Vísir - 22.03.1968, Qupperneq 8

8
V1SIR . Föstudagur 22. marz 1968.
VISIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Símar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda hf.
N eyðarástandslög
]\yafstaðið verkfall hefur ljóslega sannað, að hér
vantar neyðarlög, er hindri, að uppnám í þjóðfélaginu
stefni lífi og heilsu manna í hættu, valdi stórfelldu
verðmætatjóni og nagi undirstöður þjóðfélagsins. Lög
af þessu tagi gilda yfirleitt í nágrannalöndum okkar
og þykja sjálfsögð.
í verkfallinu lömuðu starfsstúlkur sjúkrahúsanna
starfsemi þeirra. Þjóðfélagið má í framtíðinni eiga
von á, að það fantabragð endurtaki sig aftur og aftur,
ef marka má grunnreifar yf irlýsingar formanns starfs-
stúlknafélagsins. Fyrir svona fólki er ekki hægt
að hafa vit. Þjóðfélagið verður að grípa til annarra
vama. Nauðsynlegt er að banna hið bráðasta með lög-
um, að verkföll hafi bein áhrif á heilsugæzlu í land-
inu.
í verkfallinu lagðist að mestu niður mjólkurdreifing
í Reykjavík og afgreiðsla þeirrar mjólkur, sem til var,
fór í handaskolum. Ýmsar aðrar nauðsynjar skorti
og fleiri hefði skort, ef verkfallið hefði staðið lengur.
Af þessu er ljóst,að setja þarf saman lista um brýn-
ustu nauðsynjavörur almennings í landinu og banna
með lögum að dreifing og sala á þeim sé hindruð.
í verkfallinu var olía aðeins afgreidd til heimila og
enginn veit, hvenær verkfallshetjunum dettur í hug
að skrúfa líka fyrir það. Olía er eins og rafmagn ein
meginforsenda þess, að íslenzkt nútímaþjóðfélag
standist. Hús geta skemmzt varanlega, ef þau eru ekki
hituð upp í kuldum. Margs konar verðmætar vélar
þurfa stöðugt á olíu að halda til að skemmast ekki.
Lögregla, slökkvilið, sjúkrabíll, læknar og starfsfólk
við heilsugæzlu verða að hafa aðgang að benzíni til
að geta sinnt störfum sínum, og sá aðgangur má ekki
vera háður undanþágum misviturra verkfallsvarða
eða hreinna skemmdarverkamanna. Þá munaði
minnstu í verkfallinu, að olíuskip, sem hingað komu,
sigldu aftur til baka og landið yrði olíulaust um lang-
an tíma. Með lögum verður því augljóslega að banna,
að aðflutningur, dreifing og sala olíu sé hindruð.
Glæpastarfsemin, sem hér á landi er hægt að stunda
í skjóli verkfallsréttar, á ekkert skylt við hann. í flest-
um tilvikum geta fámennir hópar komið á verkföllum
gegn vilja félagsmanna, því að það eru yfirleitt fá-
mennir fundir, sem ákveða verkföll. Og fámenn félög
geta valdið miklu tjóni á öðrum sviðum þjóðlífsins.
Eins og nú er ástatt er þess vegna ekkert því til
fyrirstöðu, að skemmdarverkamenn geti bakað þjóð-
Hní stórfellt heilsutjón og verðmætatjón.
Alls staðar í heiminum þykir sjálfsagt má1 að.þjóð
verjist, ef að henni er vegið. Nýafstaðið ve. _il hefur
rækilega opnað augu manna fyrir va.xiarleysi íslenzka
þjóðfélagsins. Almenningsálitið krefst þess, að sett
verði lög til varnar lífæðum þjóðfélagsins.
(
SPIALIAD UM IÐNÞRÓUNINA
Ottó Schopka:
GILDI IÐN-
FRÆÐSLUNNAR
Tjví er oft haldið fram, að
menntun sé arðbærasta fjár-
festing hverrar þjóðar. Þeim
fjármunum, sem varið sé til
menntunar æskulýðsins, sé vel
varið, því að þeir muni skila sér
margfaldlega síðar. Þetta er
vafalaust bæöi satt og rétt, og
hér á landi hefur ríkisvaldið
skilið þessa hagfræði, þv£ að
verulegum fjárhæöum er varið
til menntamála á hverju ári, eða
um 5% af þjóðartekjum.
Ein er sú grein menntunar,
sem ekki hefur hvað minnsta
þýðingu, en það er svokölluð
starfsfræðsla, þ. e. raunhæft
(praktiskt) starfsnám ásamt til-
heyrandi bóknámi. Stærsti hluti
þessarar fræðslu hér á landi er
iðnfræðslan, þ. e. menntun iön-
nema. Nú mun láta nærri að um
2800 iðnnemar séu í landinu og
um 2500 nemendur í iðnskólun-
um. Láta mun nærri að tæplega
20% unglinga á aldrinum 16 ára
til 20 ára stundi iðnnám, og eru
piltar þar í miklum meirihluta,
þannig að ætia má, að um 35%
pilta í þessum árgöngum fari í
iðnnám. Til samanburðar má
geta þess, að af sömu aldurshóp
um stunda um 1800 eða 12%
nám til undirbónings fyrir stúd-
entsprófs og skiptast þar piltar
og stúlkur nokkurn veginn til
helminga Af þessu má ráða,
hversu stór hópur iðnfræðslan
er í menntakerfi þjóðarinnar.
Fyrir tveimur árum voru sett
ný lög um iðnfræðslu. Er þar
gert ráð fyrir veigamiklum breyt
ingum á iönfræðslukerfinu, sem
ætlunin er að komi til fram-
kvæmda á næstu árum. Eins og
málum er nú háttað fer allt verk
legt nám iðnnema fram undir
handleiðslu iðnmeistara, en bók-
legt nám í iðnskólum. Einstakar
iðngreinar hafa þó af eigin
rammleik komið upp verkstæö-
isskólum, þar sem nemamir
hafa fengið verklega þjálfun í
skóla í nokkra mánuði á náms-
tímanum. Ein veigamestu ný-
mæli iðnfræðslulaganna eru um
stofnun verknámsskóla iðnaðar-
ins, en þar er ráðgert að þeir,
sem vilja fara í iðnnám, geti
hafið nám í slíkum verknáms-
skóla og hlotið þar nauðsynlega
undirbúningsfræðslu og þjálfun
í iðngreininni áður en þeir fara
í nám til meistara. Þarf ekki að
fara mörgum orðum um hver
bót er að slíkri fyrirkomulags-
breytingu, og er ekki að efa að
verulegur jákvæður árangur
mun fylgja í kjölfar hennar.
Undanfarin ár hafa verið starf-
ræktir allt að 20 iðnskólar vfðs
vegar um land, og hafa þeir
sumir hverjir haft mjög fáa nem
endur og um leið ófullkomna
kennsluaöstöðu. Nú er gert ráð
fyrir, að iðnskólarnir verði færri,
eða 8 alls, en þeim mun stærri
og betur búnir til þess að veita
iðnnemum sem bezta kennslu.
Iðnskólamir hafa flestir verið á
hrakhólurrt með húsnæði, það er
aðeins hér í Reykjavík, sem skól
inn býr í myndarlegu eigin hús-
næði, en annars staðar hafa þeir
verið í sambýli með barna- og
gaenfræðaskólum og hafa oft
mátt búa þröngt. Fjárveitinga-
valdið hefur ekki séð sér fært að
leggja fram fé til þeirrar upp-
byggingar, sem teVja verður
nauðsynlega. Þó hafa hafizt
framkvæmdir við byggingu iðn-
skólahúsa í Hafnarfirði og á Ak-
ureyri nú á allra síðustu árum,
en þær framkvæmdir skriða
seint áfram vegna takmarkaöra
fjárveitinga. Á fjárlögum fyrir
yfirstandandi ár eru veittar um
180 millj. kr. til nýrra skóla-
bygginga, þar af eru 5.5 millj.
kr. eöa um 3% til iðnskólanna.
Gerð hefur verið áætlun um
uppbyggingu nauðsynlegra verk-
námsskóla í náinni framtið, en
til þess að sú áætlun geti orðið
að raunveruleika þarf að þre-
falda framlög úr rfkissjóði til
byggingar iönskólanna. Sú hækk
un fjárveitinga yrði þjóðfélaginu
áreiðanlega ekki ofviða.
Fjárveitingar til menntamála
á fjárlögum yfirstandandi árs
eru um 845 millj. kr. Þar af er
hlutur iðnfræðslunnar um 23
millj. kr. eða 3%. Þetta er allt
framlag ríkisvaldsins til mennt-
unar 2800 ungmenna. Á sama
tíma er varið um 11,3
millj. kr. til þess að mennta um
100 bændaefnl á Hvanneyri og
Hólum. Með þessu er ekki verið
að segja, að bændaskólamir fái
of mikið, en hitt hljóta allir að
sjá, að iðnfræöslunni er skammt
að naumt. Ef iönfræðslan nyti
sama skilnings og menntun
bændaefna hjá þeim mö.nnum,
sem semja og setja fjárlög.
væri vafalaust öðruvísi umhorfs
í iðnfræðslumálunum en raun
er á.
Það sem hér þarf að koma til,
er nýtt mat á hlutverki og þýð-
ingu iðnfræðslunnar og þætti
hennar I iðnþróun framtfðarinn-
ar. Sú iðnþróun mun nefnilega
ekki byggjast eingöngu á áli,
kísilgúr og sjóefnum. Margar
hinna hefðbundnu iöngreina eiga
í vændum meira vaxtarskeið en
nokkru sinni fyrr, og þá ekki
sízt þær greinar, sem byggja til-
veru sína á kunnáttu og vand-
virkni hins lærða iðnaðarmanns.
Með vaxandi tækniframförum,
bættum lífskjörum og aukinni
kaupgetu vex eftirspumin eftir
framleiöslu og þjónustu hinna
faglæröu og sérmenntuðu. Þess
vegna er nauðsynlegt að vinna
markvisst að öflugri uppbygg-
ingu iðnfræðslukerfisins i ná-
inni framtíð.
Atburðarrásin er kannski ekki
beinlínis trúleg, en hver ætlast
til þess? Leikendurnir eru flest
ir óttaleg nóboddí, utan Fred
Clark, sem er mjög góður. Leik
stjórinn, Carreras, er aðstoðar-
forstjóri Hammer Films og sæmi
lega öruggur stjórnandi, þótt
hann virði$t ekki ýkja listhneigð
ur.
Myndin er hvorki betri né
verri en hryllingsmyndir eru
vanar að vera. og því ekki á-
stæöa til að letja menn til aö
sjá hana.
Þráinn Bertelsson • skrifar kvikmyndagagnrýni:
Hefnd múmíunnar
(The Curse of the Mummy’s
Tomb).
Stjórnandi og framleiðandi: Mic
hael Carreras
Handrit: Henry Younger
Aðaihlutverk: Terence Morgan,
Fred Clark, Ronald Howard,
Jeanne Roland, George Past-
ell, Jack Gwillim.
Amerísk-ensk, Stjörnubíó.
jpræg er af sögnum sú bölvun,
sem þeir kalla jrfir sig, er
rjúfa helgi grafa hinna egifzku
faraóa, og þessi mynd snýst með
al annars um smyrling nokkurn.
sem launar þeim lambið gráa,
mönnunum sem koma af Vestur
löndum og flytja kistu hans
brott með sér.
Einn bandarískur auðkýfingur
Alexander King (Fred Clark),
hyggst græða of fjár á því að
ferðast um með kistuna og sýna
almenningi múmíuna fyrir 10
sent á haus. en gróðavonirnar
hrynja, þegar það kemur upp úr
kafinu, að múmían hefur axlaö
sín skinn og er horfin úr kist-
unni, og tekin til við aö drepa
menn úti um allar trissur.