Vísir - 17.01.1964, Blaðsíða 9

V í S I R . Föstudagur 17. janúar 1964.
00
Eimskipafélag íslands er
félag allra landsmanna
Eimskipafélag Islands er
stærsta skipafélag íslendinga
og eru hluthafar þess fleiri en i
nokkru öðru fyrirtæki lands-
manna, sennilega um 14 þúsund
talsins. Féiagið er brautryðj-
andi, hornsteinn í íslenzku at-
vinnulífi, eitt af því sem öðru
fremur tryggir sjálfstæði Is-
lendinga. Það lýtur stjórn hinna
hæfustu og reyndustu manna,
en oddviti þeirrar sveitar, Óttarr
Möiler, forstjóri, tiltölulega nýr
1 þessu þýðingarmikla starfi,
en hefur verið þjónustumaður
félagsins í fjöldamörg ár. Skoð-
anir hans hafa lengur skipt
miklu máli innan Eimskipafé-
lagsins, en forstjóratíð hans
nemur, og um þær spyr frétta-
maður Vísis í þvl viðtali sem
hér fer á eftir.
— Fyrst langar mig til að
spyrja þig hvort þú teljir Eim-
skipafélag íslands vera þess
háttar fyrirtæki allra lands-
manna, sem það var við stofnun
félagsins, þegar allir íslending-
ar sameinuðust um vöxt þess
og viðgang?
— Tvímælalaust, svarar for-
stjórinn. Félagið gleymir ekki
uppruna sínum. Það var stofn-
að með beinni eða óbeinni þátt-
töku allra Islendinga, efldi þá
í sjálfstæðisbaráttu sinni og er
ennþá jafnnauðsynlegt fyrirtæki
og fyrstu daga sína. Við sem
stjórnum Eimskipafélagi Is-
lands teljum hlutverk okkar
vera I þágu allra landsmanna,
ekki aðeins hluta þjóðarinnar.
Þótt fleiri starfi nú að sigling-
um Islendinga en Eimskipafélag
íslands, er það jafnnauðsynlegt
þjóðinni, verzlun hennar og
viðskiptum, eins og á bernsku-
dögunum.
— Þið leitizt við að veita
sem fullkomnasta þjónustu, er
eitthvað öðru fremur sem haml-
ar ykkur í þeirri viðleitni?
— I seinni heimsstyrjöldinni
græddi Eimskipafélagið á einu
ári andvirði þriggja skipa, m.s.
Lagarfoss, Dettifoss og Goða-
foss. Þetta voru samtals 24
mHljónir króna og þótti mikið
fé. Við vorum gagnrýndir fyrir
þennan hagnað þá, en ég hygg
að flestum hafi síðar orðið ljóst
að fjármunum var vel varið með
skipakaupunum. Fljótlega eftir
strlðið var þó byrjað að hafa
afskipti af flutningsgjöldum í
auknum mæli, sérstaklega af
gjöldum á þeim vörum, sem
höfðu áhrif á vísitöluna. Aðrar
vörur voru hins vegar fluttar
inn á frjálsum markaði, t.d.
stórflutningur allur, timbur,
tómtunnur, kol, salt og útflutn-
ingsafurðir okkar. En flutning-
ur á sekkjavöru, matvöru og
fóðurvöru, svo og almennri
stykkjarvöru var háður verðlags
ákvæðum.
Flutningsgjöld á síðari flokkn
um urðu f engu samræmi við
heimsmarkaðsverð eða þarfir
skipaútgerðarinnar, f mörgum
tilfellum dugðu þau naumlega
fyrir lestunarkostnaði erlendis.
Þetta kom siðan fram í tapi hjá
Eimskipafélagi íslands, ár eftir
ár. Við héldum áfram að annast
hvers kyns innflutning meðan
aðrir létu sig tapflutningana
engu skipta, enda ekki gerðar
til þeirra slíkar kröfur sem
Eimskipafélags Islands, vegna
uppruna þess og yfirlýsts hlut-
verks. Þetta hefur að sjálf-
sögðu valdið félaginu búsifjum,
en hefur ekki breytt afstöðu
okkar, vegna þess að við höfum
trúað á að úrbætur myndu fást
fyrr eða sfðar.
— Og hafa þær fengizt?
— Stjórn félagsins hefur um
langan tíma gert ýtarlegar til-
raunir tii að fá leiðréttingu á
málum félagsins og þær hafa
fengizt að nokkru leyti. I lok
ársins 1962 var leyfð 40%
hækkun á flutningsgjöldum á
stykkjavöru og f lok ársins
1963 voru flutningsgjöld á
stykkjavöru gefin frjáls og nú
vonumst við til að þriðja skref-
ið verði stigið, að félagið fái
að taka eðlileg flutningsgjöld
fyrir flutning þeirra 30—40
þúsund tonna, sem flutt eru til
landsins fyrir um þriðjung af
heimsmarkaðsverði og rétt dug-
ar fyrir lestunarkostnaði er-
lendis. Að þessarri leiðréttingu
fenginni má segja að Eimskipa-
félagi íslands sé gefið það
tækifæri, sem það hefur beðið
eftir í mörg ár, að geta annazt
betur en nú þá þjónustu, sem
landsmenn fara fram á við fé-
lagið.
— Hafa skattfrfðindi sem fé-
lagið naut, engu máli skipt, við
ákvörðun flutningsgjaldanna?
— Skattfrfðindin voru veitt
til að styrkja viðleitni Eimskipa
félagsins. En fríðindunum
fylgdu einnig margvfslegar
skyldur. Skattfrfðindin hafa nú
fyrir nokkuð mörgum árum
verið afnumin, en flutnings-
gjöldin héldust ólagfærð þar til
Rætt við Óttarr Möller,
forstjóra félagsins i tilefni
af 50 ára afmæli
Eimskipafélags Islands
árið 1962, eins og ég gat um.
Það fé sem Eimskipafélagið
hafði til starfsemi sinnar vegna
skattfríðindanna fór eins og
allt fé félagsins til endurnýj-
unar og aukningar á skipaflot-
anum, þegar frá eru taldar
greiðslur á fjögur prósent arði
til hluthafa, en það var skilyrði
fyrir að fríðindin væru veitt.
Þessi skattfrfðindi eru nú ó-
þörf, þeim fylgja auðvitað viss-
ir kostir en jafnframt gallar, og
ég tel Eimskipafélagið geta
staðið sig án þeirra, eins og
sýnt hefur Verið.
— Hvaða áhrif hefur sam-
keppni við skipafélög framleið-
enda haft t. d. við félög hrað-
frystihúsaeigenda, Sambandsins
og Verzlanasambandsins?
— Ég vil taka það fram að á
þessum tímamótum í lífi og
starfi Eimskipafélagsins, sem
raunverulega eru hátíðatfmar
allrar þjóðarinnar, vil ég forðast
deilur. Ég get sagt það sem ég
hefi ætíð sagt, að Eimskipafélag
íslands telur að verkaskipting
eigi að vera sem mest í atvinnu-
lífi landsmanna. Félagið hefur t.
d. vegna tilkomu skipaútgerðar
nokkurra framleiðenda beðið
talsvert tjón þar sem frystiskip
félagsins koma ekki lengur að
þeim notum sem ætlazt var til.
Við gætum flutt alla frysta
framleiðslu landsmanna, en
flytjum aðeins 10% af því
sem við getum flutt. Þá tel ég
samkeppnisaðstöðu Eimskipa-
félagsins engan veginn eðlilega
meðan ekki eru gerðar sömu
kröfur til hinna félaganna og
okkar, á sama tíma sem flutn-
ingsgjöld eru takmörkuð vegna
efnahagsástæðna í landinu. Um
leið og flutningsgjöldin verða
gefin frjáls er ekkert hægt að
segja um þetta.
— Margir óttast að flutnings-
gjöld fari upp úr öllu valdi ef
þau verða gefin frjáls?
— Það er ástæðulaust að
óttast það. Samkeppnin um
flutninga til Islands er harðari
en svo að þau verði ekki alla
tíma hófleg. En eins og nú er
háttað málum er gróði á einni
tegund útflutnings og tap á
vissum flutningi til landsins, og
það er í meira lagi óeðlilegt á-
stand.
— Ég skil þig svo að Eim-
skipafélagið muni við núver-
andi aðstæður ekki hyggja á
frekari smíði frystiskipa, en
hefur ekki orðið stefnubreyting
að öðru ieyti í sambandi við
endurnýjun skipaflota félags-
ins. Þið virðist nú leggja meira
upp úr því að kaupa smærri
skip en fleiri?
— Ég held ekki að hægt sé
að tala um verulega stefnu-
breytingu. Endurnýjun og
aukning skipastólsins miðast
eðlilega við kröfur og aðstæður
á hverjum tíma. Verkefnin eru
mörg og ólík bæði við ströndina
og í siglingum milli landa og
leitazt hefur verið við að geta
annazt þau.
Þegar tvö síðustu skip félags-
ins voru keypt, ms. Mánafoss
og Bakkafoss fór stærðin ein-
göngu eftir þeim þörfum sem
kölluðu á úrlausn. Meðan sigl-
ingar félagsins voru svo að
segja nær eingöngu milli New
York og Reykjavíkur voru
stærri skipin tvlmælalaust heppi
legri. Það hefur stundum verið
sagt að í millitíðinni hefði ver-
ið ástæða til að fjölga smærri
skipum, sem sagt fyrr en gert
var. Við höfum fjölgað eða end-
urnýjað þegar efni hafa staðið
til. Við sóttum á tímabili um
leyfi fyrir nýjum skipum, en
fengum ekki. Og þegar ákveðið
var að byggja Ms. Selfoss og
Brúarfoss, tvö næstyngstu skip-
in, sem eru frystiskip, þá var
það vegna þess að taiin var
meiri þörf fyrir þau en smáskip-
in, vegna beinnar skipaþarfar á
þessu sviði. Hins vegar ákváðu
Jöklar h.f. að byggja frystiskip
meðan þessi skip voru í smíðum,
við það breyttust skilyrðin, en
ekki var hægt að hætta við
verkið. Aðeins óeðlileg verðlags-
ákvæði og of miklar byrðar á
félaginu hafa komið í veg fyrir
að skipastóll félagsins væri
aukinn miklu örar en raun ber
vitni.
— En þið hafið vegna skorts
á litlum skipum orðið að nota
Reykjavík sem umhleðsluhöfn
fyrir flutninga út á land?
— 1 sumum tilfellum, já, en
ekki öllum. Við höfum viljað
komast hjá þessu, og höfum leit-
að ýmissa leiða. T. d. gerðum
við I haust tilraun með áætlun
fyrir eitt skip í strandflutninga,
en þessi tilraun mistókst vegna
þess að nægur flutningur fékkst
ekki. Ástæðan er tvímælalaust
sú, að bilar flytja nú vörur í
auknum mæli á staði úti á landi.
Þessi þróun á sér einnig stað er-
lendis. Það sem hefur gert um-
hleðslu I Reykjavlk að öðru Ieyti
óhjákvæmilega I mörgum til-
fellum er að viðkomur skipanna
eru viða erlendis og vörusend-
ingar smáar, lítið magn á hverja
höfn landsins. I athugun er að
koma á fleiri umhleðsluhöfnum
t. d. einni á Austurlandi og ann-
arri á Norðurlandi. Ég fór I
haust til að kanna möguleika á
þessu, en við ýmsa örðugleika
er að etja þar sem rými I vöru-
geymslum er yfirleitt of lítið.
Hins vegar ríkir um þetta mikill
áhugi og hugsanlegt að þetta
komist I framkvæmd fyrr en
síðar.
— Getið þið ekki hugsað ykk-
ur að koma upp flota flutninga-
bifreiða til að Ieysa þetta vanda
mál að einhverju leyti?
— Jú, það er vel hægt að
hugsa sér að koma upp sllku
fyrirtæki, og svo mörgum öðr-
um t. d. bátaútgerð ,til að fiska,
frystihúsum til að frysta til út-
flutnings með skipum okkar,
fiskimjölsverksmiðjum trygging-
Frh. á bls. 10.
Frá uppskipun í Reykjavíkurhöfn

IvO