Vísir - 04.12.1965, Blaðsíða 8

8
VÍSIR . Laugardagur 4. desember 1965.

VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VlSIR
Framkvæmdastjóri: Agnar Ólafsson
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóran Jónas Kristjánsson
Þorsteinn Ó. Thorarensen
Auglýsingastj.: Halldór Jónsson
Sölustjóri: Herbert Guðmundsson
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 linur)
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Askriftargjald: kr. 90,00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 7,00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
Glórulaust ofstæki
Ritstjóri Tímans tók upp í forustugrein blaðs síns
s. 1. fimmtudag tilvitnanir úr skrifum Árna Gunn-
laugssonar lögfræðings, m. a. þetta:
„Er ekki svo, að mönnum, sem ánetjast (sic)
spennitreyju ákvéðins flokks, sé hætt við að missa
hluta af sjálfum sér, sína eigin samvizku og innstu
sannfæringu? Segir ekki forsjá foringjanna og flokks-
aginn oftast fyrir verkum? Vill ekki hugsjónin oft
hverfa í villtum valdhafadansi? Glepur ekki fórnin
fyrir bitlinga og stjórnarstóla mönnum sýn?“
Þetta gæti verið mjög þarfur texti fyrir ritstjóra
Tímans og ýmsa aðra forustumenn Framsóknar-
flokksins til þess að hugleiða og leggja út af, ef þeir
skildu, hve vel hann á við allt framferði þeirra sjálfra.
Hvar hefur hin pólitíska „spennitreyja“ verið notuð
meira á íslandi en einmitt í Framsókn, að kommún-
istum ekki undanskildum? Væri vandalaust að nefna
ýmis dæmi þess, að menn hafa verið settir í þá
treyju nauðugir og enginn um hitt, að sumir höfðu
þann manndóm að ganga úr flokknum þegar reynt
var að leggja þá í þann læðing. Það er því harla ó-
heppilegt hjá Framsókn að reyna að nota þessi orð
lögfræðingsins til árása á aðra, þótt þau væru til
þess rituð í hita þess deilumáls, sem Árni hefur látið
svo mjög til sín taka. Slíkt er kallað að löðrunga
sjálfan sig.
En ritstjóri Tímans lét ekki hér við sitja. Hann
hélt áfram tilvitnunum í sömu grein, og nú voru það
orð Símons Jóh. Ágústssonar prófessors, sem þar
höfðu verið tilfærð, um samvizku ofstækismanna:
„Samvizka ofstækismanna er afmynduð eða
brengluð ef svo má segja, hún er enginn ör-
uggur mælikvarði á rétt eða rangt og skortir al-
geran myndugleik. Kröfu um algeran myndugleik og
óskeikulleik samvizkunnar gera einkum þeir, sem
hafa sjálfir brenglaða samvizku. Slíkir menn eru ger-
sneyddir öllu umburðarlyndi við andstæðinga sína.
Af þessu sést að hugarfari ofstækismanns og afstöðu
hans til siðferðilegra mála er mjög ábótavant. Hann
hefur misst sjónar á heildinni, einblínir á einhvem
hluta hennar, en gerir ekkert til að víkka andlegan
sjóndeildarhring sinn, setja sig í annarra spor — og
temja sér umburðarlyndi“.
Er hægt að fá öllu gleggri lýsingu en þetta á hug-
arástandi þeirra manna, sem skrifa ofstækisgreinam-
ar í Tímann? Öll stjórnmálaskrif blaðsins bera vott
um svo glórulaust ofstæki og „brenglaða samvizku“,
að hvert orð í framanritaðri skilgreiningu prófessors-
ins gæti sem bezt átt við þá menn, sem Tímanum
stjórna. Það má nú fyrr vera, að flokkar lendi lengi
í stjórnarandstöðu og uni því illa, þótt forustumenn
þeirra missi ekki svona gersamlega vald á geði sínu
og siðferðilegri afstöðu.
I
Hin jákvæða hugsun og
lífsviðhorf mikilvægast
\ kvöldvöku Stúdentafélags
Reykjavíkur, sgm útvarpað
var hinn 1. desember, flutti Sig
urður Bjamason alþingismaður,
forseti Neðri deildar, ræðu sem
fjallaði um utanríkismál og hin
ýmsu viðhorf sem þar snúa að
hinni íslenzku þjóð i dag. Ræða
Sigurðar var hin merkilegasta
og gat hann í glöggu máli um
þróunina í þessum efnum allt
frá styrjaldarlokum og rakti
helztu leiðarmörk síðustu
tveggja áratuga.
Ræddi hann um hvarf íslands
frá hlutleysi fyrri ára og þátt-
töku okkar í Nato. Þá ræddi
hann um homsteina íslenzkrar
utanríkisstefnu, sem hann kvað
vera aðild okkar að Nato og
hina merku norrænu samvinnu
og starf Norðurlandaráðs. Síð
ari hluti ræðu Sigurðar birtist
hér í heild, en þar fjallar hann
um stöðu þjóðarinnar í alþjóða
málum í dag.
Sjálfstæður aðili
á alþjóða vettvangi.
Á grundvelli hinnar íslenzku
utanríkisstefnu, sem í stórum
dráttum hefur verið mótuð af
hinum þremur lýðræðisflokkum,
hefur ísland tekið þátt í fjöl-
mörgum alþjóðlegum fundum
og ráðstefnum, þar sem fjallað
hefur verið um mál, ér varða
íslenzku þjóðina. Þar hefur ver
ið lagt höfuðkapp á að kynna
aðstöðu íslands og þjóðar þess,
hvarvetna þar, sem því hefur
orðið við komið, og líkur vom
til taldar að gagn væri að. Jafn
framt hafa sendiráð íslands og
utanríkisþjónusta verið notuð
til þess að afla markaða fyrir
íslenzkar framleiðsluvörur og
efla menningarsambönd, ekki
sízt við þær þjóðir sem okkur
eru skyldastar. Æskilegt væri
að sérstakir viðskiptafulltrúar
störfuðu við sendiráð okkar,
þannig að hægt væri að leggja
aukna áherzlu á markaðsöflun
og kynningu á íslenzkum út-
flutningsvömm.
ísland hefur þannig komið
fram sem sjálfstæður aðili á al-
þjóðavettvangi og þjóð þess hef
ur öðlazt þar traust og virðingu
sem atorkusöm og dugandi
menningarþjóð. í skjóli alþjóð-
legrar samvinnu hefur Islandi
einnig verið veittur stórfelldur
efnahagslegur stuðningur til upp
byggingar þjóðnytjafyrirtækja
og margvíslegra nauðsynlegra
framkvæmda í landinu.
Ég hika heldur ekki við að
fullyrða að í baráttimni fyrir
vemd fiskimiðanna hefur þátt-
taka okkar í Sameinuðu þjóð
unum, Atlantshafsbandalaginu,
Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu og fleiri alþjóðlegum sam
tökum orðið okkur að miklu
gagni. Samþykkt frumvarpsins
um heimflutning fslenzku hand
ritanna f Danmörku er einnig
ávöxtur af víðtæku samstarfi á
vettvangi Norðurlandaráðs, nor-
ræna þingmannasambandsins,
norrænu félaganna og fleiri nor
rænna stofnana. Mjög aukin og
margvísleg menningarviðskipti
við fjölda þjóða og stuðningur
við íslenzk vísindi og listir eiga
einnig í ríkum mæli rætur sín-
ar að rekja til þátttöku íslend
inga í alþjóðlegu samstarfi.
Myndun sérbandalaga.
Það sem hér hefur verið sagt
sýnir, að þróun alþjóðamála og
samskipti rfkja frá lokum síð-
ari heimstyrjaldarinnar hafa
stefnt í þá átt að ríki sem eiga
sameiginlegra hagsmuna að
gæta, hafa tekið upp sífellt nán-
ara samstarf og myndað með
sér bandalög. Þarf sú staðreynd
ekki að stangast á við hugsjón
Sameinuðu þjóðanna Hún getur
Sigurður Bjamason.
þvert á móti orðið til þess, að
létta þeim baráttuna fyrir frið-
argæzlu og örvggi í heiminum.
Það er athyglisvert að það eru
ekki aðeins vestrænar lýðræðis-
þjóðir sem myndað hafa með
sér bandalög á sviði öryggis-
og efnahagsmála. Þjóðir Austur-
Evrópu hafa t. d. myndað með
sér Varsjárbandalagið, sem er
hemaðarbandalag þessara þjóða
og Comecon, sem eru samtök
þessara sömu þjóða á sviði efna
hagsmála.
Við íslendingar höfum ekki
gerzt aðilar að hinum tveimur
viðskiptabandalögum Vestur-
Evrópuþjóða, Fríverzlunarbanda
laginu eða Efnahagsbandalag-
inu. Af því leiðir m. a. að að-
staða okkar á mörkuðum banda
lagsríkjanna hefur farið versn-
andi undanfarin ár samanborið
við aðstöðu framleiðenda á
EFTA-svæðinu og lægra verð
fengizt fyrir sumar afurðir okk
ar af þeim ástæðum. Gleggsta
dæmið um þetta er freðfisktoll-
urinn í Bretlandi, sem er 10% af
íslenzkum freðfiski, en 3% af
norskum og dönskum freðfiski.
og fellur sá tollur alveg niður
eftir iy2 ár.
Á aðild íslands að þessum
efnahagsbandalögum eru að
sjálfsögðu margar hliðar, sem
ekki verða ræddar hér. En auð-
sætt er, að Islendingar verða
knúðir tíl þess að gera ráðstaf-
anir til þess að bæta aðstöðu
sína í þessum efnum. Óliklegt
er að Island geti til langframa
staðið utan við efanhagssamtök
Evrópuþjóða.
Andlegt og menningar-
legt sjálfstæði.
En baráttan fyrir öryggi og
sjálfstæði íslánds verður ekki
aðeins háð á vettvangi alþjóða-
mála og innan hinna ýmsu sam
taka. sém við erum aðilar að.
örugg varðstaða um þjóðleg
verðmæti, íslenzka tungu og
menningararf er ekki síður mik
ilvægur þáttur hinnar ævarandi
sjálfstæðisbaráttu nú en áður.
Um þessa litlu þjóð leika nú
sviptibyljir stórfelldra breyt-
inga og bvltinga. íslenzkt þjóð-
emi og tunga hlýtur enn sem
fyrr að verða traustasti hom-
steinn frelsis og andlegs sjálf
stæðis landsmanna. Því megum
við aldrei gleyma. Kjarni máls-
ins er líka sá, að enginn getur
verið traustur borgari hins al-
þjóðlega samfélags, nema hann
sé jafnframt sannur og ábyrgur
sonur eða dóttir sinnar eigin
þjóðar. Alþjóðahyggjan má því
ekki hlaupa með okkur í þær
gönur að við vanrækjum þau
verðmæti, sem hafa skapað okk
ur tilverurétt sem sjálfstæðri og
sérstæðri þjóð. Það er hollt að
kynnast straumum nýrra menn-
ingaráhrifa. En andlégt og menn
ingarlegt sjálfstæði þessarar
litlu þjóðar veltur á því, að við
stöndum trúan vörð um þann
arf sem forfeður okkar geymdu
og ávöxtuðu í margar dimmar
aldir. Við megum aldrei verða
litlaus dropi í þjóðahafí. Hið
mikla hlutverk þeirrar kynslóð-
ar, sem nú er að vaxa til mann-
dóms og þroska er að halda
vöku sinni og hæfileikum til
þess að velja og hafna, til þess
að tileinka sér það sem er gagn
legt og þroskavænlegt úr hinum
ínikla sjóði heimsmenningar-
innar, en hafna andlegu ómeti,
úr hvaða átt sem það berst
henni.
Við Islendingar lítum fyrst
og fremst á okkur sem norræna
Evrópuþjóð. Það viljum við
vera áfram. En stefnu okkar i ut
anrfkis- og öryggismálum hik
um við ekki við að byggja á
samvinnu við vestrænar lýðræð
isþjóðir, beggja megin Atlants-
hafs.
Hin jákvæða hugsun og
lífsviðhorf mikilvægast.
Hið íslenzka lýðveldi hefur nú
náð lögræðisaldri. Það fæddist
á hrikalegum umbrotatimum og
hefur siglt sollinn sæ í miklu
misvindi. En það hefur orðið
vel reiðfara. Að sjálfsögðu má
að mörgu finna og margt gagn-
rýna, sem miður hefur farið.
En mestu máli skiptir sú grund-
vallarstaðreynd, að tekizt hefur
að treysta öryggi og sjálfstæði
landsins. Vökul sjálfsgagnrýni
er góð og nytsamleg. En hin já-
kvæða hugsun og lifsviðhorf er
ennþá mikilvægara. Sú skoðun
kemur m. a. greinilega fram í
einu bréfi Jóns Sigurðssonar
forseta, er hann ritar árið 1861
til náins vinar og skyldmennis,
Framh. á bls 6
— sagöi Sigurður Bjarnason, forseti Neðri
deildar, i ræðu um utanríkismál 1. des.