Vísir - 11.03.1966, Qupperneq 9

I
PISIR . Föstndagur 11. marz 1968,
hafa frumkvæðið
VIETNAM
#
Tjó að vér íslendingar státum
af því stundum „að vera með
al þjóða þjóð, sem hvorki þekk-
ir sverð né blóð“, er það nú orð
in staðreynd, sem við höfum
löngum néyðzt til að viðurkenna
ekki sízt síðan nútímatækni kom
til, að einangrun landsins er
úr sögunni, því er svo komið
að styrjaldir sem upp koma ein
hvers staðar úti í heimi geta haft
stórvægileg áhrif á líf okkar,
sem og hitt, að okkar eigin landi
getur verið mjög hætt og ógnað
af hemaðarundirbúningi ann-
arra þjóða.
Þessar staðreyndir höfum við
þegar viðurkennt með þátttöku
okkar í Atlantshafsbandalaginu
og síðan með því að heimila til
varúðar dvöl erlends vamarliðs
í landinu. Hitt höfum við ekki
viljað, né séð að það hafi neina
þýðingu að við fæmm sjálfir að
stofna okkar hersveitir, slíkur
putalands hermennskubragur
væri einungis hlægilegur. Þrátt
fyrir það er það í rauninni furðu
legt, að ekki skuli vera gerðar
neinar ráðstafanir til þess að
íslendingar eignist sérfræðinga í
hermálum, sem fvlgist með því
sem gerist í þeim efnum erlend-
is. Þar er um að ræða mál sem
hljóta að hafa stórfellda þýðingu
fyrir okkur, snerta allt viðhorf
okkar til alþjóðamála og skipta
stórmiklu máli um það, hvort
og hvað lengi við eigum að bera
þá byrði að hafa erlent vam-
arlið í landinu.
]^j"ú um þessar mundir geisar
t. d. styrjöld austur í Viet-
nam. Menn kynnu að ætla að
það sem er að gerast austur þar,
hinum megin á hnettinum ætti
ekki að hafa mikil áhrif hér
norðurfrá. Þó er það svo með
Vietnam-styrjöldina, að hún hef
ur áhrif um gervalla veröld.
Margt bendir til þess, að þegar
sú styrjöld verði úr sögunni, bú
ið að jafna málin þar og skapa
ákveðna öryggislínu sem ekki
verður fótum troðin, að þá muni
taka við n ' og óvenjulega frið-
sæl öld.
Vil ég í þessu sambandi benda
á ummæli Dean Rusks utanrik-
isráðherra Bandaríkjanna, sem
birtust hér fyrir skömmu í blað
inu. Þar sagði hann að lausn
Vietnam-málsins væri síðasti
þröskuldur í vegi fyrir samkomu
lagi og friðsamlegri sambúð aust
urs og vesturs. Þannig hefur
Vietnam-málið bein áhrif á við
horf okkar í alþjóðamálum. Sú
spurning hlýtur t.d. að koma
upp, hvaða áhrif hefur það fyrir
okkur, ef Vietnam-deilan leys-
ist og eins konar friðaröld renn-
ur upp í heiminum, skömmu áð
ur en að því kemur að endur-
nýja sáttmála Atlantshafsbanda
lagsins. Ekki má skilja þessi orð
mín svo, að við eigum vanhugs
að eða af ofurkappi að slíta okk
ar eigin lífæðar, heldur tek ég
þetta aðeins sem dæmi um það
að umhverfið og heimurinn er sf
felldum brevtingum háð og við
verðum að gera okkur far um
að fylgjast sem nánast með.
yið skulum nú íhuga aðeins
betur styrjöldina í Vietnam
og muna það þá, að það sem þar
er að gerast skiptir okkur íslend
inga eins og allar aðrar þjóðir
heims verulegu máli.
Við höfum tekið eftir því, að
forustumenn Bandaríkjanna svo
sem Johnson forseti og Mc
Namara landvamaráðherra hafa
lýst því yfir, að Bandaríkin séu
búin undir 4—5 ára styrjöld í
Vietriam. Eftir því sem ég fæ
bezt greint er ekki ástæða til að
taka þessi orð þeirra of bók-
staflega. Þeir eru í rauninni lít
ið annað að gera en að lýsa því
yfir með áherzlu, að þeir ætli
sér ekki að yfirgefa Vietnam
fyrr en vandamálið er leyst,
hvort sem það tekur fjóra mán
uði eða fjögur ár.
Hitt er fásinna að ætla sér
að koma með spádóma um það,
hvað þessi styrjöld geti staðið
lengi. Þá væri eina leiðin að
leita til véfréttarinnar í Delfí,
sem þó var vön að gefa loðin
svör. Við þurfum ekki annað
en að rifja upp síðustu heims-
styrjöld, þá var þvf f fyrstunni
spáð að henni mundi ljúka á
nokkrum mánuðum, og jafnvel
þegar nazistar stóðu á hátindi
sigra sinna, var byrjað að halla
undan fæti fyrir þeim og leið
þeirra til ósigurs og hruns bratt
ari og harðri en búast hefði
mátt við.
^tal mörg atriði hafa áhrif
á framhald styrjaldarinnar
í Vietnam og þar koma vissu-
lega fram viss sjónarmið, sem
geta valdið því að styrjöldinni
Ijúki með miklu skyndilegri
hætti en flesta nú grunar.
Það ætti t.d. að auðvelda
lausn þessarar deilu, að annar
aðilinn í henni hefur ekki í
frammi neinar landakröfur. Suð
ur Vietnam og Bandamenn
þeirra hyggja ekki til neinna
yfirráða yfir Norður Vietnam.
Þetta gerir málið auðleystara,
kommúnistamir í Norður Viet-
nam geta dregið sig út úr styrj
öldinni á hvaða stigi sem er,
aðeins þegar þeir sjá og komast
að raun um, að þeim miðar ekk
ert áfram. Þeir eru að vísu stíf
ir og þverir nú sem stendur,
kveðast ekki viljá semja nema
þeir fái eignarhald á öllu Suð
ur Vietnam með byggðum og
íbúum. Þess vegna var „friðar-
sókn“ Johnsons forseta í ótíma
gerð, hefði sennilega verið
betra að bíða með hana í nokkr
ar vikur, en hvað sem þvf líður
kemur bráðlega að þvf að leið-
togar kommúnista veröa að
fara að gera það upp við sig,
að þessi hernaður borgar sig
ekki fyrir þá. Ég er þeirrar
skoðunar, að þegar þeir gera
sér þetta ljóst, þá muni þetta
allt gerast meö heldur skjótum
hætti, þeir dragi sig til baka og
setzt verði að samningaborðinu.
Það er svo hlutverk viðsemjend
anna að hjálpa þeim til að fram
kvæma þetta með þeim hætti
að særa þá ekki um of með á-
litshnekki. í þeim tilgangi, þá
er vafalaust skynsamlegt að
leyfa dulbúningsfélagsskap
þeirra í Vietnam að eiga fulltrúa
við samningaborðið, þó sú hug
mynd Robert Kennedys sé frá
leit, að ætla þeim félagsskap
ráðherrasæti í Saigon.
Hlutverk Bandaríkjahers í
Suður Vietn'am er fyrst og
fremst þetta, að vinna nægilega
yfirhöndina í landinu, til þess
að brjóta á bak aftur vonir
kommúnísku innrásarherjanna
um sigur. Annað og meira hlut
verk hafa þeir ekki.
Cíðustu fregnir frá Vietnam
° herma, að bandaríski her-
inn og hersveitir Suður Viet-
nam haldi nú orðið hvarvetna
frumkvæðinu. Frá síðustu ára-
mótum hafa kommúnistaherirn
ir misst þar hvorki meira né
minna en 8 þúsund manns, þar
af um 2 þúsund manns f bardög
um síðustu vikuna. Manntjón
Bandaríkjamanna er ekki nema
brot af þessu. Er það nú vfst
að útlitið í styrjöldinni er allt
annað en það var fyrir nokkr-
um mánuðum. Og hér kemur
að því sem að framan er nefnt,
að engin ástæða ætti að vera til
þess að elta uppi kommúnista-
sveitimar upp um öll öræfi og
frumskóga landsins, hitt er að
alatriðið að aðstæðurnar eru nú
að verða þannig, að forsprakk-
ar kommúnista hljóta að spyrja
sjálfa sig, hvort þetta borgi
sig, hvort nokkur von sé til að
þeim miði áfram.
Þegar Bandaríkjamenn fóru
að senda herlið til Vietnam fyr
ir rúmu ári, var spurning ofar
Iega í huga, hvort hermenn
þeirra væru færir um að berj-
ast svo nokkuð gagn væri í á
þessum vígstöðvum. Vafalaust
var Vietnam með frumskógum
sínum og fúamýrum, sá allra
erfiðasti hólmgöngustaður, sem
hægt var að hugsa sér fyrir
hvíta menn. Hvernig færi fyrir
þeim er þeir mættu alvönum
skæruliðum og skógarmönnum
kommúnista. Yröu þessi borg-
arbörn frá New York, Chicago
og Los Angeles ekki auðveld
bráð fyrir frumskógahermenn-
ina.
Jþað er nú ljóst, að allt annað
hefur orðið uppi á teningn
um. Bandaríska herliðiö hefur
haft í fullu tré viö kommúnísku
skæruliðana og er frammistaða
þeirra allt önnur en hinna
frönsku nýlenduherja, sem áður
börðust þama og biðu t.d. stór
felldan og óbætanlegan ósigur
við Dien Bien Phu.
í nokkmm tilvikum virðast
sem kommúnistaherirnir að
norðan hafi veriö að búa banda
ríska liðinu nýja Dien Bien Phu
en í hvert skipti fór það á aðra
leið, herjum þeirra var stökkt
á flótta. Síöan hefur styrjöldin
tekið á sig mynd eltingaleiks,
bandaríska liðið hefur verið að
leita hersveitir kommúnista
uppi, en þeir jafnharöan hörf
að undan, nema í nokkur skipti
þegar tekizt hefur að innikróa
lið þeirra. Það var einmitt það
sem gerðist nú í síöustu viku,
í eyðidal einum í norðanverðu
landinu, að Bandaríkjamönnum
tókst að innikróa heila hersveit
kömmúnista. Hún slapp þeim
ekki úr greipum og því guldu
kommúnistamir afhroð þar.
Á ður fyrr var það talin megin
regla að til þess að sigrast
á skæruliðaherjum þyrfti a.m.k.
tífalt lið á móti þeim. Á því
lögmáli byggðu kommúnistam-
ir einnig kenningar sínar um
sigur með skæruliðahernaði. En
Bandaríkjamenn hafa með auk
inni tækni gerbreytt þessum
lögmálum. Því veldur fyrst og
fremst hin stóraukna notkun á
þyrilvængjum. Sömu liðssveit-
irnar geta vegna aukins hreyf-
anleika barizt í einu héraöi í
dag og öðru á morgun. Ef
kommúnistar gera árásir á ein
angraðar varöstöðvar Suður Vi-
etnam eða Bandaríkjamanna,
líður ekki á löngu þar til banda
ríski flugherinn og þyrilvængj
urnar eru komnar yfir staðinn
og láta til sín taka. Þetta veld
ur því að nú um margra mán-
aða skeiö er ekki vitað til þess
að kommúnistasveitirnar hafi
neins staöar haft sigur. Þeir
hafa undirbúið umsátur og á-
hlaup og þótzt vissir með sig-
ur, en áöur en við er litið snýr
bandaríski flugherinn taflinu
við.
Þá hefur það komið allmörg
um sinnum fyrir, þegar banda
rískt herliö hefur verið á ferli
um frumskógana í leit sinni að
skærul iðaflokkunum, að komm-
unistaflokkar hafa veitt þeim
launsát og valið til þess þá
staði sem þeim virtust hentug
astir til skyndiárása. Ráð við
þessu hefur veriö að búa þessa
eftirleitaflokka miklu meira
skotmagni en áður hefur tíðk-
azt í slíkum hernaði svo að mót
spyrna kommúnista f slíkum til
fellum hefur verið brotin á bak
aftur hvert sinn, svo að se":^
í einu vetfangi og kommúr. c
Framh. á bls. 4
Meðan Robert Kennedy talar um uppgjöf í Washlngton hefur banda-
rískl hermaðurinn í Vietnam staðið sig vel við erfiðustu skllyröl.