Vísir - 27.05.1964, Blaðsíða 7

V1 & i K . IVuG. iagur 27. mal 1964.
7
Spjall vsð Bjarna Snæbjörnsson
lækni í HAFNARFIRÐI
J^æknirinn hafði verið að
taka á móti sjúklingum
fyrr um daginn — eftir öll
þessi fjörutíu og sjö ár, sem
hann hefur stundað praksís
þama í Hafnarfirði, lifir andi
Hippokratesar í honum af
sama magni og þegar hann
þurfti dag og nótt að sinna
dauðvona og fársjúkum í
Spönsku veikinni, sem herj-
aði á Suðurnes árið 1918.
„Eins og vant er með
lækna, þá lifa þeir á bágind-
mn annarra“, sagði Bjami
Snæbjömsson, þegar blaða-
maður Vísis hitti hann nú um
helgina í húsi hans við Kirkju
veg skammt fyrir neðan Hell-
isgerði.
Læknirinn, rótgróinn við
Hafnarfjörð eins og hraun-
kletturinn, sem húsið hans ér
byggt inn í, fékkst til að
segja svolítið af læknisferli
að alla leið upp að Brynjudal
í Kjós. Þá sagði ég landlækni
að ég settist ekki að í Hafnar-
firði nema með vilja Þórðar og
hafði í huga gauraganginn sem
varð út af veitingu Gísla Péturs
sonar á Eyrarbakka á sínum
tíma. Talaði svo við Þórð og
spurði hann mig, hvort ég vildi
taka að mér ferðalög og vitjan-
ir upp í Kjós og á Kjalarnes.
Ég lét slag standa og byrjaði að
praktísera 20. maí árið 1917.“
„Hvernig gekk yður að fá
praksís?"
„Ég varð dálítið skúffaður
Fyrsta daginn fékk ég tvo sjúkl-
inga, annan daginn einn og
þriðja daginn engan. Ég þekkti
enga sálu hér nema tvo pilta
sem höfðu verið með mér í
barnaskóla í Reykjavík. Lækn-
ingastofan var í litlu húsi sem
er upp af hafskipabryggjunni".
Dláguna árið 1918 bar á góma
„Spánska veikin barst til
aðslækni skylda til að fara um
borð í skip er komu frá útlönd-
um. Þórður heitinn smitaðist og
lá hálfan mánuð í veikinni. Það
féll því f minn hlut að sinna
þeim sem tóku veikina og næstu
daga skráði ég rúmlega þrjátíu
sjúklinga á dag að meðaltali".
Læknirinn var ekki gefinn fyr-
ir að segja frægðarsögur en tal-
aði um læknisverk sín á ó-
persónulegan hátt embættis-
manns, þó að hann hafi ekki
verið embættismaður í fyllstu
merkingu orðsins; hann var
aldrei héraðslæknir, heldur
praktiserandi læknir sem þurfti
að taka á sínar herðar ýmis
erfið störf í verkahring héraðs-
læknis. Þessa daga sem veik-
in var mögnuðust var honum
meinað um svefn og hann þurfti
að vera á þönum á milli húsa.
„Genguð þér á milli hús-
anna?“
„Veður var kalt þessa dag-
ana en þurrt og snjór á jörðu
og ég fór þetta mest á hjóli.
Og ég hjólaði mikið í læknisvitj
anir í mörg ár á eftir. Eignað-
ist ekki bíl fyrr en 1940. Það
hressti mig að hjóla — hæfileg
áreynsla fyrir Iíkamann.“
ömurlegasta f spönsku veikinni.
Hann var beðinn um að vitja
gamallar konu á Stafnesi 15.
nóv„ en þá fyrr um daginn
hafði hann vitjað sjúklinga
sinna í bænum. Hann fór á bil
til Keflavíkur en varð svo að
fara ríðandi yfir Miðnesheiði tii
Stafness. Þegar hann hafði skoð
að gömlu konuna höfðu borizt
skilaboð til hans um að vitja
sjúklinga á allri strandlengjunni
til Keflavíkur, en þangað hafði
ekki komið læknir síðustu dag-
ana. Bjarni sagðist hafa séð
margt ömurlegt, en þetta keyrði
alveg um þverbak. Margir sjúkl-
ingahna voru fársjúkir og átu
aspirínskammta til að minnka
hitann, lágu í svitakófi og illa
haldnir í hráslagalegum húsa-
kynnum og nær enginn til þess
að hita upp í íbúðunum eða
hjúkra og hjálpa til. Þeir voru
margir komnir með svæsna
lungnabólgu.“
„Var hægt að gera eitthvað
fyrir sjúklingana?“
„Það hjálpaði sálrænt að
koma til sjúklinganna. Það hafði
sín áhrif á viðnámsþrótt sjúkl-
ingsins að tala við hann“.
„Voru þá ekki meðul við
LAN6UR LÆKNÍSDA CUR
LæKnirinn sagði: „Það hjálpaði sálrænt að koma til sjúkling-
anna ...“ (Ljósm. stgr.).
„Urðuð þér ekki að fara út
úr bænum, þegar veikin geis-
sínum þar í kaupstaðnum og
á Skaganum. Á nær hálfri
öld hefur sitthvað drifið á
daga þessa læknis af gamla
skólanum — hann er nú sjö-
tíu og fimm ára og ber ald-
urinn eins og „grand signor“,
sem ennþá hefur áhuga á líf-
inu og sigri þess yfir dauð-
anum.
„Hvernig atvikaðist það að
þér settuzt að í Hafnarfirði?"
„Ég ætlaði mér að verða hér-
aðslæknir og hafði búið mig und
ir það með því að taka kúrsus
í augnlækningum, barnalækning
um og skurðlækningum á sjúkra
húsum úti í Danmörku. Ég hafði
verið settur héraðslæknir á
Patreksfirði árið eftir kandídats
prófið 1914 og var við fram-
haldsnám næstu tvö ár og kom
heim 1917. Ég sneri mér til
landlæknis, og hann sagði mér,
að ég skyldi bara koma — það
væri nóg fyrir okkur strákana
að gera — (en svo kallaði hann
jafnan ungu kandídatana). Land
læknir sagði þá,\ að annað auka
læknisstarfið á Akureyri væri
laust. Ég sagði landlækni, að
ég væri búinn að vera svo lengi
undir annarra stjórn, að mig
langaði ekki til þess. Þá bauð
hann mér Síðuhérað, en ég
sagðist myndi forpokast þar“.
„Hvað ætlið þér þá að gera?“
spurði landlæknir.
„Ég ætla að setjast að í Kefla
vík“. Landlæknir sagði, að ef
ég væri að hugsa um að fá
Keflavíkurhérað, þá færi hann
eftir því, hvað læknirinn væri
búinn að vera lengi héraðslækn-
ir annars staðar og engu öðru.
Hann benti mér á Hafnarfjörð
en þar var Þórður Edilonsson
héraðslæknir og gríðarlega vin-
sæll. Þá náði Hafnarfjarðarhér-
FRÁ
HAFNARFIRDI
Reykjavíkur með farþegum og
áhöfn á Botníu og Willemoes,
sem kom hingað frá Kaupmanna
höfn 19. okt“ sagði Bjarni, „hún
var bráðsmitandi og breiddist út
eins og eldur í sinu. Veikin
stakk sér niður hér í Hafnar-
firði nokkru seinna en í Reykja-
vík og barst hingað með togar-
anum Víði, sem kom hingað 4
dögum seinna en Botnia til
Reykjavíkur, og ennfremur lik-
legt að hún hafi magnazt við
komu Ýmis 5. nóv. Þá bar hér-
BmoMmnnpmMWHMM
aði?“
„Ég komst ekki út úr bænum
á meðan veikin var I algleym-
ingi nema upp á Álftanes og
í Garðahrepp. Veikin hér og í
grennd var farin að réna þegar
hún barst til Kjalarness og upp
í Kjós, en þangað varð ég að
fara því héraðið náði þá frá
Lómakoti og upp í Hvalfjarðar-
botn.“
Bjarni læknir sagði frá erfið-
asta sólarhring og jafnframt
þessu?“
„Skæðasti dauðsvaldurinn i
sambandi við spönsku veikina
var lungnabólga, en í þá daga
þekktust engin meðul specifik
við graftarsjúkdómum“.
„Gáfu ekki læknar koníak við
lungnabölgu, áður fyrr?“
„Það virtist oft gefast vel. Á-
fengi léttir erfiði hjartans, víkk-
ar út æðar... Það getur verið
gott meðal. Ég var sóttur til
eins góðborgara hér, sem var
alveg í andaslitrunum,
orðinn helblár í framan af völd-
um lungnabólgu. Ég talaði um
það við Þórð, því hann var lækn
ir sjúklingsins, að líklega væri
gott að gefa honum koníak.
„Ertu vitlaus, maður,“ segir
Þórður, — „hann er æðsti templ
ari í stúku“. Engu að síður gaf
ég sjúklingnum vænan skammt
af koníaki, hann róaðist, og
hvernig sem á því stóð, bráðbatn
aði honum“.
„Komst hann á bragðið eftir
það?“
„Nei, alls ekki — hann leit
á þetta sem meðal“.
„Segið mér Bjarni — hvernig
sluppuð þér við spönsku veik-
ina?“
„Ég varði mig gegn henni
með því að vera síreykjandi
vindla þegar ég vitjaði sjúkl-
inganna".
„Var það einhlítt ráð?“
„Ég býst við, að það hafi
haft töluvert að segja — ég las
það fyrir nokkru í dönsku lækna
blaði, að sumir kollegar mínir
væru líka þessarar skoðunar"
„Reykið þér enn?“
„Ég er hættur því fyrir nokkru
— ég reykti afar mikið, einkum
sterka' vindlá og pípu, og ég er
alveg viss um, að ég hefði aldrei
fengið þetta væga tilfelli hérna“,
segir hann og bendir á brjóstið,
„ef ég hefði ekki reykt...“
„En er ekki svo margt óhollt,
læknir — t.d. loftið, sem maður
andar að sér í borginni, benzín
gufur og olíusót og vélareyk-
ur?“
„Má vera. Hins vegar er hollt
að hjóla — ég hélt mér alveg
við á því lengi — dr. Helgi
Tómasson, (vinur minn), sem
var allra manna reglusamastur
Framh. á bls. 6

11Tér í blaðinu var fyrir nokkr
um dögum að því vikið
hve aðgerðarlitlir framsóknar-
menn hafa verið á þinginu í
vetur. Drepið var á nauðsyn
ábyrgrar stjórnarandstöðu í
lýðræðisþjóðfélagi. Tíminn
varð ókvæða við þessum hug-
leiðingum. En hann svaraði
þó ekki spurningum Vísis um
það hvaða þurftarmál Fram-
sóknarfl. hefði borið fram
á þingi. Blaðið nefndi ekki
eitt einasta þeirra. Sannleikur-
inn er nefnilega sá að allur
þingtíminn hefir farið í það
hjá Framsóknarflokknum að
skattyrðast við ríkisstjórnina
og stefnu hennar. Vissulega er
það illa farið. Enginn tekur
mark á manni eða flokki sem
sífellt talar í neikvæðum dúr
en leggur aldrei neitt jákvætt
til málanna.
# Makalaus gylliboð.
Þau frumvörp sem Fram-
sóknarflokkurinn bar fram á
þinginu einkenndust flest af
þvf að yfirbjóða stjórnarflokk
ana með gylliboðum. Fyrir-
fram vissu þó flutningsmenn
að enginn raunhæfur grund-
völlur var fyrir samþykkt stór
aukinna útgjalda, Þau frum-
vörp voru aðeins sett fram í
áróðursskyni eins og t.d. til-
lögur þeirra í húsnæðismálum.
En minnast menn þess að hafa
heyrt raunhæfar tillögur fram-
sóknarmanna um hvernig fjár-
ins til aukinna bygginga skuli
aflað? Nei, þeim láðist að
geta um það. Hins vegar bar
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
fram ítarlegar tillögur um það
efni sem nú er unnið að og
hafa sumar þegar verið lög-
festar. Eitt skrautblómið af
tillögum framsóknarmanna var
um framkvæmdaáætlun fyrir
næstu ár. Þar lögðu þeir til
að samþykkt væri að hagvöxt-
urinn yrði árlega meiri en
nokkrar Iíkur eru til, sam-
kvæmt reynslu fyrri ára. Er
sú tillaga gott dæmi um yfir
boð þessa flokks, sem reynir
að telja kjósendum trú um að
nóg sé að gera samþykktir
— þá muni hagvöxturinn auk-
ast að sama skapi.
9 Ófrjó barátta.
Eitt gleggsta dæmið um ó-
frjóa baráttu þessarar stjórn-
arandstöðu er þó afstaða
þeirra í skatta og tollamálum.
Skattar voru Iækkaðir í vor
um 80 millj. króna. Það sögðu
framsóknarmenn að væri
skattahækkun. Tollalækkun
var gerð veruleg. Það sögðu
framsóknarmenn að væri tolla
hækkun. Þá var þeim boðið
að taka inn í frumvarpið grein
sem heimilaði þeim sem vildu
að greiða tolla eftir tollalögum
vinstri stjórnarinnar. En því
boði tóku þeir ekki og féll þá
niður skyndilega tal þeirra um
tollahækkun.
Á þessu nýja þingi hefir
Framsóknarflokkurinn því fall
ið á prófi hinnar ábyrgu stjórn
arandstöðu. Og hann mun enn
halda áfram að falla þar til
gömlu foringjunum hefir verið
ýtt út en ungir menn tekið
völdin.