Vísir - 29.11.1968, Qupperneq 8

co
VÍSIR
Otgefandí: Reykjaprent U.t. f
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jöhannesson
Auglýsingar; 'Vðalstræti 8. Slmar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Simi 11660
Ritstjórn: Ltugavegi 178. Slmi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands |
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Neistann vantar
Qengislækkunin hefur ekki einungis jákvæð á’h'rif á
atvinnulífið í landinu. Hún hefur að vissu leyti einnig
neikvæð áhrif, þótt hin jákvæðu skipti mestu máli.
í höfuðdráttum má segja, að gengislækkunin sé gerð
fjn-ir atvinnuvegina. Hún flytur fjármagn úr einka-
neyzlu yfir í rekstur atvinnuveganna og veldur kjara-
skerðingu um leið.
Samkeppnisaðstaða íslenzkra atvinnufyrirtækja
batnar verulega við gengislækkunina. Erlendar vörur
á innlendum markaði hækka í verði og innlendar vör-
ur á erlendum markaði hækka einnig í verði. Vegna
þessa gera menn ráð fyrir, að atvinnufyrirtækin rétti
við eftir undanfarinn hallarekstur, auki jafnvel fram-
leiðsluna og um leið atvinnuna.
En á þessu er hængur. Gengislækkunin eykur nefni-
lega rekstrarfjárþörf atvinnuveganna. Innfluttar
rekstrarvörur hækka mjög mikið í verði og voru þær
þó búnar að hækka rækilega við síðustu gengislækk-
un. Hallarekstrarfyrirtæki 4igei að sjálfsögðu örðugt
með að útvega þetta viðbótarfé, því að þau eiga yfir- í
leitt enga sjóði.
Sú hætta vofir þess vegna yfir, að fjöldi fyrirtækja
verði að sætta sig við að minnka kaup á rekstrarvör-
um, dragi saman seglin og segi upp starfsfólki. Þar
með væri árangur gengislækkunarinnar orðinn næsta
lítill.
Atvinnufyrirtæki um allt land sækja nú fast að við- /
skiptabönkum sínum um aukin rekstrarlán. En bank- )
arnir eiga óhægt um vik, því að þeir eru yfirleitt í )
háum yfirdrætti í Seðlabankanum og verða að borga y
tvöfalda vexti í refsingarskyni. Það er vonlegt, að y
viðskiptabankarnir treysti sér ekki til að auka þenn- j
an yfirdrátt. i
Augu allra beinast því nú að Seðlabankanum. Menn V
vita, að stjórnendur hans eru af hagfræðilegum ástæð- C1
um t'regir til að hleypa lausu of miklu nýju fé m. a. fi
vegna ótta við, að það leiði til aukins innflutnings
og vaxandi gjaldeyrishalla. Þetta er út af fyrir sig
skiljanlegt sjónarmið.
En við verðum líka að horfast í augu við, að allt er
unnið fyrir gýg, ef atvinnulífið réttir ekki við í þess-
ari gengislækkun. Hjólin verða að fara að snúast, svo r
að við getum aukið útflutning og sparað innflutning.
Atvinnulífið er í því ástaiidi, að samdráttaraðgerðir,
sem hentuðu á veltutímum, duga ekki lengur. Það
er einnig rétt hagfræði að halda því fram, að Seðla-
bankinn verði nú að auka ’ msluna nægilega til að
koma atvinnulífinu af stað. Hann verður einfaldlega
að draga úi innlánsbindingunni.
Gengislækkunin var bensínið, sem sett var á geyma
atvinnulífsins og á að gera því kleift að starfa eðli-
lega og með vaxandi blóma í náinni framtíð. En til
þess að vélin fari í gang af bensíninu, vantar neistann.
Hann verður Seðlabankinn að gefa.
* V í S IR . Föstudagur 29. nóvember 1968.
BfwmMMBamiiiaawMWBBBMW—a—‘
Ottó Schopka:
SPJALIAÐ UM IÐNÞRÓUNENA
ÚTFLUTNINGSIÐNAÐUR

Getum við ekki smiðað skip fyrir útlendinga?
jyjikið er nú rætt um útflutn-
ing iðnaðarvara, enda má
telja að meö gengislækkun-
inni hafi skapazt möguleikar til
að ná fótfestu á erlendum mörk
uðum fyrir islenzkar iðnaðar-
vörur. Ýmis iðnfyrirtæki hafa
látið í ljós áhuga á að hefja út-
flutning og þau fáu iðnfyrir-
tæki, sem stundað hafa einhvern
útflutning hingaö til, sjá fram á
stórbætta aðstöðu á erlendum
mörkuðum.
Þó er ekki laust við, að marg-
ir dragi talsvert í efa þýðingu
þessarar hliðar gengislækkun-
arinnar og vilja gera lítið úr
þeim tilraunum með útflutning,
sem rætt hefur verið um aö gera
á næstunni. Enginn ágreiningur
þarf að vera um, að beinast ligg
ur við fyrir iðnfyrirtækin að
byrja á því að endurheimta þann
stóra hluta innlenda markaðar-
ins sem verið hefur að tapast
smám saman undanfarin ár i
harðri, erl. samkeppni. Og menn
geta líka verið sammála um, að
þær erlendu gjaldeyristekjur.
sem íslenzk iönfyrirtæki munu
geta skapað með útflutningi á
næstu árum, munu áreiðanlega
ekki hafa neina úrslitabýöingu
fyrir afkomu þjóðarbúsins út á
við fyrst um sinn. En um það
er heldur ekki aö tefla.
Máliö liggur þannig fyrir, að
íslendingar þurfa að byggja upp
iðnaöarþjóðfélag, sem framleiö-
ir fyrir erlenda markaði. Margir
einblína á fisk og fiskafurðir og
segja sem svo, að íslendingum
sé hollast að halda sér að þeim
iðnaði, því að til þess hafi þeir
bezta aðstööu. Vafalaust má enn
gera stór átök í fiskiðnaöinum
en þar rekumst við annars veg
ar á þá staðrevnd, að hagkvæm-
ast er að fullvinna hráefniö til
neyzlu sem næst markaðinum.
en hins vegar að með fullkom-
inni nútímatækni er farið að full
vinna aflann um borð í veiðiskip
um eöa móðurskipum, sem skila
honum til markaðslandanna,
þannig að land, sem er nálægt
fengsælum miðum, hefur ekki
lengur þá yfirburði til að stunda
fiskveiðar og fiskiðnað, sem þaö
áður hafði. Af þessu er ljóst, og
á því er vaxandi skilningur, að
ekki er lengur hægt að treysta
eingöngu á þorsk og síld til
þess að skapa fbúum þessa
lands viðunandi lífskjör á næstu
áratugum.
Hér þarf að byggja upp fjöl-
þættan og öflugan útflutn-
ingsiönað. Þær tilraunir til
útflutnings og markaðsöfl-
unar erlendis, sem nú eru
ráðgerðar, eru skref í þá átt,
skref sem verður að stíga og þvi
fyrr þeim mun betra.
Því fer að sjðlfsögðu fjarri, aö
allar þær iðngreinar, sem hér
eru stundaðar. geti flutt út afurð
ir sínar með góðum árangri. En
við því er heldur ekki að búast.
A hinn bóginn gætu enn fleiri
iðngreinar orðið samkeppnis-
færar erlendis. ef tollar af hrá-
efnum, vélum og fjárfestingar-
vörum væru engir og vextir
lægri. Þetta eru hvort tveggja
mjög neikvæð atriði fyrir ís-
lenzkan iðnað. Að vísu eru til
heimildir fyrir endurgreiöslum
tolla af hráefnum i útfluttar iðn-
aðarvörur, en endurgreiðslukerf-
ið er svo flókið í framkvæmd
aö menn veigra sér stundum við
að reyna útflutning af þeirri á-
stæðu. Einfaldasta og raunhæf-
asta leiðin til þess að lagfæra
það er niðurfelling hráefnatolla.
Margir draga i efa getu Is-
lendinga til þess að flytja út iðn
aðarvörur, m.a. vegna legu lands
ins. En — ef þeir heimatilbúnu
vankantar, sem áður var minnzt
á, væru af sniðnir, hvers vegna
ættu íslenzk fyrirtæki ekki að
geta flutt út sams konar vörur
til t.d. Bandaríkjanna eins og
Danir og aðrar Norðurlandaþjóö
ir? Vegalengdin er þó skemmri
fyrir okkur. Og í sumum tilvik-
um skipta vegalengdir engu
máli. Fyrir nokkrum árum bauð
Libyu-stjórn út smíöa.allmargra
fiskiskipa af stærðunum 15—
100 rúmlestir. Islenzkar skipa-
smíðastöðvar tóku sig saman um
að gera tilboð í smíöi skipanna,
og þótti þá ýmsum gæta heldur
mikillar bjartsýni hjá forráða-
mönnnum stöðvanna að gera sér
vonir um, aö þeim tækist að fá
smíði fyrir erlendan aðila. Is-
lenzku stöövarnar fengu að vísu
ekki verkefnið, það voru dansk-
ar skipasmíðastöðvar, sem hag
stæöust kjör buöu. En síöan hef-
ur margt breytzt íslenzku stöðv ■
unum í hag, og því ættu íslend
ingar ekki að geta smíðað fiski-
skip fyrir Libyu-menn, eða
hverja aðra, ef Danir geta það?
Ef allt væri með felldu ættu ís-
landingar raunar að hafa mikla
yfirburði umfram flestar aðrar
þjóðir til þeirra hluta, vegna
þekkingar sinnar á sjósókn við
misjöfn skilyröi.
Þá sókn, sem framsæknir at-
hafnamenn i íslenzkum iðnaöi
vilja nú hefja inn á erlenda mark
aði, ber rí’tisvaldinu að styðja
á allan hátt og veita iðnaðinum
þá fyrirgreiðslu sem nauösynleg
er. Með því móti verður hægt
að tryggja næga atvinnu og beett
lífskjör í framtíðinni.
*