Vísir - 11.06.1968, Qupperneq 8

3
VlSIR . Þriðjudagur 11. júní 1968.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoöarritstjóri: Axel Thorsteinsson
eréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjörnarfuiltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþðr Olfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Simar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Hverfisgötu 55. Simi 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands
1 lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja VIsis — Edda hf.
Hvoð hefði gerzt?
M jög lærdómsríkt er að velta því fyrir sér, hvað hefði
gerzt, ef sömu atvik hefði borið að höndum í við-
skipta- og atvinnulífi íslendinga í lok vinstristjómar-
tímans og nú eftir viðreisnartímabilið.
Þegar vinstristjómin lét af völdum, lýsti Hermann
Jónasson forsætisráðherra yfir því, að ekki væri sam-
staða innan ríkisstjórnarinnar um nein úrræði og ný
verðbólgualda væri skollin á. Enginn gjaldeyrisvara-
sjóður var til. Mönnum er í fersku minni gjaldeyris-
skorturinn, sem þvingaði viðskiptalífið með innflutn-
ingshöftum og fjárfestingarhömlum.
Ef útflutningsverðmæti þjóðarinnar hefðu þá
minnkað skyndilega um þriðjung og ekki hækkað
neitt aftur, ef skreiðarmarkaður íslendinga hefði þá
skyndilega lokazt og alger óvissa ríkt um framtíð
hans, ef dunið hefðr yfir aflaleysi og erfið sókn á fiski-
mið, og ef þar á ofan hefði hafís lagzt að landi og
verið landfastur fram á sumar, — hvað hefði þá
gerzt?
1 lok vinstristjórnartímans var þrotið lánstraust
þjóðarinnar erlendis. Tekizt hafði með sérstökum til-
burðum að kría út smálán með því að leita á náðir
NATO-landanna og taka lán úr sérstökum sjóði, sem
var til ráðstöfunar, ef öryggi Bandaríkjanna væri tal-
inn hagur af. Engar stórframkvæmdir voru fram-
undan hér á landi. Já, hvað hefði gerzt? Þessu geta
menn velt fyrir ser.
Á hinn bóginn vita menn, hvað nú hefur gerzt, eft-
ir viðreisnartímabilið, þegar framangreind atvik eru
staðreyndir. Vissulega hafa margháttaðir örðugleikar
gert vart við sig í efnahagsmálum. En þjóðin hefur
ekki þurft að þola nein bágindi. Sumar ferðaskrif-
stofur segjast hafa 30% meiri pantanir í skemmti-
ferðir til sólarlanda í sumar en í fyrra!
Fulltrúar stjórnarflokkanna sögðu fyrir kosning-
arnar í fyrra, að efnahagur þjóðarinnar væri þá traust-
ur eftir mikinn hagvöxt viðreisnartímans. Þetta var
rétt og satt. Vegna þess var hægt að mæta hinum
einstæðu áföllum, án þess að almenningur fyndi að
marki fyrir þeim.
Vegna stórvirkjunar og stóriðjuframkvæmda,
sem hafnar voru á viðreisnartímabilinu, hafa komið
til sögunnar nýir atvinnumöguleikar, sem draga úr
áhrifum aflaleysis og söluerfiðleika á fiskafurðum.
Vegna 2.300 milljón króna fiskiskipastólsins, sem
keyptur var á viðreisnartímanum, er aðstaða okkar
til sjávarútvegs mun hagkvæmari en áður. Vegna
þess að hægt hefur verið á þessum sviðum og öðrum
að byggja á þeim grundvelli, sem viðreisnarstefnan
lagði, hefur þjóðin, þrátt fyrir einstæð áföll, getað
veitt viðnám.

Það er misjafnt hvemig
menn eldast. Tvisvar verður
gamall maður bam, segir mál-
tækið, þðtt ekki sé það algilt.
Rithöfundurinn Hamsun varaði
menn við því í æsku, að taka
mark á sér, þegar hann væri
hniginn á efri ár. Síöar á æv-
inni var honum reyndar illa við
að vera mlnntur á þetta, enda
þðtt hann fremdi þá ýmis af-
glöp, sem ekki er ástæða til að
rifja hér upp.
Ekki virðist þó ellin öllum
jafnerfið og frægasta sönnun
þess er sjálfur forsetl Frakk-
lands, Charles de GauIIe. í einni
sjónhending hefur hann ger-
breytt ástandinu, sem rikti i
Frakklandi og raunar viða í Evr-
ópu, ástandi, sem var svo ógn-
vænlegt, að menn sáu enga leið
færa fyrir de Gaulle aðra en að
segja af sér. Það var varla efazt
Fylgismenn de Gaulle í göngu til að lýsa yfir stuðningi við hann
De Gaulle hefur tekizt
að lægja öldurnar
— en hvernig verða frönsk stjórnmál eftir
þingkosningarnar?
um, að de Gaulle mundi afsala
sér völdum, spumingin var' að-
eins, „hvenær“ og „með hvaða
hætti“.
En de Gaulle reyndist vand-
anum vaxinn, eins og stjórn-
málamaður, gamall í hettunni,
gerði hann hið óvænta, þegar
sízt var búizt við þvi. Hann á-
kvað að halda útvarpsræðu og
það hlakkaði í andstæöingum
hans, því að þeir bjuggust við
að hann mundi tilkynna þjóð-
inni um „þungbæra ákvörðun"
sína. En de Gaulle sneri vörn
í sókn, og þessarar ræðu hans
verður lengi minnzt meðal
Frakka þar sem hún, kemur til
með að hafa mikil áhrif á fram-
tíö lands þeirra. Hún var stutt
eins og margar af hinum merk-
ustu ræöum, svo stutt að það
nálgast aö vera ögrandi, en
de Gaulle tókst samt á sinn ó-
viðjafnanlega hátt að höfða til
franskra kvenna og karla, þann
ig að þeir fylgismanna hans,
sem voru famir að gerast
blendnir í trúnni, sneru aftur
til föðurhúsa.
De Gaulle hafði greinilega
engan hug á því að vera í vam-
arstöðu, heldur hvatti hann
fylgismenn sína í fyrsta sinn til
að gripa til beinna aðgerða gegn
æsingamönnum. í þessu augna-
miði beitti hann ógnunum.
„Áþján einræðis vofir sannar-
lega jrfir Frakklandi,“ sagði
hann. „Verið er að reyna aö
knýja hana til valdstjórnar, sem
tekin yrði upp þvert ofan í vilja
almennings ... það er að segja,
valdstjómar algers kommún-
isma.“
En þótt de Gaulle hafi að
sinni tekizt að snúa vöm í sókn,
og þrátt fyrir að hann kunni
að vera ungur í anda, verður aö
gera ráð fyrir þvi, aö aörir menn
leysi hann af hólmi, áður en
langt um líður. Og þá vaknar
Erfitt er að segja, hver þeirra
það verður. Það fer eftir þeirri
afstöðu, sem Gaulle-istamir
taka 1 kosningunum. Ef fransk-
ir kjósendur snúa bakinu við
hershöföingjanum, er fyrirsjáan-
legt, að það verður Mitterand
með vinstri flokka sína, sem
hefur mest að segja. Ef úrslit-
in veröa tvísýn, má vera að Gis-
card d’Estaing úr hinum íhalds-
sama Sjálfstæða lýðveldisflokki
verði forsætisráðherra til að
miðia málum.
Eins og ástandið er núna, er
líklegast aö einhver fjögurra
eftirtalinna manna verði forsæt-
isráðherra Frakklands eftir kosn
ingar:
spumingin um, hver er líkleg-
astur til að taka viö völdum.
Það er sérstaklega. athyglis-
vert við allt það byltingarumrót,
sem nú hefur verið í Frakklandi,
að „nýir menn“ hafa ekki skot-
ið upp kollinum, eins og oft vill
veröa á tímum upplausnar og
æsinga. Ekki er hægt að telja,
að stúdentaleiðtoginn, Daniel
Cohn-Bendit, sé nein alvarleg
pólitisk ógnun né áhrifaafl í
stjómmálum svo aö væntanleg-
ar kosningar verða aö skera úr
um, hver verður mestráðandi í
stjórninni, sem þá verður mynd-
uð.
Þaö eru einkum fjórir menn,
sem einkum koma til greina.
PIERRE MENDÉS-FRANCE
Mendes France er 61 árs.
Haiin er af Gyðingaættum og
er talinn hæfastur þeirra átján
forsætisráðherra, sem komust
til valda á tíma Fjórða lýðveld-
isins. Það var hann, sem batt
endi á Víetnam-styrjöld Frakka.
Hann féll hálfvegis £ gleymsku
við valdatöku de Gaulle, en
hann hefur sannarlega vakið á
sér athygli síöan sem einn harð-
snúnasti og atkvæðamesti and-
stæðingur stjórnar forseta,.
Gert er ráð fyrir því, að Mend-
es-France, sem er vinstrimaöur,
muni veita kommúnistum sæti i
stjóm sinni, ef hann kemst í
embætti forsætisráðherra.
Andstæðingar de Gaulle í mótmælagöngu.
FRANCOIS MITTERAND
Mitterand, sem er 52 ára
kemur einnig til álita sem for-
sætisráðherra. Fyrir þremur ár-
um átti hann hvað mestan þátt
í að mynda samband vinstri
13 sið'
BssaasK' -wírassESBa