Vísir - 14.12.1964, Blaðsíða 9

V1SIR . Mánudagur 14. desember 1964.
9
☆
J^kki er að efa að fjöidi Islend-
is23 les bækur Kristiáns AI
netsswar um Ilannes Hafstefn
mey5 athygli. Lestur þessara
bótia { senn til skemmtunar
og fræðslu um stjórnmálasögu
landsins I byrjun þessarar aldar.
Stjórnmálaátökin á þeim tíma
hafa verið illvfgari og persónu-
legri en nú gerist. Landsstjórn
og Alþingi fengu harða dóma þá
ekki síður en nú. Kristján
Albertsson hefur unnið gott verk
með því að gefa almenningi tæki
færi til þess að kynnast á auð-
veldan hátt merkum kafla í Is-
Iandssögunni
Með því að lesa ævisögu Hann
esar Hafstein, sem fyrstur varð
ráðherra á íslandi, fær þjóðin
og ekki sízt yngri kynslóðin
möguleika til þess að lifa sig
inn í lífsbaráttuna og tíðarand-
ann eins og hann var á þeim
tíma. Mætti af því leiða nokkurn
lærdóm og verða til þess að
skerpa skilning manna almennt,
á viðfangsefnum þannig að dóm
ar gætu orðið raunhæfari og rétt
ari jafnvel á nútíma málefnum.
hvarvetna blasir við í þjóðlífinu.
Án slfkrar forustu hefði lítið fjár
magn myndazt f landinu og eng
inn möguleiki fyrir þá tækniþró
un og velgengni sem þjóðin hef
Þegar á staðreyndirnar er lit-
ío, eeta íslenzxir «xiórnmála-
menn víssulega linao nrí vel,
þótt gagnryni sé f fl'rmn,; botð,
jafnvel þótt hún S*S á köflum
hörð óg ósanngjörn.
Forustan ein
nægir ekki.
Þótt forystan hafi verið mikil-
væg við uppbyggingu þióðfélags
ins, kom hún ekki að gagni, ef
þjóðin hefði ekki lagt hart að
sér með löngum vinnudegi og
það ákveðna mark framundan að
komast út úr fátæktinni og um-
komuleysinu.
Það er nauðsynlegt að þekkja
liðinn tíma og kunna nokkur skil
á sögunni. Af því getur orðið
mikið gagn, en hitt er þó mikils-
verðara, að leitast við að gera
sér glögga grein fyrir verkefn
um næstu framtfðar og mögu
leikunum til þess að vinna að
bættum lífskjörum fyrir þjóðina
til frambúðar.
Þegar stjórnmálabaráttan var
Allir íslendingar liafa atvinnu
eins og hver getur unnið eða vill
á sig leggja. Vitað er að með
fólksfjölguninni þurfa að koma
Ingólfur Jónsson.
auknir atvinnumöguleikar með
meiri fjölbreytni en við nú höf-
um. Með aukinni ræktun getur
landbúnaðarframleiðslan marg-
muna frá því sem nú er.
Með því að vinna úr sjávar-
aflanum meira en verið hefur
getur aflaverðmætið margfald-
azt og vinna stóraukizt, jafn-
vel þótt aflinn auk>st lftið að
magni.
Prátt fyrir þessa móg'iifiíixa
sem sru fólgnir í okka.' si-ynb’i
(.-g traustu atvinnuves-m «cr
skyit að gera sér grein fytir þ\í,
að því flgiri atvinnugreinar sen.
byggt er á þess traustari verður
efnahagurinn, og möguleikarnir
fleiri til þc.s að try ';ja góð
batnandi lífskjör.
Þvf er það nauðsynlegt að
hefjast nú begar handa með stór
virkianir ’ fellvötnum 'r 1
til þess að full: ægj-? e, '
venjulegri notkun á rafinr.g: i.
heldur einnig til þess að hafa
nægilega orku aflögu fyrir hvers
konar iðnað og jafnvel stóriðju.
Sjálfsagt er að athuga alla þá
möguleika sem fyrir hendi
kunna að vera um stóriðju og
annan iðnað sem gæti verið arð
bær og veitt atvinnuöryggi.
Þegar um það er að ræða'
að koma upp stóriðju í landinu,
með erlendu fjármagni og jafn-
vel gefa erlendum fyrirtækjum
leyfi til að hafa með höndum
slíkan rekstur verður margs að
ast í stórvirkjun fallvatna sem
tryggir Iandsmönnum mun ódýr
ari raforku heldur en að notast
við smávirkjanir, eins og gert
hefur ver'ð til þessa.
Ef um stón'ðju er as «»■’*“ •“•**
srlr-ndi" jiðdpr r'<»a ver--— a,-
gera bruggai: sam.in'g urn sölu
£ vqfr»rlcn H1
tíma.
Hugleiðing á fullveldisde
Sanngjöm gagnrýni
nauðsynleg.
í lýðfrjálsu landi þykir sjálf
sagt að gagnrýna ríkisstjórn og
Alþingi. Það hefur vérið venja
hér á landi og verður vonandi
þannig um alla framtfð.
Það er gleggsti vottur þess
frelsis og sjálfstæðis sem þjóð-
in hefur ætfð keppt að og skylt
er að gæta og vernda.
Þótt vitað sé að störf ríkis-
stjómar og Alþingis hafi oft tek
izt miður en skyldi, er eigi að
sfður öruggt, að miklu fleira hef
ur tekizt vel og giftusamlega.
Er enginn vandi að færa rök
fyrir því, þar sem þau eru flest
um áþreifanlega og augljós.
Án Alþingis og innlendrar
stjórnar hefði þjóðin ekki komizt
af nýlendustiginu. Með end-
urreisn Alþingis 1845, var byggt
vígi til sóknar og varnar sem
helztu menn þjóðarinnar notuðu
til hins ítrasta. þar til sigur
vannst, stjórnin fluttist inn i
landið, og fullveldi fékkst.
Ríkisstjórnir og Alþingi hafa
haft forystu um hinar öru fram
kvæmdir og uppbyggingu sem
hörðust á íslandi 1908 og kosið
var um svonefnt uppkast sem
Hannes Hafstein vildi fá lögfest,
vora íslendingar um 86 þúsund.
Nú er talið að þjóðin muni vera
um 190 þús. Fólksfjölgun hefur
verið á síðustu tímum um 1,9%
á ári. Miðað Við það að svo verði
eftirleiðis verða íslendingar 214
þúsund árið 1970, 258 þúsund
árið 1980, 312 þúsund árið 1990,
376 þúsund árið 2000.
Með sömu fólksfjölgun árlega
verða íslendingar 966 þúsund
árið 2050 og 2.470 árið 2100.
faldazt. Með því að vinna úr
vörunni í stað þes að flytja þær
út óunnar. eins og gert er nú, að
miklu Ieyti getur verðmæti var
.anna margfaldazt og fjöldi
icmanna fengið-atvinnu Við þaqjþ
iðnað. ' maug-vOtnimsjÍK I
Framleiðslan verður
ekki of mikil.
Það er stundum talað um of-
framleiðslu á mjólkurvöram
vegna þess að nú um sinn er
gæta og tryggja hagsmuni lands
manna á allan hátt.
Norðmenuhafa
góða reynslu.
Ef um það er að ræða getum
við áreiðanlega stuðzt að ýmsu
leyti við reynslu Norðmanna
sem hafa leyft erlendum fyrir-
tækjum stóriðjurekstur gegn
vissum skilyrðum, sem hafa
tryggt hagsmuni Noregs. ,
Hvort erlendu fyrirtæki verð-
eftir Ingólf Jónsson, ráöherra
Nú veit engin, um það hver
fólksfjölgun verður í framtíð-
inni. Hér hefur aðeins verið
reiknað með því sem verið hefur
síðustu árin.
Hvað sem því líður er ástæða
til að reikna með að þjóðinni
haldi áfram að fjölga, enda er
það mjög æskilegt að svo megi
verða.
nokkurt magn flutt úr landi fyrir
lágt verð. Með tilliti til þeirrar
fólksfjölgunar, sem verða mun
næstu árin, ætti allt tal um of-
framleiðslu þessara vara að falla
niður áður en langt líður. Til
þess að það sem kallast offram-
leiðsla geti átt sér stað til fram
búðar, verður fólki við landbún
aðarframleiðsluna að fjölga ti!
ur leyft að hefja stóriðju hér á
landi fer vitanlega eftir því
hvernig samningar eru fáanlegir
og hvaða hagnað þjóðin getur af
því hlotið.
Það sem gæti mælt með því að
erlent fyrirtæki fengi rétt til
atvinnurekstrar með þessum
hætti, væri að þá gefst með
hægu móti tækifæri til, að ráð
hreinsunarstöð. Er enginn vafi
á því, að af því gæti orðið mikill
hagnaður Vrir þjóðarbúið. Slíkt
fyrirtæki i.»yndi spara gjaldeyrir
og veita talsverða atvinnu.
Vonandi þarf ekki lengi að
bíða þess að þeir möguleikar
sem í jarðhitanum era fólgnir
verði nýttir. I jarðhitanum á
þjóðin mikinn fjársjóð.
I sambandi við slíka stöð fengj
ust einnig ýmiss konar efni sem
gætu orðið undirstaða margs-
konar iðnaðar í landinu.
Frá olíuhreinsunarstöðinni feng
ist asfalt till gatna- og vegagerð
ar sem örugglega verður eftir
leiðis notað miklu meira en hing
að til.
Hér hefur aðeins verið drepið
á örfá atriði sem hugurinn hefur
staldrað við. Verkefni eru ótelj
andi og möguleikarnir blasa
hvarvetna við.
Það sem hér hefur verið
minnizt á sýnir að þjóðin getur
þrátt fyrir nokkur mistök verið
þakklát fyrir liðinn tíma og litið
til komandi ára með góðum
ásetningi og björtum vonum.
ö,:i 'íft ar stor'ðj’ifyrirtækið
gretddi m kinn hluta af virkjun
arkostiiaðnui i
í k'öl'ar
stó-i'r h.
svo sern ýni' ko ar \ jítí iðn
aður ,-en notar að e’nlivériu eða
miklu leyti framleið-lu stðriðj-
unnar.
Um stóriðju hérléhdis hefur
aðallega verið rætt í sambandi
við Aluminiumverksiniðju, sem
Svissle”-dingar hafa sýnt tals-
verðan áhuga fyrir að koma hér
upp. Enn er ekki vitað hvort á-
hugi Svisslendinga er það mikill
að þeir bjðði þá samn nga, sem
íslendingar telja sér hagstæða
og vilja ganga að. Til mála
hefir komið að reisa hér olíu-
AB hefur samið um útgáfu
á íslandsbók Samivels
Almenna bókafélagið hefur nú
starfað í 9 ár og á því tímabili
gefið út um 120 bækur. Þar af 18
á þessu ári. Tvær bælcur til við-
bótar áttu að koma út fyrir jól
en var frestað vegna prentara-
verkfallsins. Það var smásagna-
safn eftir Indriða G. Þorsteins-
son rithöfund og skáldsaga eftir
ítalskan höfund
Á næsta ári mun Almenna
bókafélagið ráðast i það stór-
■feoi, að gefa hina miklu og
o íslandshók Samivals ..Gull
rsfH-,v.'a « ‘.'i. - etosAa '.mwu' o<
hefur tryggt sér útgáfuréttinn
fyrir ailan hinn enskumælandi
heim. Magnús Magnússon sjón
varpsmaður hjá BBC í London
annast ensku þýðinguna og gert
er ráð fyrir að bókin komi út
með vorinu. Fleiri en eitt enskt
bókaútgáfufyrirtæki hefur óskað
eftir að gerast aðili að útgáf-
unni.
Þess má geta að nú er bókin
komin út í þýzkri útgáfu hjá
Rascherforlaginu í Ziirich með
miklum bókarauka eftir Fritz
<-dC' >maj íii m«un-Asko<áM.en. .ar„
þar í borg. Nokkrum nýjum
myndum hefur verið bætt f bók-
ina, þ. á m. Surtseyjarmyndum.
Enda þótt Vísir hafi þegar get-
ið allra útkomubóka AB á þessu
ári má rétt telja þær upp til
glöggvunar. En meðal þeirra eru
3 í bókaflokknum Lönd og þjóð
ir. Áður hafa komið út 7 svo
samtals eru þær orðnar 10. Þær
síðustu fjalla um Mexikó, Sólar
lönd Afríku og Spán. Af náttúru
fræðibókum hefur AB gefið út í
ár Gróður á íslandi eftir Stein-
aor i ceuidOr.iSon, L»uru-ey)%ibúk
ina og endurútgáfu á Fuglabók
inni. Af skáldritum hafa komið
út, Ljóðabók eftir Böðvar Guð-
mundsson „Austan Elivoga“,
smásagnasafn „Svartárdalssól-
in“ eftir Guðmund Frímann,
„Jómfrú Þórdís,, skáldsaga^
eftir Jón Björnsson „Kvæði og
dansleikir" í tveim bindum og
tvær þýddar sögur „Vaðlaklerk-
ur“ ög „Ehrengard". Af öðrum
bókum má nefna lokabindi af
ævisögu Hannesar Hafstein, eft-
ir Kristján Albertsson, „Páfinn
situr enn í Róm“, ferðabók eftir
Jón Óskar og tvær bækur um
sálfræðileg efni „Um ættleið
ingu“ eftir dr. Símon Jóh.
Ágústsson og „Veröld milli vita“
eftir dr. Matthías Jónasson.
ár er Kvæði Egils Skallagríms
sonar í útgáfu Jónasar Kristjáns
sonar skjalavarðar. Hefur sá höf-
undur — þótt stórskáld sé —
orðið að bíða í þúsund ár eftir
útgáfu fyrstu ljóðabókar sinnar.
r
IfrvciS kvæða
Þorskabits
Loks skal getið svokallaðrar
gjafabókar AB, sem það sendir
Bókaútgáfan Einbúi hefir gefið út
dálítið úrval kvæða Þorskabíts,
sem er í flokki beztu Ijóðskálda
Vestur-íslendinga. Vigfús Guð-
mundsson valdi kvæðin og í for-
mála eftir hann er getið helztu
æviatriða skáldsins, sem var Borg
firðingur, fæddur á Barði í Reyk
holtsdal, og ólst þar upp til full
orðins ára. Þjó Þorskabítur (Þor-
björn Björnsson) um 6 ára skeið
félagsmönnum, sem hafa keypt að Breiðabólsstað í Reykholtsdal,
a. m. k. 6 bækur á árinu £ú brá búi 1891, og fluttist vestur um
bók er annars ekki seld á a! | Dakota. í þessu litla kveri eru nokk
me-nnum ma> cabi Gjaiaboiin iiur iéourstu kvæöi skáLlsáns-