvel í alþjóðamálum. Svo
mikilvægt er það sem gerist
innan vébanda fjölskyldunnar.
En ef foreldrarnir kunna nú
ekki að leiða deilur sínar til
lykta á farsælan hátt? Ef end-
irinn verður alltaf enn þá meira
sundurþykki, margra daga þagn-
ir, refsiaðgerðir o. m. fl. Sé
svo, er sjálfsagt rétt að reyna
að halda börnunum sem mest
utan við, Og foreldrarnir verða
þá sjálfs sín vegna og barnanna
að gera allt sem I þeirra valdi
stendi.r til þess að kippa vand-
kvæðunum í lag. Ef ailt er látið
reka á reiðanum, getur það
eyðilagt hjónabönd, sem ekki
höfðu minni möguleika í upp-
hafi til að heppnast vel en mörg
önnur, sem vel hafa gengið.
Og það verður aldrei lögð nóg-
samleg áherzla á það, hvað hjón
geta áorkað miklu sjálf í þess-
um efnum, ef góður vilji og
þolinmæði er fyrir hendi. Það
er líka annað, sem vinnst. Fátt
færir tvo einstaklinga nær
hvorn öðrum og tengir þá
sterkari böndum en það að yfir-
stíga mikla erfiðleika í sam-
einingu.
Aðeins 200 m. sundsprettur til þess að auka
hróður íslands meðal frændþjóðanna á Norð-
urlöndum.
a
n
o
sa
n
n
13
E3
(3
□
□
ri
ci
SJ
a
n
n
13
n
B
13
tl
n
n
n
n
a
ti
13
□
n
□
□
n
n
□
E3
□
n
n
a
u
n
n
n
□
□
a
n
□
□
E3
□
□
£3
□
n
□
u
n
□
n
□
a
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
E3
□
n
□
E3
E3
n
p
□
Tom Kristensen.
jar bækur frá Gyldendal
/''' YLDENDAL-útgáfan er
þekkt fyrir að gefa út
valdar bækur, sendir yfirleitt
aðeins frá sér verk með bók-
menntalegt gildi. Sum forlög
virðast hafa efni á því að
lækka aldrei kröfurnar þrátt
fyrir breytilegt árferði.
I sumar koma út hjá Gylden-
dal bækur, sem er skipt niður í
fjóra flokka. Kennir þar góðra
grasa sem vænta mátti.
í fyrsta flokknum, sem heyrir
undir fagrar bólpmenntir (Skön-
litteratur) eru m. a. bækur eftir
lífs og liðna góðhöfunda: Karen
Blixen, Bertold Brecht, Albert
Camus, Tom Kristensen, Nexö,
Steinbeck, svo að nokkrir séu
laldir.
Karen Blixen (sem Heming-
way dáðist mest af) er í for-
ystusæti með síðustu fullunnu
bók sinni, Ehrengard. Skáldkon-
an lauk við þessa sögu skömmu
fyrir andlát sitt. Þulan, sem
Blixen lætur segja söguna, er
gömui kona, sem fer 120 ár
aftur í tímann og fjallar um at-
vik, sem gerast á litlu þýzku
aðalssetri.
Auk „Ehrengard“ kemur enn
einu sinni út eftir sama höfund
bókin „Afríkanski búgarðurinn"
(Den allrikanske Farm), sem
höfundurinn er einna frægastur
fyrir. Sú bók hefur þegar verið
gefin út í 77 þúsund eintökum
í Danmörku.
öðrum forvitnilegum bók-
um er róm^ninn „Et
bchagdigt OphoIdssted“ (Þægi-
leg vistarvera) eftir Aage Dons.
Bókin kemur út í ágúst í tilefni
af sextugsafmæli höfundarins
í'19. ág.). Titill bókarinnar er
skírskotun til tíbetsks orðskvið-
ar, sem segir eitthvað á þá leið,
að við ákveðnar aðstæður geti
sjálft helvíti verið þægiieg vist-
arvera — hugnanlegasti dvalar-
staður. Atburðarásin snýst um
hvarf hálfáttræðs listmálara í
heimaborginni Kaupmannahöfn.
Gamli maðurinn finnst ekki,
hvernig sem leitað er, og menn
fara að álykta hitt og þetta, m.
a. að hann hafi orðið glæpalýð
að bráð. Þetta leiðir til æðis-
iegrar leitar. Rómaninn er á-
deilukennd skoplýsing á fólki
og lífssviðum þess.
I ágúst kemur einnig út eftir
sama höfund „Hrím á glliggun-
um“ (Frosten pa Rudene), sem
talin er bezta skáldsaga hans
(hún ber höfundi vitni um
glögga mannþekkingu). Hans
Brix kallar bókina „listaverk",
sem beri að heiðra Aage Dons
■iyrir.
Plágan eftir Albert Camus er
gefin út í nýrri útgáfu. Margir
telja hana bezta verk hans
(bókin hefur komið út á ís-
lenzku). Plágan herjar á bæinn
Óran í Alsír. Plágan er tákn-
mynd allra illra og lífseyðandi
afla, sem ógna mannkyni í til-
gangslausum heimi. Hins vegar
skilst lesanda það á höfundi, að
vegna glundroðans og vitleys-
unnar í heiminum spretti upp
eitthvað jákvætt; og dyggðirnar
þrjár: hugrekki, heiðarleiki og
ósérhlífni eru ótvíræð verð-
mæti.
■T ágústmánuði koma eftirtald-
ar bækur út: „Ilr. Norris
skiptir um lest“ eftir Christ-
opher Isherwood. Fjallar um
andrúmsloftið í Berlín rétt fyrir
valdatöku Hitlers. Isherwood er
einn þessara meinfyndnu ensku
rithöfunda.
Þá er skáldsagan „Hjertet
er en ensom Vandrer“ í þýðingu
Doreta Oddal. Kjeld Elfelt
skrifaði um (íiana: „Óvanalega
þroskaleg skáldsaga, andrík og
fyndin; stíll og tækni. Lífs-
reynsla kemur fram í mannlýs-
ingum“.
Tom Kristensen verður sjö-
tugur 4. ágúst n. k. í því tilefni
kemur út úrval ljóða hans. Or-
valið er svo alhliða, að öll tíma-
bil í skáldlist hans eru kynnt.
afmæli skáldsins kemur einnig
út hin fræga bók „Hærværk“ í
sjöunda sinn.
Auk framangreindra bóka ber
að nefna „Den döde Mand“ eftir
Hans Scherfing, sem er satíra
með glæpasöguívafi. Gerist
meðal listamanna og rithöfunda
í Kaupmannahöfn, en nokkuð af
sögunni gerist líka í París.
Þá er ritsafn Sören Kierke-
gaards, en í ágúst verða.komin
út 12 bindi af 20 í heildarsafn-
í öðrum bókaflokkinum á
vegum Gyldendals er „Kultur-
litteratur": heimspeki, bók-
menntasaga, ævisögur andans
manna, guðfræði o. s. frv.
Heimspekisaga Alfs Ahlbergs
1—6, Litteraturúdvalg eftir
Chr. N. Brodersen og Sven
Möller Kristensen, Confessio
Augustina, eru helztu verkin.
Þriðji flokkurinn nefnist Sag-
litteratur, eingöngu orðabækur.
Fjórði og síðasti flokkurinn
eru barna- og ungiingabækur,
aðallega endurútgáfur.