Alþýðublaðið - 19.05.1921, Blaðsíða 1

Alþýdublaðið
1921
Fimtodaginn 19 maf.
io.„ tðlabl.
Landsverarlunin sigrar.
Samþy kt með 18 atkvæðum gegn 0
að nalda henní áfram.
'í þinginu í gærkveldi kom þá
að lokum að því að útkljáð yrði
iiD landsverzlunina. Fyrir þinginu
lágu 3 tillögur til þingsályktunar,
-sín frá hverjum hluta viðskifta-
neíndar. Þarf eigi að fara mörg-
am orðum um till. hér, þvi þær
hafa áður verið birtar í blððunum
ásamt greinargerðunum sem þeirh
fylgdu.
Till. meiri hl. (J. Þorl, Ó. Pr.,
P. Ottesen) var þess efnis, að
draga skyldi svo saman seglin að
næsta þing gæti lagt landsverzl-
unina niður. Till. Magn. Kr., sú
sem var samþykt, var að halda
skyldi áfram landsverzlun, þangað
iil næsta reglulegt þing kemur
saman; þó þannig, að láta eigi
raeiri vörubirgðir vera fyrirliggj
andi en nauðsyn krefði. En tillaga
Jóns Baldvinssonar var að skora
á stjóroina að auka og efla lands
verzluhina sem mest og láta hana
verzla með allar nauðsynjavörur.
Jón Þorl. hafði framsögu fyrir
meirihlutann og var í fyrstu ræðu
siani fremur fáorður, en þó kom
greinilega f ljós 'að tilgangurinn
var sá, að verða landsverzluninni
að bana, hvað sem það kostaði.
Þí tók tii máls næstur atvinnu
málaráðherra og kvað stjórnina
vera fylgjandi till. M. Kr. Tillaga
meirihlutans væri svo bindandi,
að stjómin treysti sér eigi til að
framfylgja henni.
Næstur talaði Magnús Kristjáns-
son, Mælti bann fast fram með
tiUögu sinni; sýndi fram á hvílik
nauðsyn væri á að hafa lands
verzlun, bæði sökum örðagleik
anna á aðflutnÍKgum o fl, og
benti með skýrum rökum á, að
greinargerð meirihlutans væri vill
aadi, er hann (meirihl.) reiknaði
tapið á verzl. sfðastiiðið ár nálega
350 þus. kr., on verzhntarhagnað-
urinn væri í raun réttri rúmlega
600 þús, kr.
Næstur honum talaði Jón Bald-
vinsson. Hélt hann langa og snjalla
ræðu, þar sem hann sýadi íram
á hvert ómetanlegt gagn lands-
niönnum hetði verið að landsverzl-
usinni, heinlfnis og óbeinlfnis.
Kvað hann því eðlilegar Gróu-
sögur stórkaupmannaliðsins og
blaða þeirra um hana og gat
tyliiboðanna sem fjandmenn henn-
ar hefðn ætfð haft á reiðum hönd
um til að villa almenningi sýn.
Hefði eitt slfkt tylliboðið um verð
á hveiti komist alla leið inn í
þingsal fyrir tilstilli J Þorl. Sýndi
hann fram á hve f{arri það hefði
verið. nokkrum sanni og í raun
réttri hærra, en samskonar hveiti,
er landsverzlunin fékk skömmu
síðar frá Amerfku. Gat hahn þess
einnig að það væri hart íyrir þá,
sem hefðu kallað landsverzlunina
stærsta þrotabú landsins fyrir
kosningarnar f vetur, að* verða
aú að viðurkenna að hún ætti
nær 2 milj. kr. eignir.
Við þessu brást J. Þorl. reiður,
og mótmælti þvf að tilboðið um
hveitið .hefði eigi verið rétt. Siðan
tók hann með hinum fáránlegustu
útreikningum að reyna að sýna
að landsverzl. heíði í raun og veru
tapað 2 mil|. og vitnaði þar f
Ólaf Thors sem aðalheimild. Fór
hann mörgum ókvæðisorðum um
jafnaðarstefnuna, og taldi sfna hug-
sjón vera alla aðra þessu landi til
bjargarl! s
Magnús Kristjánsson svaraði
þvf næst J. Þorl. og sýndi fram á
að það var rétt er Jón Baldv.
hafði haldið fram um hveititilboð
ið, og hrakti allar staðhæfingar
og rökleysur J. Þorl. um tap á
landsverzlun. Kvað hantt hér vera
uppi tvær andstæðar stefnur, berð-
ísfe ðnnur fyrir heildarinnar hag>
en hin fyrir hagsmunum nokkurm
manna, aðallega kjósenda J. ÞorL
Sfðan svaraði Jón Baldv; Jóni
Þorl, og sýndi Ijóslega fram á
hversu staðlanst hveiti-tylliboð J.
Þorl. hafði verið. J. Þorl. hatði
'sem sé reiknað með £ kr. I»gra
gengi á sterl.pundinu eœ hægt var
að fá það fyrir, og sörnnleiðís
miðað við hveititegund seta ekldr
var mannamatur.
Fór Jón Þorláksson hinar raestu
hrakfarir fyrir þeim Magnúsi Krist-
jánssyni og Jóni Baldv., og átkir
hann vart betara skilið %'rtr óhlut-
vanda vörn á jafn óheilum mál-
stað.
Siðan voru tiíl. bornur undir
atkvæði og till. meiri hlutans feld
með 14 atkv. gegn 9, en lillaga
Magn. Kr. samþykt meö tB atkv.
gegn 5 (þeirra J. Þorl.t Jak. M„
Magn. J, E. Þorgilss. og M. P.)-
Sfðan baðst Jón B&ldv. þess,
að sín till. væri tekin út at dag
skrá, með því að sams. árangrt
mundi að mestu mega ná með
till sem samþ. var. Tók forsett
það til greina.
Lauk svo þessu máli að flest-
itta landsmönnum mun gleðiefnir
að þetta þing skyldi bera gæftt
til að halda áfram þvílííra þjóð-
þrifafyrirtæki, sem ianésverzlun-
in er. -¦> %
frakbar og Jrrtir..
Kböfo, tf, maf.
Dellan harðnar millf Breta og
Frakka, einkum eru bað breafe
blöð sem mæla digurbarkalega.
Amerísk blöð verja BrlanS.
Þjóðverjar ánægðir með ræð<x
Lloyd George og hafa sent Brianá
nýja orðsendingu um ástandið i
UppSchlesíu.