Vísir - 16.11.1968, Qupperneq 9

a HaK
VlSIR
atmmmamm
Laugardagur 16. nóvember 1968.

• VIÐTALl
DAGSÍNSl
er v/ð El'ias Eyjólfs-
son, afkomanda
a&ldklerksins"
HPæplega er hægt aö gera ráð
fyrir því, aö margir íslend-
ingar séu svo fáfróöir, að þeir
kunni ekki nokkur skil á séra
Jóni Steingrímssyni, sem þjón-
aði Prestbakka á síðu og varð
þar átrúnaðargoð fólksins í
hörmungum þeim er yfir dundu
þegar Skaftáreldahraun rann.
Honum sem stóð í kirkju
sinni og boðaði trú á mátt hins
mikla guðs, hiklaus og óveill,
meðan logandi brunahraunið
valt fram ógurlegt og tortím-
andi.
En sjálfsagt eru færri, sem
vita það, að suður á Sólvalla-
götu er rúmlega áttræður öld-
ungur, sem rakið getur ætt sína
til þessa fræga manns, og þessi
maður hefur marga ræðu haldið
vtm dagana. Þótt fæstar þeirra
Eh'as Eyjólfsson
■•m barsmíði geðvondra manna,
-»m oft láta eigin erfiðleika
,-aaupa með sig í gönur.
Ég hef kennt börnum á öllum
aldri, og mér hefur alltaf liðið
vel þegar ég var kominn í
skólastofuna.
Bömin eru einlæg og hjarta-
hrein, þótt þau geti orðið fok-
vond stundum, og það er mikils
virði að gæta þess vel að særa
aldrei bam með heimilishátt-
um þess, enda þótt maður finni
og viti að erfiðleikamir, sem
það kann að valda sjálfu sér
og öðrum stafi fvrst og fremst
frá því hvemig aðbúð það hef-
ur heima fyrir.
Áður fyrr mátti segja aö
mörg sveitaheimili væru
menntasetur. Þar námu börnin
mál og sögur af vörum hinna
fullorðnu og fluttu þetta með
sér inn í skólana. Kennslan gat
þá orðið hvort tveggja, ánægju-
legri og uppbyggilegri, sérstak-
lega hvað snerti hinn þjóðlega
anda starfsins. Börnin áttu auð
veldara með að tjá sig og færa
hugsanir sínar í skipulegt form
og ná þannig með frásögn sinni
til félaganna.
— Krakkamir hafa nú verið
talsvert fyrirferðarmiklir þá
eins og nú?
— Ctrákapör hafa alltaf fylgt
1-5 vissum aldri hverrar
kynslóðar — og telpumar
hafa nú ekki verið alveg sak-
lausar heldur. Sjálfur var ég
——*
hafi verið í eldmessustíl, efa ég
ekki að þær hafa haft sin á-
hrif á heyrendur hans.
"p’lías Eyjólfsson er fæddur
25. nóv. 1887. Foreldrar
hans, Eyjólfur Pálsson og Ingi-
björg Guömundsdóttir bjuggu á
Efri-Steinsmýri i Meðallandi.
Páll -fi Elíasar var Jónsson
Jónssonar prests að Lyngum og
Kálfafelli. Kona séra Jóns eldri,
var Guðný Jónsdóttir prófasts
Steingrímssonar að Prestbakka
á Síðu og konu hans Þórunnar
Hannesdóttur Scheving frá
Munkaþverá í Evjafirði.
Elías ólst upp hjá foreldrum
sínum en missti fööur sinn fyrr
en hann var oröinn fulltíða mað
ur.
—p* Flestar jarðir í Meöalland-
inu voru fremur landlitlar, en
þeim fylgdu nokkur hlunnindi,
silungsveiði í Skaftárós, Eld-
vatni og fleiri vötnum hér og
þar en sum þeirra eru nú orp-
in saridi.
En líklega hefur þó melurinn
— íslenzka kornið — verið það,
sem mestu máli skipti fyrir
Meðallendinga. Við það var að
vísu mikil vinna ef vel átti að
nýtast til manneldis, er það
var líka kjamafæöa. Ég man til
dæmis aldrei eftir því að talað
væri um beinkröm ; börnum.
Við systkinin vorum sjö, en ekk
ert okkar fékk aðkenningu af
þeim siúkdóm.
ForeJdrar okkar voru bjarg-
álna fólk en ekkcrt þar fram yf
ir, og allt var sparað því langt
var að sækja i kaupstað. Eftir
aö éa man eftir var farið til
Víkur, en um það he>.3í ég
talaö, að oft hefði þurft að fara
allt til Eyrarbakka eftir heimilis
nauðsynjum.
Eftir að faðir minn lézt fór
ég fljótlega aö reyna að vinna
fyrir mér. Og þá var það
venjulega helzt úrræði að leita
til sjávar. Var þá ýmist fariö
til verstöövanna í Vík, _ vrar-
bakka og Þorlákshöfn eða alla
leið til Suðumesja, og þangað lá
leið mín.
Ég átta mig ekki vel á því
í dag, hvernig ég fór að kom-
ast þessa fyrstu ferö mína á
vertíð með þó nokkra byröi,
varð að sæta misjöfnu veðri og
færi og vaða ár og vötn. Þá
var aðeins búið að brúa Þjórsá
og ölfusá, sums staðar var Iög-
ferja, o_ svo var ekki um ann-
aö að ræða en leggja út f stráum
inn væri feröin farin á þeim
tíma sem vötn voru ekki á
haldi.
— Var eitthvaö upp úr þess-
um verferðum að hafa?
— Já, vertföarkaupið var um
100 krónur, en þaö samsvar-
aði þá 25 — 30 lambsverðum.
— Féll þér sjósóknin vel?
— Ég var aldrei sjóveikur,
en fremur latur ræðari. Hins
vegar sæmilega Iiðtækur bæði
við línu og net.
En mig langaði til að læra, og
þótt auraráðin væru lítil, fór ég
fyrst f Flensborgarskólann og
síðan í Kennaraskólann og út-
skrifaðist þaðan 1917.
— Og svo hefur þú farið að
kenna og þá fvrst farið að finna
fyrir alvöru lífsins svo um hef-
ur munað.
— gg kenndi tvö ár í Hörgs-
landshreppi fyrir aust-
an og þar leið mér vel, þvi
skólamál og skólahúsnæði var
þar í góðu Iagi. Skaftfellskur al-
menningur var frjálslyndur og
framkvæmdasamur i bessum
efnum miðað við þeirrar tíðar
hætti. Enda má vel segja bað,
að til þess að geta skanað sér
og sínum viðunandi lffskjör
varð fólkiö að vera athafna-
samt og dugandi, staðhættirnir
eru þannig.
Sá sem hélt að sér höndum og
hafðist ekki að, var dæmdur
úr leik í lífsglímunni.
Til Reykjavfkur fór ég svo
1920, þá kvæntur maður, ég
náði í konuefnið árin sem ég
kenndi fyrir austan, Þuríði Páls-
dóttur frá Hörgslandi á Síðu.
Já, góði minn, austurferðin var
göð ferö og giftudrjúg.
Fyrstu tvö árin í Reykjavík
var ég við verzlun og tók
nokkra heimakennslu og var
svo í forföllum f skólanum þeg-
ar það bauöst.
Þá var aðeins einn barnaskóli
í Reykjavik, Miðbæjarskólinn.
En hann hafði útibú hér og
þar um bæinn, t.d. á Gríms-
staðaholti, við Vatnsstíg, inni í
Sogamýri og víðar. Og það var
þá því sær ófrávfkjanleg regla
að láta okkur busana. sem
komum í fyrsta sinn vera á
þönum milli þessara staða,
— Hver voru svo launin?
— Ég var skipaður kennari
við Miðbæjarskólann 1929 og
þá minnir . ig að kaupið væri
um kr. 200 á mánuði.
— Hvað viltu svo segja um
bömin þá og nú?
— Tíörnin ei J.ltaf jafngóð
Þau eri' ekkert lakari
nú en áður. þrátt fyrir allt þetta
gal um spillta æsku.
Þau eru frjálsari og meira frí-
hyggjufólk en þar um veldur
mest, liinn breytti tíðarandi
umhverfisins. Nú eru börn og
unglingar i mun meiri hættu
fyrir umhverfinu og þurfa þar
af leiðandi meirí vernd bæöi
heimilis og skóla.
Unglingar í dag þurfa aga, en
það má ekki rugla saman hug-
takinu aga og straffj eða jafn-
rnesti ærslabelgui og áfloga-
gjarn i æsku og þó sagt sé „að
fáir vilji sína barnæsku muna‘‘,
þá sýnist mér að það sé mjög
nauðsynlegt fyrir kennara að
hafa þar sem minnstu gleymt.
Það getur orðið til skilnings-
auka siðar.
— Þér hefur fallið vel viö
bömin, sem þú hefur veitt leið
sögn?
— Börn hafa alltaf verið mér
góö, jafnan sýnt mér tillitssemi
og ef til vill því meiri sem ald-
urinn færist yfir mig.
— Fyrsti skólastjóri sem ég
vann hjá í Miðbæjarskólanum
var Sigurður Jónsson, þá Hall-
grímur Jónsson, þvi næst Ár-
mann Halldórsson og nú síðustu
ár kennslu minnar, Pálmi Jósefs
son. En kennslu ’.ætti ég 1957.
Þá sjötugur að aldri.
Þó þessi spuming komi nú
dálítið úr annarri átt, þá vona
ég að þú misvirðir það ekki.
Trúir þú á huldufólk?
— Huldufólk. Ég trúi þvl aö
umhv 'is okkur sé alit fullt
af lífi. Við sjáum vissa vega-
lengd og skynjum aðeins á-
kve? hluti og hljóð. En við
sjáum ekki allt, sem umhverfis
okkur bærist Og hvað eigum
við svo að kaíla það sem viö
ekki sjáum eða skynjum en er
þó til
— Að lokum þetta. Ég fagna
hverri þeirri nýjung I skóiamál-
um sem orðið getur börnunum
til góðs Allt sllkt skapar betra
fólk og um leið sterkarí bjóð
Þ. M.
☆
9
KSfi
© Engin Vetrarhjálp?
Borgari skrifar alllangt bréf
um að hann hafi heyrt á skot-
spónum fregnir um að Vetw-
hjálpin yrðí lögð niður, en
framfærsla Reykjavíkurborgar
tæki við störfum hennar, en
ekki höfum við fengið það stað-
fest. í bréfinu era ýmsar dylg.i-
ur um velferðarfvrirtæki í
borginni, Bréfið er ekki undir-
ritað og er dæmigert um þau
bréf, sem fá far beint í rusla-
körfuna. Það er hægt að birta
bréf undir dulnefni. — en
nafn bréfritara VERÐUR alltaf
að fvlgja. það er ófrávíkjanleg
krafa.
IS3
© Klámið verði klippt
burtu
„Hemámsmyndina kvað eiga'
að senda til Noregs, norskum til
fróðleiks og UDnrifjunar. Ée
vona, a.m.k. einn kafli verði
klipptur úr mvndinni. Það er
saurlífisþátturinn. Hann er alger
lega óþarfur. hann er leikinn, og
hann setur svartan blett á mynd 1
ina. Danir og Svíar era heims-
frægir fyrir að ganga óhugnanl.
langt f klámgerð I kvikm. Það
væri okkur til vansa, ef í þeim
fáu myndum (einu mynd?), sem
Islendingar sjálfir framleiða.
væru slíkir hlutir, sem frændur
okkar Norðmenn drægju þá á-
lyktun af. að við værum komnir
út í sama svaðið og danskir og
sænskir fjáraflamenn.
Ég skora á framleiðanda mynd ■
arinnar að nota nú skærin, og
sannfærð er ég um, að ég er
ekki ein um sjónarmið mitt".
Guðrún
IS!
© Þjónustuskortur
Hafa opinberar stofnanir á ís-
landj engan skilningáhugtakinu
„þjónusta?" Þetta kemur oft
upp I huea mér og svariö verð-
ur bví miður næstum alltaf neit-
andi. Seinast datt mér I betta !
hug. þegar rafmagnslaust varð
í borginni fyrir nokkru. Raf-
magnið komst tiltölulega fljót-
lega á í meginhluta borgarinnar
aftur. nema ! árbæiarhverfi. þar
sem ég bý. Ég opnaði þegar
útvarpið, begar rafmagnslaust
varð til að hlusta á tilkynningar
frá rafmagnsveitunni um það
hvenær búast mætti við raf- •
magninu aftur. Engin tilkynninv
barst, sem ég heyrði. þó að ein
stutt tilkvnning muni hafa ver
ið lesin. sem fór frsm hiá mér.
Ég þurfti því að dúsa f myrkr
inu fram á kvöld óvitandi um
þaö. hvenær rafmagnið kæm!
aftur. Þegar það kom kl. 7.30
var ég búinn að elda minn kvöld
mat á ferðaprímus
Árbæingur.
ISI
© Hvernig stendur á
tapinu?
G.S. skrifar:
Sialdan hef ée lesið aðra eins
þvælu og í ’i-'éfadálknum hjá
vkkur ! dae Hverjum dettur !
hug annaö eins og að lokn
Þióðlaikhúsinu? Flestu má Iokp
fyrr. Hins vegar finnst mér rétt»
leiðin að athugað sé með rekstui
hússins — þvf hvernig stendur
á bvf að ieikbúsið tapar svo
uggvænlega eins og á síðasta 1
ári? — G.S.