Vísir - 28.08.1964, Síða 7

7
VI S I R . Föstudagur 28. ágúst 1964.

Rætt um
Noregi og Harald kommgsefm
Nokkur norsk blöð hafa að und-
anförnu rætt þann möguleika, að
Haraldur konungsefni, gangi að
eiga stúrku í Osló af borgaraleg-
um ættum. BlaðasKr'ifin leiddu til
þess, að utanríkisráðuneytið birti
tilkynningu um, að þetta mál hefði
ekki verið rætt innan ríkisstjórnar
innar.
Það var jafnaðármannablaðið
„Sönmöre Arbeideravis", sem varð
til þess að koma skrifunum af stað.
Stóð í því, að krónprinsinn, sem er
27 ára, hefði fengið leyfi Ólafs kon
ungs til þess að ganga að eiga
stúlkuna, en ríkisstjórn'in sett sig
upp á móti því. Blaðið gat og um
orðróm, sem talinn var frá hirðinni
kominn, og var á þá leið, að Har-
aldur ætlaði sér að „pipra“ ef
hann fengi ekk'i leyfi til þess að
eiga stúlkuna.
„Dagbladet" í Qsló birti þar
næst grein um málið og kemur þar
fram efi varðandi neitun utanríkis
ráðuneytisins. Blaðið segir það af-
dráttarlaust skoðun stjórnmáta-
manna, að ef krónprinsinn gangi
að eiga stúlku, sem ekki er kon-
unglegrar ættar, afsali hann sér
þar með rík'iserfðaréttinum.
Haraldur konungsefni og Sonja Haraldsen.
Blaðið segir stjórnmálamönnum
alveg ljóst, að af slíku hjónabandi
I mundi ieiða afnám konungsveldis
I í landinu og að málið hafi lengi
verið á dagskrá meðal ráðherra og
þingmanna.
Það er staðreynd, segir blaðið
að Haraldur Iírónprins — eft'ir að
báðár systur hans giftust mönn-
um borgaralegra ætta — er hinn
eini sem hefir rétt til ríkiserfða í
Noregi. Þar sem ekkert bendi til,
að hann hafi í huga að ganga að
eiga stúlku konunglegrar ættar, sé
réttmætt að gera það ljóst þegar.
að valið sé hans, þegar um framt’ð
konungdæmisins í landinu sé að
ræða. Velji hann sér fyrir konu
| stúlku borgaralegra ætta, en eng-
inn gæti verið því mótfallinn, yrði
afle’iðingin sú, að konungdæmið
legðist niður í Noregi.
Vinstúlka Haralds konungsefnis
heitir Sonja Haraldsen og er nú við
nám í Genf. Þau hafa verið góð-
vinir frá unglingsárum.
Se’inustu fréttir í þessu máli eru.
að samkvæmt tilkynningu frá kon-
ungshöllinni í Osló ætlar Haraldur
konungsefni ekki að taka sér
Sonju Haraldsen fyrir konu. M.a.
var sagt frá þessu í fréttum brezka
útvarpsins á föstudagskvöld.
Héraðsmót Sjólf-
stæðismanna í
A.-Húnavatnssýslu
Héraðsmót Sjálfstæðismanna í
Austur-Húnavatnssýslu verður
haldið á Blönduósi sunnudaginn
30. ágúst kl. 8.30 síðdegis. Gunnar
Thoroddsen, fjármálaráðherra og
Gunnar Gíslason, alþingismaður,
flytja ræður.
Til skemmtunar verður einsöng-
ur og tvísöngur. Flytjendur verða
óperusöngvararn'ir Guðmundur
Guðjónsson og Sigurveig Hjalte-
sted, undirleik annast Skúli Hall-
dórsson, tónskáld. Ennfremur
| skemmtir Brynjólfur Jóhannesson
i leikari.
! Dansleikur verður um kvöldið.
Héraðsmót Sjólf-
stæðismaaaa á
Hellissaadi
Héraðsmót Sjálfstæðismanna 1
Snæfellsnes- og Hnappadalssýslu
verður haldið að Hellissandi laug-
ardaginn 29. ágúst kl. 8,30 síðdeg-
is. Bjarni Benediktsson, forsætis-
ráðherra og Sigurður Ágústsson,
alþingismaður flytja ræður.
Leikararnir Róbert Arnfinnsson
og Rúrik Haraldsson, skemmta.
Ennfremur syngur Guðinundur
Jónsson, óperusöngvari, með und-
irleik Carls Billich, píanóleikara.
Dansleikur verður um kvöldið.
SKOLA
Já, því ekki það? Árleg opn-
un hans mun nú standa fyrir
dyrum — ef rökrétt er að segja
að opnun standi fyrir dyrum.
Annars skiptir nú ekki Iengur
máli um rökrétta hugsun. Sú
var að vísu tíð að um þetta gat
íslenzk tunga keppt jafnvel við
sjálfa latínuna, en sú tíð er
nú liðin. Eftir því sem það, sem
nú er talað og skrifað, er lengra
frá rökréttri hugsun, eftir því
er það ,,fínna“ eftir því sem
hugsun og vit eru fjarlægari
„skáldskapnum“ eftir því er
hann betri enda förum við ekki
lengur þangað til þess að leita
þeirra hluta. Þegar Þorsteinn Er
lingsson sat austur á Seyðis-
firði, við „náðuga ritstjórrí, því
næst sem í vist,“ og landsjóð-
ur neitaði ekki hans „leikandi
list“ um sex hundruð krónur
(nú á útverpsku raunar „krón
ur 600“), óraði hann víst ekki
fyrir geimferðaöldinni, og ekki
heldur hinu, að „skáldin“ kæm
ust svo hátt upp í óskapnaðinn
sem raun er á orðin. Þá varð
þar eitt sinn tilrætt um að til-
tekið skáld væri torskilið. Þor
steinn hafði fátt til málanna
lagt, en skaut nú inn orði: „Já,
en þann skáldskap sem enginn
skilur, kallar maður nú venju-
lega vitleysu." Nei hann vissi
sannarlega ekki, að innan hálfr
ar aldar frá láti hans yrði það
talið skáldunum til dýrðar að
yrkja tóma vitleysu.
En það var Svartiskóli sem
ég ætlaði að minnast á. Hann
er stór, hann er háskóli, og
þvf að vonum f mörgum deild
um. Og þarna er í rauninni ein
þeirra,' þó að annarri ætlaði ég
að vfkja máli mínu. En í Svarta
skóla var (og er), eins og við
vitum, kennt það sem miður
var. Löngum þótti ekki minna
’.'ííx vert þá kennsluna, og sfzt
þykir minna um hana vert nú
á dögum.
Home University Library nefn
ist einn hinn frábærasti flokkur
alþýðlegra fræðirita á enska
tungu. Útgáfa hans var hafin
árið 1911 og enn í dag er hann
í hávegum hafður um víða ver-
öld — ísland að sjálfsögðu und.
anskilið — þessar baekur reynds >:: ■ ■
ist jnér gagnslaust á.8'fejðða líérl^j?
i þá tvo áratugi sem ég nefndist
„lítilmótlegur bóksali" og ekki
var það neitt smámenni, er titl
aði mig svo. Eftirmenn mínir,
sem enginn mundi kalla lítilmót
lega, segjast ekki geta selt
þessar bækur, máske vegna
þess, hve þær eru ódýrár, eða
ef til vill af hinu ,að það er
ekki virðulegri stofnun en Ox-
ford-háskóli sem að baki þeim
stendur. Andrés Önd (fer ég
rétt með nafnið?) mun hafa <of
urlítið virðulegri guðfeður.
En ég nefndi þennan snjalla
heildartitil því til sönnunar, að
skólarnir eru fyrst og fremst
heimilið og bækurnar. Nú skul
um við sleppa því, að tala um |
heimilin, því eins og svo margt
annað, eru þau í þann veginn
að hverfa út úr tilverunni, inn :
í náttmyrkur sögunnar. En skól
arnir halda áfram að vera til
unz mannkynið sjálft er afmáð
af jörðinni. Og ætli ekki að
Svartiskóli verði þeirra langlíf-
astur?
Nú vænti ég að þú farir að
átta þig, lesandi góður. Þú ferð
að sjá hilla undir svörtu bæk-
urnar sem senn fara að koma
úr prentsmiðjunum. Og gáðu nú
að hvort bókbindarar hafa ekki
svartar hendur. En þeir afsaka
sig í hvert sinn er ég minnist
á þetta. Þeir segja: „Þetta er
ekki okkur að kenna, það eru
forleggjararnir sem hafa þetta
blökkumannseðli og heimta að
allt sé kolbiksvart — eins og
hrúturinn hans Hálfsofanda."
Ég hygg að þessir góðu menn
fari með rétt mál.
Þið munuð að öllum líkindum
fá að sjá það, að allar nýju
bækurnar í haust (eða öllu held-
ur á jólaföstunni) verða kolbik
svartar — eins og dorrinn sem
bókbindararnir minntust á.
En þú, lagsmaður, sem ætlar
að kaupa eina af þessum vænt-
anlegu bókum, er það í rauninni
satt að þú krefjist þess, að
,hún.^é.bijíSVört? Já, líklega. Svo
■segin’að .minnsta kosti fprleggj ■
afrífflít.1 Þú ætlar að fara að ganga -
í hjónaband og íbúðin er nálega
tilbúin. Með eldhússkápana er
allt í lagi, unga konan veit
hvar þeir eiga að vera. Svarti
skápurinn er vitanlega það sem
áður var nefnt bókaskápur, en
í skólanum voruð þið vanin af
að tala um bækur, þar voru
bara kver, og að nefna kvera-
skáp, væri það viðfelldið? Nei,
svarti skápur, eftir litnum á
innihaldinu, var ágætt.
Skelfing eru íslenzku bækurn
ar óaðlaðandi sjón ennþá, þó
að ofurlítið hafi um batnað síð
ustu árin. En ekki er það svo,
.að engin bók megi vera svört.
Ég.tet .að svo eigi Biblían að
vera, Sálmabókin og Passíusálm
arnir. En ekki margar aðrar.
Hvernig er það annars, má
beinlínis ekki bæta úr þessu?
Svo virðist sem helzt eigi þeir
ekki að heyrast sem leiðbeint
geta og leiðbeina vilja. Okkar
fremsta bókagerðarmanni, Haf-
steini Guðmundssyni, var í eitt
skipti ófyrirsynju hleypt inn í
útvarpið, en þess svo vandlega
gætt, að ekki skyldi sú skyssa
eiga sér stað aftur. En blöðin?
Nei, við skulum ekki minnast
á þau
Svo er það registursleysið —
enn ein þjóðarháðungin. En of-
urlítið má sjá þess merki að nú
séu forleggjarar og rithöfund-
ar að rumska. Kvisazt hefur, að
í haust sé von á sameiginlegu
registri við allar Reykjavíkur-
bækur Árna Óla. Reynist þetta
rétt hermt, mun það margan
gleðja Já, kannski þessum mál
um þoki í rétta átt — þrátt fyr-
ir alla svertingjana. Sn. J
Minnzt fallinna Norðmanna
Hinn 22. ágúst s. 1. lagði forseti borgarstjórnar Oslóborgar blómsveig við minnisvarða i Fossvogs-
kirkjugarði um Norðmenn, sem féllu í stríðinu. Viðstaddir voru meðal annarra sendifulltrúi Noregs
og borgarstjórinn í Reykjavík.