Vísir - 08.12.1964, Blaðsíða 7

7
• -^rF-rfrirnfnfiíÉí
allgrímur Pétursson?
|^ávíslega spurt á Islandi, jr
óhætt að segja. hó gekk sú
saga fyrr á þessari öld, að
e’inn „lærður' maður liafi ekki
getað svarað þessari spurningu
þegar á lá í munnlegu prófi.
Fleiri íslendingar eru i kynn-
um við sém Haligrím nú en þá
var, meo því að þjóð'in er aftur
tekin að hlýða rækiiega á hans
ótæmandi trúar- og lífsspeki.
En það eru margir góðir gest
ir, sem he’imsækja fsland, og
þeim fer hraðfjölgandi með ári
hverju Enda er það löngu vitað
mál, að ísland á fyrir sér, að
verða mjög fjölsótt ferðamanna
land með öllum sínum heillandi
sérkennum sem nýstárleg
verða fyrir hvern ferðamar.n,
jafnvel þann víðförula, því að
mörg önnur lönd eru hvert
öðru svipuð.
Ég hugsa mér nú, að Hall-
grímskirkja sé fullgerð og ég
sé að sýna hana erlendum gesti.
sem veit, að við höfum viður-
kennt í verki, að maðurinn,
sem þess'i fegursta kirkja á Is-
landi er tileinkuð, sé okkur
mjög svo hjartfólginn, enda
hljómi dýrleg Ijóð hans á hverju
íslenzku heimili, sem hefur eyru
til þess að heyra, hvert kvö'J
í margar vikur árlega.. Ég segi
mínum erlenda vini, að þannig
hafi þetta verið svo öldum
skipti, að séra Hallgrímur hafi
safnað hc'mafólki á hverjum
stað vítt um landið til heimilis-
-<S>
Norðmenn
«• ,ó
ónægðir með
hnndrita-
listnnn
Ráða má af undirtektum Norð-
mannanna þriggja, þeirra Helge Siv
ertsen, fræðslumálastjóra Noregs,
og prófessoranna í norrænum fræð
'im við háskólana í-Osló og Björg-
vin, sem saman komu til þess að
ræða handritalistann danska, að
heir séu tiltölulega ánægðir með
hann.
f NTB-frétt segir, að fræðslu-
nálaráðherra Noregs, Helge Sivert-
en, hafi kvatt saman til fundar
irófessorana við norrænudeildirn-
ar við háskólana i Osló og Björg-
vin, þá Fjeld Halvorsen og Holm-
Olsen, til þess að athuga hand-
ritalistann.
Niðurstaða þeirrar rannsóknar var
sú að prófessorarnir töldu, að þegar
hafi verið tekið nokkurt tillit til
hagsmuna Norðmanna en þó séu
að þeirra dómi nokkur handrit á
listanum, sem íhuga beri nánar með
tilliti til hins danska lagafrumvarps
um afhendingu handritanna. Sívert-
sen ráðherra fór þess á leit við
prófessorana að þeir athuguðu list-
ann nánar og gerðu sér síðan á
ný grein fyrir málinu.
► Járnnámur, sem sennilega
eru hinar auðugustu í heimi,
hafa fundizt á Baffinslandi, að
því er segir í tilkynn'ingu frá
Kanadastjórn. I þessari námu
er svo hreinn málmur, að óvíða
eða jafnvel hvergi mun finnast
hreinna járn. Þrátt fyrir mikið
vetrarríki er talið kleift að starf
rækja námurnar mikinn hluta
árs.
guðsþjónustu, — þar sem sálm
ar hans hafi verið sungnir eða
lesnir, þannig að hið spámann
lega ‘trúar- og spekimál han<‘
náði eftirtekt athugullar alþý.'u
og varð henni áttaviti á áfella
sömum tímum erfið lífskjara.
Ég segi gesti mínum, að þetta
sé maðurinn, sem orti þau ljóð
sem mæður kenndu börnum
sínum ungum um leið og þær
buðu þeim góða nótt. Og þeg-
ar barnið vaknaði og klæddist
var því kennt að hafa yfir stef
eftir Hallg Hann var hinn
.mikli og holli uppeldismálamað-
ur þjóðarinnar. Þetta er mað 'r-
inn, sem ort'i þann sálm, sem
sjálfsagt hefur þótt að syngja
yfir gröf sérhvers manns, sem
borinn var til moldar á Islandi
um langan aldur. Gætnir og
greind'ir menn hafa látið svo um
mælt, að þeir hafi átt stef úr
skáldskap Hallgríms sér að
förunautum og ráðunautum, svo
að aldrei hafi þeir komizt í
þær kringumstæður í lífinu, að
ekki hafði Hallgrímur Pétursson
viturlegt og viðeigandi svar til
úrræða. Þannig hefur hann
verið leiðtog'i fjölda manna frá
vöggu til grafar. Við íslending-
ar eigum ekki fo:nar dómkirki-
ur. (Ég má náttúrlega ekkí
segja frá Hóladómkjrkju, sein
fékk að gegna hlutverki sínu í
aldurþriðjung, var síðan af-
numir sem slík, — og var me'ra
að segja eitt sinn fyrirhugað að
rífa ’• ana í úst, en það var bara
of mikil fyrirhöfn!) Sem sagt,
við eigui ekki fornar dóm-
kirkjur með himinbendandi súl-
ur og hvolfþak, en íslenzkan
móðurmálið okkar, sem ýið
höfum geymt vel og lengi,
myndar í ljósú'nl eins koriá'r
stuðlaðar súlur, traustar og
fagrar og fágaðar. Þegar við
hlýðum á þessi háttbundnu
ljóð, er sem gefi auga leið til
höfuðátta, t'il háttbundinna
raða kirkjusúlna. Þannig yrkir
Hallgrímur Pétursson. I Passíu-
sálmum hans er dómkirkiu-
hvelfingarhljómur. Hver sá, sem
Hallgrímur kallar til guðsþjón
ustu hjá sér til að hlusta ú
sálmana sína, hh'tur að segja-
Hér er Guðs hús. Hér ei heil-
agur staður.
Trg hu„ra mér, að ég geti tal-
að eitthvað á þá leið, sem
að ofan hermir, við áhugasam-
an útlendan gest, sem fýsir
heyra, hvað til beri, að svo
tígulegt hús hafi verið reist t.il
minningar um skáld. Gesturinn
hlýtur að spyrja: Hvar get ég
fengið að sjá þessa sálma f
heild á því máli sem ég skiP
Ég vil finna þennan for-
smek'- stílfegurðar íslenzk-
unnar í rímuðum úrvals-
Ijóðum. Á ég þá að segja hon-
um með stolti, að ég hafi að-
gang að handriti af þýðingu
Ijóða Hallgríms á eisku? Eru
þar allir fimmtíu Passíusálmarn-
ir, hver með sömu línulengd og
sama bragarhætti og á íslenzku,
svo sem ur.nt er. Ég get sagt
honum, að ég hafi borið hvert
einasta vers þeirra saman við
frumtextam að beiðni þýðand-
ans, sem var gáfaður og ágæt-
ur enskur "iaður, sem mörgu.n
íslendingum er að góðu kunn-.
ur. ~'að ar sem sé rthur
Gook, sem lét íslendingurn
þennan arf eftir sig, og var það
hans síðasm verk svo sem dag-
'döðin 'afa aðeins g: int frú.
Og ’ get frætt gest minn um
bað. ó vandlátur enskur út-
gefandi hafi verið fús að takast
Hallgrímur Pétursson.
á hendur vandaða útgáfu sálm-
anna þegar eftir að .þýðingu var
lol«ð, etrað staðið'hafi á afrið-
uni frá íslands hálfu, sem var
þó ekki vendaverk að ley-’..
Ég gæti líka tjáð mínum úr-
lenda gesti þýðingin sé það
vel gerð, að sami útgefandi hafi
und.ast það árið 1963, að ís-
lendingar sjálfir skuli ekki vera
búnir að opna sálmana fy~.r
alþjóðlegan lestur, þeim se.n
lesa vilja. Mun þá gesturinn
spyrja, hverju þetta sæti, að
við Iumum svo á handritinu,
þegar turn kirkju Hallgríms
rís hátt til lofts. Á ég þá að
svara: Við erum svo mikil
bókaútgá.' þjóð, eins og glugg.tr
bókabúðanna sýna, að við meg-
um ekki missa peninga í prent-
Eftir
séra Helga
Tryggvason
un þessarar bókar! Ég mundi
verða spurðu.: En eru ekki
sálmar H .íms meðal bez:u
bókmennta ykkar? Eruð þið
ekki alltaf að endurprenta þá
á íslenzku? Ætti ég þá að
svara: Við erum svo mikil bók-
menntaþjóð, prentum svo marg-
ar merkar ækur on öðru vísi.
að við höfum engin efni á að
pre' ta bessa sá! fy 'r útle ít
fólk! Við vonumst til að bið
getið dáðst að þessu öllu saman
fyrir því! Og gesturinn mun
svara um leið og hann lítur
unc1 -idí.' '-í-np um sig í hinni
nýju og fögru kirkju: Þið hafið
þó reist ,'»ssa kirkju voldugri
en aðrar. einm'H f minninuu
um höfuðskáldið Hallgrím Pét-
ursson. Og ég svara auðvitað
strax: Éinmitt vegna þess, að
við höfum orðið að láta svona
mikið fé í þetta mikla hús til
heiðurs Hallgrími, höfum við
ekki haft efni á að prenta þýð-
ingu af sálmum hans, Passíu-
sálmunum og fleiri, þó að við
viturrj, að þessi nýja þýðing sé
einstök og ágæt. Svar hins er-
lenda gests Iætur, ekki á sér
standa: Þrennt hefur sannað
mér, að Hallgrímur hafi talað
til þjóðarinnar af spámannlegri
raust, og tali enn. í fyrsta lagi
hrífandi orð þín og fleiri ís-
lendinga um Hallgrím; í öðoi
lagi sú staðreynd, að þið út-
varpið Ijóðum h:. ~ á hverju
ári; og í þriðja lagi ber þetta
cérstæða hús vott um óvenj i-
legan samhug fjölda fólks
Hvers vegna kynriið þið ek'b
sálma hans betur en þetta?
Niðurstaða mín er þessi: Það
verður ekki hægt að sýna út-
lendum m" lum, þeim sem eitt
hvað hugsa, Hallgrímskirkju
hvo>-’ ’ að utan né innan, r.ema
að gefa þeim kost á að kynn-
ast Hallgrfms-sálmum, úr því að
við gctum oo bá sem heild
í snilldarþýðingu á víðlesnustu
höfuðt-.ngu veraldar, þýðingu
sem er afburðagóður fulltrúi
fyrir fslenzkan skáldskap bæði
að formi og efni. Þáð e'iga að
verða fagnaðarrík forréttindi og
stolt Hallgrímssafnaðar í Reykia
vík að sjá um það á hverjum
tíma, ð slík bók sé ávallt við
hendina fyrir hvern, sem vil'
kaupa og lesa eða gefa erlend-
um ' ii góða og virðulega ís-
Ienz!:a gjöf. Þessi sálmabók á
ensku hlýtur að verða óaðski'.j-
anlegur hluti af minningunni oe
minnismerk'inu um Hallgrím
Pétursson. Og ef ég man rétt
fer nú þrjú hundruð ára prent-
unarafmæli Passíusálmanna
bráðleaa f ' 'nd.
%, Hemaðarmannvirki?
Tírninn birti á laugardaginn
fyrirsögn sem náði ýfir þvera
forsíðuna: Hernaðarmannvirki
Er í greininni, sem fylgir, ráð,
izt mjög á ríkisstjórnina fyi
ir að hafa heimilað Atlants
hafsbandalaginu að byggja
olíugeyma f Hvalfirði, a'
greiðslubryggju og legufær
Vitnar blaðið síðan í ályktar
ir stjórnar Framsóknarflokk:-
ins frá því í fyrra, bar sem
flokkurinn lýsir sig andvígar’
að aukinn „verði herbúnaðu’-
í Hvalfirði “
@ Aðeins
skrautfjöður?
Þegar þessi viðbrögð Tím
ans við byggingu fjögurra olíu
geyma eru lesin hljóta menn
að reka upp stór augu. Fram
sóknarflokkurinn hefur greitt
atkvæði á þingi með þátttöku
í Atlantshafsbandalaginu. Ráð
herrar hans fjölluðu um varn
armálin, aðallega dr. Kristinn
Guðmundsson, og létu þar
mikið til sín taka við það að
búa í haginn varðandi varnir
landsins. Þingmenn Fram-
sóknarflokksins hafa margsirm
is lýst yfir stuðningi sínum
við bandalagið, aðild íslands
að því, og bént á nauðsyn þess
að hafa hér öruggar varnir.
Yngri þingmenn flokksins hafa
heilshugar tekið þátt í starfi
Varðbergs. Þess vegna kemur
hróp Tímans nú æði spánskt
fyrir sjónir. Hvernig heldur
blaðið að unnt sé að hafa varn
arl. hér á landi án þess að veita
því heimild til þess að koma
upp birgðastöð? Heldur blaðið
að aðild okkar að Atlantshafs
bandalaginu sé ekkert nema
orðin tóm — skrautfjöður f
hattinn, svo þingmenn Fram
sóknar geti farið í lystiferðir
til Parísar? Gerir blaðið sér
ekki Ijóst að tilgangurinn með
aðild okkar að bandalaginu er
að skapa lágmarksvarnir hér
á landi og þær varnir eru í
þágu þjóðarinnar sjálfrar?
© Eysteinn
á refilstigum
Ekkert af þessu virðist Tím
inn vilja skilja eða viðurkenna
Ástæða þess er reyndar aug
ljós. Eysteinn Jónsson er kom
inn svo langt út á refilstigu
eigin áróðurs að hann svífst
þess ekki gð nota byggingu
fjögurra olíugeyma til árása
á ríkisstjórnina. Skiptir þá
engu, þótt hann sé í hjarta
sínu ugglaust sannfærður um
nauðsyn varna hér á landj o?
viti fullvel að olíubirgðastöö
er óhjákvæmilegur þáttur
þvf kerfi Það ber vissulega að
harma slíka skammsýni, slik
an áróður. Mörgum Framsókn
armönnum - mun ugglaust
hrjósa hugur við slíkum bar
áttuaðferðum. Það er sjálfsagt
og nauðsynlegt að deila
stjórnmálum. En slíkt ábyrgð
arleysi tekur út yfir allan
þjófabálk. Þessi furðuskrif Ev
steins sýna að hann er varla
lengur fær um að stjórna á-
byrgum lýðræðisflokki Það er
kominn tími cil þess fyrir
yngri Framsóknarmenn að
spyrja: Er slík frammistaða
flokknum, þjóðinni, til far
sældar?