Vísir - 19.12.1966, Blaðsíða 9

9
V 1 S I R . Mánudagur 19. desember 1966.
fisvmafmamammtmmmnmaímmmmmmmmtmmmmm
Rætt við
Guðjón Jóhannsson
^JöItur og Sauöanes eru yztu annes sunnan og norðan Súganda-
fjaröar. Ströndin meöfram firölnum er lítiö annað en fjaran
undir bröttum hlfðum og háum hömrum torgengra fjalla. 1 Staö-
ardal, sem gengur ttm frá firðinum utarlega sunnan megin, milli
Spillis og Sauðaness, eru þó gróðurlönd góð, einnlg inn frá botni
fjaröarins og í Selárdal, er gengur til norðurs frá firðinum innar-
lega. Þá er norðurhliðin víöa vaxin kjarrgróöri og lyngi. Þar eru
mikil berjalönd.
/7" amall Súgfirðingur, Guðjón
Jóhannsson skósmiður, sem
nú er búsettur á Innra-Sæbóli í
Kópavogi, en lifði lengst sinnar
starfsævi vestur þar, bregður
hér upp fyrir okkur nokkntm
svipmyndum úr lífi sfnu.
— Þú ert hreinræktaður Vest-
firðingur, Guðjón.
— Já, ég er það. Fæddist á
Ingjaldssandi í Mýrahteppi f
Dýrafirði, en ólzt upp á Flateyri
fram að fermingu, þá fluttu for-
eldrar mfnir til Súgandafjarðar.
Fyrsta veturinn, f Súgandafirði,
var ég hjá séra Þorvarði Brynj-
ólfssyni á Stað. Mitt starf var
að hirða fjósið, fjóra hesta og
30 lömb. Þennan sama vetur
var þar einnig fjármaður Vetur-
liði Guðnason, síðar bóndi f
Vatnadal. Féð hafði hann f húsi
við sjóinn í svo kallaðri Kera-
vík. Þar var einnig gömul sjó-
búð frá þeim tíma, sem Guð-
mundur frá Görðum í önundar-
firði haföi þar árabátauppsátur,
en þaðan þótti honum styttra
að sækja út til miða en innan
frá Flateyri. Á útlfðandi vetri
gerði aftaka norðvestan veður
svo allt ætlaði sundur að ganga.
Þótti okkur sýnt að þakið mundi
fara af nautahlöðunni, ef ekkert
væri aðhafzt. Við fórum þvf út
tókum reipi og jámkarla, sem ,
við rákum inn f veggina og
reirðum sfðan allt niður. Þetta
lánaðist. Því næst fórum við
niður að sjó til að huga að fénu
en þar f sjóbúðinni voru hýstir
18 eða 20 gemlingar, auk þess
var f öðru húsi tvílemba, er bor-
ið hafði á góunni. Nú var brimið
svo mikið, að nærri lá, að yfir
húsin gengi. Við hleyptum strax
út gemlingunum og J>eir fóru upp
á bakkana, síðan sóttum við
tvflembuna. Ég tók lömbin en
hann ána. En þá kom eitt ó-
lagið, það skall rétt á hæla mér,
en tók Veturliða og sogaðist
hann út. Það vildi honum til
björgunar, að hann náði um
stein fram f fjömnni, gat fótað
sig og komist aftur upp. Ekki
missti hann ána.
Úr Staðardal og inn til Suð-
ureyrar var á þessum tfmum
mjög erfið leið og ekki nema
um eina að gera, en það var
með sjó fram undir Spillinum
Þama var oft grjóthrun og auk
þess snjóflóðahætta á vetram.
Ekki man ég þó að segja þar
frá neinum alvarlegum slysum,
en sæta varð sjávarföllum með
ferðir, því sjór féll upp í kletta
um flóð og væri brim þá var
allt ófært.
jþegar þú varst að alast upp
á Suðureyri, lá þá ekki Ieið
þín og flestra ungra manna út
á sjóinn?
— Jú, jú, fæstir áttu annarra
kosta völ og strax og ég kom úr
vetrarvijtinni för ég til róðra.
Ekki féíl mér þó sjómennskan
alls kostar vel til að byrja með,
það gerði sjóveikin, hún þjáði
mig lengi'.
— En þú hefur einnig stund-
að skósmfði, Guðjón.
— Já, ég lærði ungur skó-
smíði og tók próf í þeirri iðn.
Kennari minn var Magnús Guð-
mundsson á Flateyri, ágætis-
maður.
— Var mikið að gera fyr-
ir skósmið á þessum áram?
— Já, óhemja. Ég smíðaði
allt nýtt t. d. sjóstígvél á flesta
sjómennina, fermingarskó á
bömin og giftingarskóna fyrir
ungu pörin. Það hafa margir
gengið upp að altarinu í skóm
frá mér, enda stundaði ég á
tímabili enga aðra atvinnu yfir
veturinn. Á sumrin hafði ég bát
Guöjón Jóhannsson
,NÚ ERU ÞEIR AÐ DRAGA
HANN FYRIR VESTAN“
og reri þegar gæftir og afli gáf-
ust.
— Er ekki fiskisæit á miðun-
um út af Súgandafirði?
— Jú, það var svo og er enn
þá. Mér verður stundum hugsað
til þess í samanburði við ör-
deyðuna héma á vorin, þegar
þeir fara að draga hann fyrir
vestan.
— Hve stórir vora þessir ára-
bátar, sem róið var frá Súganda-
firði?
— Það var nú dálítið misjafnt.
Þegar ég byrjaði að róa fyrir al-
vöru. keypti ég Sunnlending,
hækkaði hann um eitt borð og
lagði hann út ofan á fimmta
maður vont veður og átti i nokkr
um erfiðleikum, en allt lánaðist.
Frá einni slíkri ferð get ég
sagt, er ég tel meö þeim verri,
sem ég lenti í á þessum áram.
Þetta var um jólaleytiö og átti'f
ég þá heima úti f Keflavík. Veö
ur var gott morgiminn sem ég
fór ag heiman, gangandi fyrir
Gölt og inn til Norðureyrar.
Þaöan fékk ég n j fluttan yfir
á malir. Erindi mitt til ísafjarð-
ar í þetta sinn, var að fá kol,
því þau fengust ekki á Suðureyri
í nokkurri óvissu var ég um það
hver erindislokin yrðu, þvf enga
átti ég peninga. Það vora ekki
mikil fjárráðin á þeim áram.
brekku og nam þar staðar við
vörðu, sem ég þekkti. En nú
þorði ég ekki að yfirgefa þennan
stað fyrr en lýsa tók af degi og
gekk þama fram og aftur í klst.
Þá rofaði öflítið til svo að ég gat :
tekið stefnu á Búrfellið, eftir
það var mér borgið. Til Suður-
• VIÐTAL
DAGSINS

Utey

unnfar. Eftir það bar hann um
tvö tonn og á honum reri ég við
annan mann. Þennan bát skírði
ég Hörpu og svo hafa flestir
mínir bátar heitið jafnan síðan,
og einn á ég nú með þvf nafni.
Eitt var það enn, sem ég Iagöi
nokkra stund á heima í Súg-
andafirði, en það var að fara
ferðir til ísafjarðar bæði í er-
indum fyrir verzlunina og aðra
þá er þess þurftu með. Ég þótti
á þeim áram heldur léttur á
fæti og ekki slórgjam f ferða-
lögum. Einn vetur fór ég t. d.
20 ferðir um Botnsheiði til ísa-
fjarðar.
T entir þú aldrei f illhleypum
á þessum ferðum?
— Blhleypum, ég veit ekkl
hvað segja skal. Oft hreppti
Þegar ég kom til Suðureyrar var
Sigurður Hallbjamarson að fara
til Isafjarðar á mótorbát og fékk
ég að fljóta með. Erindið á ísa-
firði gekk betur en ég þorði að
vona, Jón Edvald lánaði mér 3
skippund af kolum, sem ég fékk
svo að fiytja með bátnum til
baka. En rétt þegar farið skyldi
af stað, skall á norðvestan stór
hrið, er stóð uppihaldslaust í 3
daga. Loks kom að þvf, að ég
undi þessu ekki lengur og vildi
freista þess að ná heim þótt illa
viðraði. Ég þóttist þekkja leiö-
ina vel og var auk þess vel
hvfldur fyrir ferðina. Fór ég svo
af stað kl. 3 að nóttu, þá f
myrkri og hrið. Þegar ég kom
fram á dalinn datt ég niður f
smágil, en komst fljótlega upp
aftur og hélt áfram upp á Skipa
eyrar kom ég um hádegi, en þá
var veðrið svo vont, að enginn
léði máls á að flytja mig yfir
til Norðureyrar. Að sfðustu fékk
ég flutning innan skerja, yfir í
Langodda, fór svo út með firðin-
um og yfir fjallið. Fyrir Göltinn
var með öllu ófært vegna brims.
— Þegar ég var að komast
niður í Keflavfk, sá ég hvar bát-
urinn, sem ég fór með til ísa-
fjarðar var að koma fyrir Deild
ina.
En kálið er ekki sopið þótt í
ausuna sé komið. Kolin mfn
vora ekki komin heim til Kefla-
vfkur. Þegar loksins lægði, lögð-
um við af stað inn til Suður-
eyrar að sækja þau, en þegar út
eftir kom aftur, var engin leið
að lenda sökum brims, og mátt
um við því halda til sama lands.
Aðra tilraun gerðum við nokkru
seinna, en allt fór á sömu leið,
ennþá reyndist ólendandi. Að sfð
ustu settum við kolin á land inn
an við Göltinn og ég fór með
100 punda poka á bakinu heim
til Keflavíkur. Daginn eftir var
komin ládeyða.
TTvenær byrjaðir þú að fást við
A bátasmíði, Guðjón?
— Ég var kominn undir fer-
tugt, þegar ég fór að fást við
það. Þá keypti ég litla ára-
skektu af ömólfi Valdimars-
syni kaupmanni f Súgandafirði,
en hana hafði átt Valdimar fað
ir hans og hún reynzt happasæl
en faðir minn smíðaði og áður
átt. Mitt fvrsta verk viðkomandi
bátasmfðum var svo að byggja
þessa skektu upp að nýju. Þetta
var um hávetur og ég mátti
vinna’að þessu mest úti.
— Fyrstu trilluna mun ég hafa
smfðað rétt eftir 1940, á þeim
áram smíðaði ég einnig nokkra
pranima, annars byrjaði ég aðái
lega að fást við þetta eftir að ég
kom suður og nú mun ég vera
búinn að smfða um 40 báta smáa
og stóra. Stærsti bátur sem ég
hef smíðað er um 6 tonn, annan
smíðaði ég um 5 tonn. Hann létu
byggja tveir kennarar f Mela-
skólanum, Guðjón Þorgilsson og
Axel Kristjónsson. Þetta var fall
egur báur, er þeir nefndu ÚTEY.
TTvenær fluttir þú hingað suð-
ur?
— Árið 1948 og settist þá
strax að í Kópavogi hér á þess
um stað og hef átt hér heima
sfðan. Orsökin til þess að við
fluttum var fyrst og fremst sú,
að börnin vora komin hér suður
og við tvö að skrölta þama
heima bæði léleg til heilsu.
— Vora nú ekki nokkur við-
brigði að koma úr Súgandafirði
hingað f borgarfjölmennið?
— Jú, mér leiddist mikið
fyrsta árið, enda þá ekki búinn
að koma mér veralega fyrir með
vinnu.
— Hefur þú stundað sjó sfð-
an þú komst hingað?
— Já, ég hef oftast átt ein-
hverja skel til að gutla á. Stund
um farið til fiskjar hér út f fló-
ann og einnig fengist við hrogn-
kelsaveiðar á vorin, en hér er
bara ekkert að hafa.
— Finnst þér sjósóknin gefa
minni afrakstur hér en á Súg
andafirði?
— Hvað mína sjósókn snertir
er það allt annað. Mér finnst
einnig að hér séu verri og vand-
rataðri leiðir til miða, straumar
era aftur minni og betra að fást
við línu, en fiskirí er hér aldrei
neitt miðað við það sem það
var. Ég fékk þetta eitt og tvö
hundruð kg. á 15 lóðir héma,
en á tilsvarandi lfnu hefði ég
alltaf fengið a.m.k. 500 kg. fyr-
ir vestan. Einu sinni fékk ég yfir
1500 kg. á 20 lóðir, þegar ég réri
henni HÖRPU þar. Það var mun
ur maður.
Framh. á Ms. 5