Vísir - 14.10.1967, Blaðsíða 9

V í S IR . Laugardagur 14. október 1967.
9
bcpi
'
EGILL GESTSSON, DEILDARSTJORI
BIFREIÐ ATR Y GGING AR
□ Með tilkomu fyrstu bifreiðanna, sem ekið var um götur
borga og þjóðvega, skapaðist nýtt vandamál. Hver var
réttarstaða ökumanns gagnvart gangandi eða ríðandi vegfar-
endum? Eða, hvernig átti að skera úr um sök aðila, þegar
tvær bifreiðir lentu I árekstri?
□ Um þetta var mjög deiit í þá tíð, en flestum bar saman
um, að bifreiðin væri hættulegt tæki og bæri því að
leggja ríkari ábyrgð á hendur ökumanni slíks farartækis, en
á hinn almenna vegfarenda, hvort sem hann var gangandi,
ríðandi eða í hestvagni.
□ Eftir að bifreiðum tók að fjölga hjá hinum þróuðu iðn-
aðarþjóðum, kom fljótlega í ljós þörfin fyrir lagasetn-
ingu um bifreiðaakstur. Mörg lagaákvæða þessara frá þeim
tíma, þættu mjög brosleg í augum nútímamannsins, en þau
komu þá að miklu gagni og auðvelduðu mjög að skera úr
um sök eða sakleysi ökumannsins.
Nú í dag eru umferðarlög
hinna ýmsu menningarþjóða hin
mestu völundarsmíð, og þar tek-
ið tillit til flestra atburða, er
geta skeð í umferðinni.
í flestum eöa öllum umferöar-
lögum hinna ýmsu þjóöa, er bif-
reiðin talin hættulegt tæki og
því lögð þung og víðtæk ábyrgð
á ökumanninn.
Árið 1904 var fyrsta bifreiðin
flutt til landsins, en eigandi
hennar var Dethlev Thomsen,
kaupmaður hér í Reykjavík. AI-
þingi veitti 2 þús. kr. styrk til
bifreiöakaupa þessara.
Réttum 10 árum síðar voru
fyrstu bifreiðalög samþykkt á
Alþingi og tóku þau gildi um
mánaðamótin febrúar—marz
1915.
Jafnóðum og hinar ýmsu
þjóðir settu sér lög um bifreiðir
og bifreiðaakstur buðu flest
tryggingafélög að taka að sér þá
ábyrgð, er á eiganda og/eða
ökumanni hvíldi gagnvart 3ja
manni og svo var einnig hér á
landi.
Umferðarlögin frá 1958 eru
á margan hátt fullkomnari en
fyrri lög um sama efni og taka
af ýmis tvímæli, en því er eigi
að neita, að ýmislegt má betur
fara. Lög þessi eru nú f endur-
skoðun og er þess að vænta, að
ýmsir vankantar verði sniðnir
af þeim og er það vel.
Tryggingafélög: Víkjum nú
að öðru. í landinu eru starfandi
12 tryggingafélög, sem bjóða
bifreiðaeigendum þjónustu sína
gegn beztu fáanlegum kjörum
og iðgjöldum. Öll þessi félög
hafa aðsetur í Reykjavík, aö
undanskildu einu, sem staðsett
er á Blönduósi.
Tíu af þessum 12 félögum
bjóöa sömu iðgjöldin, skilmála
og kjör, en tvö þeirra fara eftir
öðrum reglum og geta því kjör
þeirra og iðgjöld verið hag-
stæðari eða óhagstæðari, eftir
því hvaða mælistika er notuð.
Eins og áður greinir eru bif-
reiðatryggingafélögin alls 12 í
landinu, en þau eru þessi:
Almennar tryggingar h.f.,
Ábyrgð h.f., Brunabótafélag Is-
lands, Byggðatrygging h.f.,
Hagtrygging h.f., Samvinnu-
tryggingar g.t., Sjóvátrygginga-
félag Islands h.f., Trygging h.f.,
Tryggingamiðstöðin h.f., Trygg-
ingafélagið Heimir h.f., Vá-
tryggingafélagið h.f., Verzl-
anatryggingar h.f.
Hvaða tryggingar bjóða nú
þessi félög viðskiptavinum sín-
um? Aðallega er um 5 tegundir
aö ræða en þær eru þessar:
Ábyrgðartrygging (skyldu-
trygging)
Kaskotrygging (húftrygging)
Slysatrygging ökumanns og
farþega
Brunatrygging,
Hálf-kasko (takmörkuð kasko-
trygging).
Viö skulum nú lita nánar á
tryggingar þessar og athuga
hvað felst' í hverri fyrir sig.
Ábyrgðartrygging:
I núgildandi umferðarlögum
er öllum bifreiöaeigendum gert
skylt að tryggja bifreiðir sínar
eiganda eða umráðamanns bif-
reiðar.
67. gr. „Nú blýzt slys eða
tjón á mönnum eöa mun-
um af skráningarskyldu, vél-
knúnu ökutæki í notkun, og
er þá þeim, sem ábyrgð
ber á ökutækinu, skylt að
bæta það fé, enda þótt slys-
iö eða tjónið veröi eigi rakið til
bilunar eða galla á tækinu eða
ógætni ökumanns. Ef vélknúið,
skráningaskylt ökutæki dregur
annað tæki og tjón hlýzt af, er
eigandi dráttartækisins ábyrgur.
Ábyrgðarroglan gildir þó ekki
um slys eða tjón á mönnum eða
munum er ökutækið flytur,
nema flutt sé gegn gjaldi.
Lækka má fébætur og jafnvel
láta þær alveg falla niður, ef
sá, sem fyrir slysi eða tjóni
varð, er meövaldur þess eöa
meðábyrgur."
68. gr. „Ef tjón hlýzt eða
slys af árekstri skráningar-
skyldra ökutækja, skiptist tjónið
á þau sín á milli, að tiltölu við
sök þeirra, sem hlut eiga að
máli og með hliðsjón af atvikum
öllum."
69. gr. „Skráður eða skrán-
ingarskyldur eigandi vélknúins
ökutækis ber ábyrgö á því og
er fébótaskyldur samkvæmt
67. gr.
3ju mgr. 67. gr. geta fébætur
jafnvel alveg fallið niður.
3. Ef ökutæki dregur annaö
ökutæki, er eigandi dráttartæk-
isins ábyrgur gagnvart þriðja
manni, en ekki eins og margir
halda, gagnvart því tæki, sem
dregið er.
4. Þegar tvö eða fleiri öku-
tæki lenda í árekstri ber að
bæta tjónið í hlutfalli við sök
aðila.
5. Ef bifreið er stolið eða hún
notuö í heimildarleysi, færist
fébótaábyrgöin af eiganda og/
eöa umráöamanni yfir á þann,
sem bifreiðina notar.
Samkvæmt þessum reglum
bæta tryggingafélögin tjónið
eða slysin.
Þau gera hins vegar endurkröf
ur á þann, sem sýnir af sér
stórkostlegt vítav.ert gáleysi í
akstri, þann er stelur bifreið.
eða notar hana í heimildarleysi
og veldur tjóni eða slysi og
þann, er ekur undir áhrifum á-
fengis eða eiturlyfja.
Iðgjöld:
Fyrir tryggingar þessar taka
félögin mjög svipuð iögjöld. Öll
keppast þau við að veita góöum
ökumönnum sem lægst iðgjöld.
Flest félaganna nota bónus-
kerfið, en i því eru 5 afsláttar-
fyrir minnst 2 milljónir króna,
en sú upphæö er nægileg til
tryggingar á 10 mönnum í einni
bifreið. Ef bifreið flytur fleiri
en 10 farþega ber að hækka
tryggingarupphæðina um 100
þús. kr. fyrir hvern farþega
umfram þá tölu.
Tilgangur löggjafans með þvi
að skylda menn til að tryggja
bifreiðir sínar er að sjálfsögöu
að tryggja, að sá sem bætur á
að fá geti fengið þær hjá viö-
komandi tryggingafélagi, en
þurfi eigi að leita til eiganda
og/eða umráðamanns bifreiðar-
innar um bætur.
I 37., 68. og 69. grein laganna
eru ákvæði um fébótaábyrgð
Fébótaskyldan færist þó yfir
á þann, sem ökutækiö notar í
algjöru heimildarleysi.
Hver sá, sem á sök á tjóni
eða slysi, er hlýzt af notkun
skráningarskylds vélknúins öku-
tækis ber, auk ábyrgðar sam-
kvæmt 1. og 2. mgr. fébóta-
ábyrgð eftir almennum skaða-
bótareglum ...
Með fyrrgreindum ákvæðum
er því slegið föstu m. a. aö:
1. Greiöandi farþegi fær bæt-
ur án tillits til þess hvort hann
á sök á slysinu eður ei.
2. Um aðra farþega eða gang-
andi vegfarendur gildir sú regla,
hvort þeir hafi verið meðvaldir
að slysinu. Því eins og segir í
flokkar. Maður, sem er 21 árs
og hefur ekki átt bifreið áöur,
fær 15% afslátt, en hinir:
30% eftir 1 tjónlaust ár
40% eftir 2 tjónlaus ár
50% eftir 3 tjónlaus ár
60% eftir 4 tjónlaus ár
Lægsta brutto iðgjald fyrir
fólksbifreið til einkaafnota er
kr. 4.800.00. Ef viðkomandi
tryggingartaki hefur veriö tjón-
Iaus í 4 ár, fær hann kr. 2.880.00
í afslátt og þarf aðeins ag greiöa
í ársiðgjald kr. 1.920.00. Þetta
iögjald er miðað við Reykjavík-
ursvæðið. Fyrir bifreiðaeigendur
úti á landsbyggðinni er iðgjaldið
mun lægra.
Nokkur félaganna gefa við-
Egill Gestsson.
skiptamönnum sínum ársiögjald-
ið eftir 10. tjónlausa árið.
Kaskotrygging:
Tryggingu þessa mætti eins
kalla húftryggingu. en innihald
hennar er að bæta skemmdir á
hinu tryggða ökutæki, án tillits
til þess, hvort ökumaður á sök
á því tjóni eða ekki.
I aðalatriðum er bótaskylda
félagsins skilgreind á þessa leið:
„Félagið bætir skemmdir á
ökutækinu sjálfu, af eldingu.
.eldsvoða og sprengingum, sem
stafa af honum, árekstri, á-
akstri, veltu og hrapi, eða af
því að ökutækinu er stoliö eða
rænt, svo og af flutningsslysi.
Brot á fram- og afturrúðum öku-
tækis bætir félagið af hvaða or-
sökum, sem þau verða, nema
af ásettu ráði og við úrtöku og
ísetningu.
Til skemmda af völdum
hraps telst eingöngu tjón,
er hlýzt af því, að ökh-
tækið sjálft hrapar.
Flutningsslys teljast skemmd-
ir á ökutækinu, þegar það er
flutt landveg á eöa af ööru flutn
ingstæki. Ennfremur þegar það
er flutt á skipum meö hreyfivél
milli hafna á Islandi. Skemmd-
ir, sem verða á ökutækinu, þeg-
ar þaö er flutt milli hafna, bæt-
ast þó ekki, nema um árstrygg-
ingu sé að ræöa . . “
Ennfremur er hægt að inni-
fela í tryggingunni flutning
milli landa, gegn viðbótarið-
gjaldi, sem er mun lægra en
gjald það, sem tekið er fyrir
venjulega sjótryggingu. Þá er
og hægt að láta trygginguna
gilda fyrir akstur erlendis.
Eins og gefur aö skilja eru
ýmsir atburðir undanskildir
bótaábyrgð og er það miklu
lengra mál í skírteinum félag-
anna en um það sem er bóta-
skylt, enda veitir sjálfsagt ekki
af því. Það er oft furöulegt,
hvað menn ætlast til að verði
þeim bætt. Menn, sem hafa vald-
ið tjóni í ölvunarástandi, hafa
krafizt bóta fyrir skemmdir á
bifreiðum þeirra, eða þegar vél
hefur brætt úr sér vegna olíu-
leysis og þess eru dæmi, að
menn hafi krafizt bóta vegna
stöðumælasekta
Iðgjöld eru mjög svipuð hjá
félögum. Flest þeirrá veita 40%
afslátt eftir eitt tjónlaust ár.
Greiöa má iðgjöld árlega. miss-
irislega eða ársfjórðungslega.
Einnig veita félögin afslátt af
iðgjaldi tryggingarinnar, ef
tryggingartaki tekur á sig sjálfs
ábyrgð, en afslátturinn er þessi:
Sjálfsábyrgð Lækkun iðgjalds
Kr. 2.000.0 20%
— 3.000.00 30%
— 5.000.00 40%
— 10.000.00 60%
Hálf-kaskó (takmörkuð kasko-
trygging):
Þótt tryggingafélögunum þyki
Framh. á 10. áíðu.