Vísir - 18.08.1967, Blaðsíða 5

V1SIR. Föstudagur 18. ágúst 1967.
5

*• ' W:

li Ml M
á við hann. Það er þó mesti kost
ur hans sem farartækis að hann
þarf engra bryggjumannvirkja
við, hann getur svifið af sjó
beint á land upp 'og setzt þar,
sem auðan blett er að finna.
CARL WEILAND.
Svo heitir svissneskur verk-
fræðingur, sem smíðað hefur
stóra svifnökkva, einkum ætl-
aða til samgangna á vötnum
þar í iandi. Hann hefur og gert
teikningar að miklum úthafs-
nökkvum, þótt ekki hafi enn
orðið Ur smíði þeirra. Engu að
síður er fróölegt að athuga nokk
uð útreikninga hans og ályktan-
ir í því sambandi.
„Þykkt loftslagsins eða hæð
veröur að vera breytanlegt eft-
ir sjólagi, 2,5 m. nægja í sæmi
lega lygnu, en £ sjógangi verður
hæðin að nema allt að 15 m.,
eða nokkuð yfir hæstu öldu-
falda .Eftir því sem botnflötur
nökkvans er meiri. verður lofts
lagið stöðugra, og þarf hlutfalls
lega ekki jafn mikið loftstreymi
til að fleyta honum. Sé miðað
við nökkva sem er 100 m. að
ummáli — slíkt er alls ekki ó-
framkvæmanlegt — þyrfti hann
ekki að vega meira en 350.000
smálestir og þyrfti þá ekki
nema um 16 hestöfl á hverja
smálest til að knýja hann 200
km á klst í 15 m hæð yfir sjávar
flöt, en aðeins 2,7 hestöfl í
venjulegu veðri og sjólagi ,sam
kvæmt útreikningum mínum. —
Með öðrum orðum — aðeins
0,7 hestöflum meira en fullkomn
ustu hafskip, miðað við smálest
og „aöeins“ 60 km hraða. Þama
yrði því um stórfelldan rekstrar
gróða að ræða. Og ferðin frá
Hamborg til New York mundi
ekki taka nema hálfan annan
sólarhring, þótt reiknað sé með
þeim tíma, sem fer 1 að komast
af staö, tollskoðun og þess hátt-
ar — og talsverðum mótvindi“.
EKKI AÐ ÖLLU
LEYTI RÆTZT.
Þær vonir sem fyrst í stað
voru bundnar við svifnökkvann
hafa ekki þótt rætast að öllu
leyti, og sú gerbreyting, sem
álitið var að hann mundi valda
í samgöngumálum, hefur látið á
sér standa. Aðal annmarkarnir
eru taldir þeir, að loftstreymið
rótar upp ryki, sé farið yfir
land, og auk þess hættir honum
við að .skella’ til í sviptibyljum.
En aðalatriðiö er kannski þaö,
að framleiðendur bíla, skipa og
flugvéla hafa ekki ýkjamikinn
áhuga á framgangi þessa nýja
farartækis, sem í rauninni tekur
eitthvað frá öllum hinum farar-
tækjunum þrem. Sennilega er
það sú andstaða, sem veldur
því aö sókn sans er hægari og
hljóðara um hann, en búast
mætti við.
Þetta er svifnökkvinn, setn nú er 1 Vestmannaeyjum.
— Myndin tekin í fyrradag, (Ljósm.: R. Lár.)
Hvorki bíll, skip né flugvél
og þó alK þetta að vissu leyti
Á stundum má um það detha
hver eigi heiðurinn af einhverri
sérstakri uppfmningu. Oft er
það líka þannig, að þótt vitað
sé hver átt hafi „hugmyndina",
þá hefur sá hinn sami ekki, ein-
hverra hluta vegna, getað full-
komnað hana svo reynd að hún
hefði hagnýta þýðingu, én aðrir
orðið til þess og þeim svo ver
ið tiieinkaður heiðurinn. Þannig
er það t.d. um hugmyndma að
svifnökkvanum, sem eflaust
veröur mjög umrætt farartæki
hér á næstunni. Yfirleitt er sú
uppfmning, sem gerð þess farar
tækis byggist á, eignuð brezkum
bátasmið, Christopher Cockerell
að nafni, og hefur hann notið
margháttaðrar viðurkenningar
fyrir, af hálfu landa srnna. Það
er þó nokkrum vafa bundið, að
honum einum beri heiðurinn,
eins og síðar verður vikið að.
Engu að síður er það hann sem
vafalaust á heiðurinn af hag-
nýtingu hugmyndarinnar.
Og svo er aldrei loku fyrir
það sikotið, að tveim mönnum
detti hið sama í hug, þótt eng-
lærðir menn, er fundu upp þá
hluti, er mestri byltingu hafa
valdið á sínu svíði. Ekki er ó-
sennilegt að það stafi í og með
af því, að sérfræöingarnir verði
um of bundnir fræðilegum
kennisetningum á kostnað
ímyndunaraflsins annars vegar,
og raunsærrar athygli hins veg
ar. Christopher Cockerell var
venjulegur bátasmiður og hafði
enga tæknimenntun fram yfir
það, þegar hann fór að hugleiða
fyrir alvöru þessa nýju gerö
farartækja, rösklega fertugur að
aldri. Hann starfaði þá við báta
smíðastöð 1 Norfolk, Þess skal
getið, að talið er með öllu úti-
lokað, að hann hafi nokkuð vit
að um tilraun finnska verk-
fræðingsins. Og Cockerell lét
ekki sitja við hugleiðingarnar
heldur tók að vinna að smíði
svifnökkva í tómstundum sín-
um. Það tók hann fimm ár, að
koma þeirri smíði svo langt á-
leiðis, að séð yrði fyrir hve
mikla hagnýta þýöingu þessi
uppfinning bátasmiðsins kynni
að hafa. Og þá var það. sem
hið opinbera kom til skjalanna.
Hin tæknilega tilraunastofnun
ríkisins lét uppfinninguna til sín
taka, og fyrsti svifnökkvinn sem
reyndur var — sjö árum eftir
að Cockerell tók að vinna að
uppfinningu sinni eða í maí
mánuði 1959 — var smíðaður
hjá Sauders-Roe flugvélaverk-
smiðjunum brezku, var smíðað
ur þar á vegum þeirrar stofnun
ar. Einn af kunnustu reynsluflug
mönnum Breta, Peter Lamb,
stjórnaði nökkvanum 1 þessari
fvrstu opinberu reynsluför.
HUGMYNDIN.
Sagan um eggið og Kólumbus
er kunnari en svo, að hún verði
rifjuð upp hér. Hugmyndin, sem
gerð svifnökkvans byggist á,
virðist líka furðu einföld £ fram
kvæmd. Loft er sogað niður
um vfðan hólk, sviplíkan reyk-
háf, inn i þjöppunarhólf, en þaö
an þrýstist það niður um stúta
eða raufir, sem komið er fyrir
undir brúnum farartækisins allt
í kring. Fyrir viðnám undirflat-
arins, hvort heldur hann er fast
ur eða fljótandi, lyftir „lofthögg
ið“ farartækinu, sem siðan er
knúið áfram annað hvort meö
flugvélaskrúfu eða þotuhreyfli.
Ekki þarf svifnökkvinn nema
hálft vélarafl, og vart þaö, sem
þurfa mundi til að knýja flug-
vél af sömu þyngd, en skrið
hans er margfalt hraöara en
skipa meö margfaldri vélarorku
in tengsl séu þar á milli. Við
nánari athugun kom i ljós að
finnskur verkfræðingur hafði
smiðað eins manns svifnökkva
og reynt hann, meira aö segja
sótt um einkaleyfi og sent teikn
ingar til ýmissa stofnana er-
lendis, skömmu áður en finnsk-
rússneska vetrarstyrjöldin
brauzt út. í þeirri styrjöld féll
þessi uppfinningamaður, og
skömmu síðar varð heimsstyrj-
öld, og þar sem ekki varð séö
að uppfinning hans hefði beina
hemaðarlega þýðingu, féli hún
i gleymsku. Það var þá fyrst,
er fyrsti brezki svifnökkvinn
hafði verið reyndur og myndir
af honum og uppfinninga-
manni hans birzt i heims-
blöðunum, að þeir í Hels-
inki mundu eftir mynd, sem
birzt hafði í blöðum þar í borg
af hinum unga verkfræðingi á
svifnökkva sínum mörgum ár-
um áður.
BREZKI SVIFNÖKKVINN.
Þótt undarlegt kunni að virð-
ast hafa það oft verið lítt tækni