Alþýðublaðið - 21.04.1966, Page 8

Brynjólfur Jóhannesson leikari
er nýkominn heim úr ferðalagi
um íslendingabyggðir í Kanada
óg Bandaríkjunum á vegum Þjóð
ræknisfélags íslendinga í Vestur
heimi þar sem hann sótti Vestur-
íslendinga heim og skemmti á
samkomum þeirra víðs vegar. Orð
hafði borizt heim á undan Bryn-
jólfi sjálfum af þeim afbragðs við
tökum sem hann hefði hlotið
vestra, enda lét hann vel af ferð
sinni þegar Alþýðublaðið kom að
máli við hann heimkominn:
— Ég er mjög ánægður með
þetta ferðalag, heimboð Þjóðrækn
isfélagsins og viðtökur allar
vestra, sagði Brynjólfur Jóhannes
son fyrstra orða. Það var lærdóms
ríkt að kynnast mörgum Vestur-ís
lendingum, áhuga þeirra á íslenzk
um efnum og hlýhug til gamla
landsins. Og ekki þarf ég að kvarta
undan undirtektunum sem ég
fékk og það sem ég hafði
fram að færa. Þær voru
miklu betri en mig. hafði órað fyr
ir. Ég hef aldrei komið til Amer
íku fyrr, en nú gafst okkur hjón
unum færi á að ^eimsækja dóttur
okkar og tengdason rem búsett eru
vestra. Ég er þakklátur þeim góðu
mönnum sem undirbjuggu þessa
ferð og gerðu sér allt far um
að gera okkur hana sem ánægiu
legasta, en það voru fyrst og
fremst for'eti Þjóðræknisfélavs-
ins séra Filip Pétursson, Jakob
Kristinsson sem á sæti í stjórn
þp-ss og Grettir Jóhannsson kon-
súll.
ÞJÓWRÆKNISÞING í
WINNIPEG.
— Annars er langt síðan þetta
ferðalag barst fyrst í tal, heldur
Brynjólfur áfram. það var for-
seti Þjóðræknisfélag ins á íslandi
Sigurður Sigurgeirsson sem fyrst
ur orðaði það við mig. Sí^an er
víst hálft annað ár. Nokkru síð
ar komu þeir hingað heim séra
Filin og Jakob Kristinsson og
ræddu þá um betta mál við mig
oe bá var heimboðið raunverulega
ákveðið þó ekki væri formlega
gengið frá bví fyrr en í fyrrahau°t
þegar Grettir Jóhaons'on var á
ferðinni hér. Við lögðum uno héð
an að heiman hjónin urn miðjan
febrúar og fórum fyrst til Albany
þar sem Helga dóttir okkar býr
með manni sínum Hrafni Tulini
us lækni sem þar er við kennslu
og rannsóknir. Albany er lítil
borg, 150 mílur norður frá New
York, þetta er reyndar höfuðborg
in í New York-ríki, og þar sit
ur Rockefeller ríkisstjóri í fagurri
höll. Þarna varð Guðný kona mín
eftir hjá börnunum, en ég flaug
19da febrúar norður til Toronto
í Kanada og þaðan til Winnipeg
þar sem var að hefjast ársbing
Þjóðræknisfélagsins. Þar með var
sú eiginlega boðsför hafin.
Daginn eftir að ég kom til Winni
peg hófst þingið með guðsþjón
ustu í Fyrstu lútersku kirkjunni
þar sem messuðu séra Valdimar
J. Eylands og séra Filip Péturs
son, en dr. Richard Beck steig
einnig í stólinn eftir guðsþjón
ustuna og flutti þar merkilegt er
indi. Þingið sjálft stóð svo þrjá
daga með fundarhöldum og umræð
um á daginn og samkomum á
kvöld'n þáar kom ég í fvrsta skipti
fram í ferðinni.. Og óg flutti
þinginu kveðiur og árnaðaróskir
héðan að heiman. Eftir að þing
lialdinu lauk í Winnipeg kom ég
fram á nokkrum stöðum í Kanada,
í Gimli og Árborg á Nýja íslandi,
og síðan í Vancouver, Sleattle
San Francisco og Los Anse'es.
En dagskrána sem ég flutti þarna
hafði ég haft lengi í undirbún
ingi, eiginlega allt siðan þeir séra
Filip og Jakob fitjuðú upp á
ferðinni við mig; maður verður
að hafa æði fjölbreytt efnisval svo
hægt sé að haga sér eftir aðstæð
um hverju sinni. Ég hafði raunveru
lega þrjár mismunandi dagskrár,
las fjórða þáttinn úr Gullna hlið
inu, eina þrjá kafla úr íslands-
klukkunni, kvæði eftir Einar Bene
diktsson og Matthías, Davíð og
Tómas og raunar fleiri, og söng
íslenzkar vísur, létt:lög og kvæði
en ekki gamanvísur beinlínis,
•kvæði Þórbergs um Seltjarnarnes
ið til dæmis og lag Emils Thor
oddsens úr Pilti og stúlku, Búðar
í loftið. í dag er ég ríkur eftir
Sigfús Ha,lldórs|:on og ýmislegt
fleira. Ólafur liljurós og Þórður
malakoff mæltust vel fyrir á elli
heimilunum í Kanada, þetta kann
aðist gamla fólkið við og tók kröft
uglega undir.
+ GAMLA FÓLKIÐ OG
ÍSLENZKAN.
— Ég kom á þrjú elliheimili ís-
lendinga í ferðinni; Betel í Gimli,
Höfnina og Stafholt í Vaneouver
og þótti merkilegt að kynnast
þessu gamla fólki og þeim hug
sem það ber hingað heim þó þess
eigið fólk sé nú horfið því. Tvær
gamlar konur voru þar sem þökk
uðu mér fyrir sig með tárurn. —
þetta var alveg eins og við vær
um komnar heim sögðu þær. ís
lendingabyggðin er mest í Nýja
íslandi vitaskuld, og þar mátti
jafnvel hitta háaldrað fólk sem
aldrei hafði talað stakt orð í ensku
TEXTI:
ÓLAFUR JÓNSSON
MYND:
JÓIIANN VILBERG.
Og ýmsir hafa aðdáanlegt vald á
málinu. Ég kom í Gimli um miðj
an dag og skemmti gamla fólkinu
á elliheimilnu, fór síðan til Ár
borgar þar sem ég kom fram á
íslendingasamkomu um kvöldið.
Þar las ég úr Gullna hliðinu og
sleppti því úlandsklukkunni það
sinn. En þegar dagskránni var
lokið óg fólkið ætlaði að fara að
standa upp, sagði maður sem sat
þar á fremsta bekk. hátt og snjallt.
Hvað er nú þetta, elskan mín?
Ætlarðu ekki að lofa okkur að
heyra eitthvað eftir hann Kiljan?
Og það varð svo úr að ég las upp
úr íslandsklukkunni líka og var
því virktavel- tekið. Daginn eftir
heimsótti ég þennan mann, Gunn
ar Sæmunds'on, sem býr myndar
búi með konu og börnum í grennd
við Árborg. en á þessum slóðum
er mikið af íslenzkum bændabýl
um. Þau hjónin eru bæði fædd í
Ameríku og hafa aldrei til ís-
lands komið, en þau tala alveg
Ivtalausa íslenzku, — tala málið
líklega betur en margur hér heima.
Fkki nóg með þetta: þau eiga sjö
börn sem eru jafnvel máli farin
á móðurmálinu, þau kunna meir
að segia mikið af íslenzkum ljóð
um sem þau leyfðu okkur að heyra.
Þessi fjölskylda er nú líklega
einsdæmi vestra. En maður verð
ur hvarvetna var við mikinn á-
huga fólks á að viðhalda tengsl
um við ísland og taka þátt í fé
lagsstarfi Vestur-íslendinga, jafn
vel hjá ungu fólki sem talar litla
eða enga íslenzku. Ég bjó alls
staðar þar sem ég fór á einka
heimilum, og þar var íslenzku-
kunnáttan óneitanlega upp og of
an. Sumir töluðu málið alls ekki
aðrir töluðu furðu-vel, og svo voru
ýmsir sem höfðu orð á því að
þeim væri orðið stirt að tala ís
lenzku, þeir gerðu það svo sjaldan.
Það er blaðið þeirra I.ögberg-
Heimskringla sem fyrst og fremst
viðheldur sambandinu milli alls
þe sa fólks. Ég varð þess var á
þinginu í Winnipeg að menn hafa
nú áhyggjur af framtíð þess. Ekki
svo mjög út af fjárhagnum. En
þeim er nauðsyn að hafa íslenzk
an prentara sem er afar - erfitt
að fá, þyrftu helzt að fá héðan að
heiman einhvern röskan íriinn
sem vildi ráðast til blaðsins til
frambúðar.
■fc ÞVERT YFIR
AMERÍKU.
— í Los Angeles skemmtj éa
á þorrablóti íslendinga þar, það
var fögur veizla með íslenzkum
mat sem hafði verig rendur flug
lei*is að heiman. Farmkonar sam
koma var nvafstaðin í San Franc
ic-'o. xepar ég var þar, og bv voru
menn háfsmevkir um að aðsókn
m"rdi bregðast okkur. Sá ótti
reyndist samt ástæðulaus, og yfir
leitt var sama sagan hvar sem ég
fór, að fólk virtist hafa mikinn
i5'huai á bví sem kom heiman að
frá íslandi. Mér þótti San Franc-
icr>o einhver fesnrsta borg sem
ég hef komið til. Og
ba« var afargaman að skoða þann
furðustað Di=neyland í Los Ang
pies með ölJnm sínum kostulpga
útbúnaði. Ég heim-ótti líka Hollv
wood. skoðaði siónvarpsver bnr,
pr var cvo óhenninn að kvikmvnda
tökur lágu niðri þennan dag. Það
var mánudagur og bá eiga st.iörn
nrnar frí alveg eins og leikarar
á fslandi. Mér bótti merkilegt að
kvnnast aðbúnaði leikaranna barna
sem er ótrúlega fullkominn. enda
er rannverulega beii bnrg utan
um riónvarns- og kvikmvndaiðnað
inn barna. Það er erfitt að kom
ast bar inn. en ég var svo hpnn-
inn að Halia T.inker var í för mpð
mér. en hún starfar barna pr
oónilpcra miög vel bekkt. . TTallo,
Haila bow arp vou? eall 'Uð hvar
<-pm við kommri og allar dvr
stóðn nnn á gáft.
Og frá T.os Angpins fiang ég
c'ro oftur til TVJpw Vn-k hvprt 'rfir
mpeinlandið. — bað er víct álíka
'rogalpngfi pp tvá pi,ki a'.ík til
TVtow Vprk Ff+ir hað kpm pcr h';prpj
r«om ppmo hió fctpnöi nonfól ooini|
f Mm„ Vpvk hofði UpXíís hpcs
fvrirfrom. Það ';or fiplmonn 0«
ÓnooCTÍiitpg comkpmo f ffomln pg
virðulega hótelj þar sem Surtur
var til skemmtunar ásamt mér,
Surtseyjarkvikmynd Ósvalds Knud
sens. Eftir þetta dvöldum við hjón
in um kyrrt í Albany nokkrar vik
ur, skruppum að vís.u tii New
ork og Boston og til Washington í
boði Péturs Thorsteinssonar sendi
herra, sem var ásamt mér á þjóð
rækni þinginu í Winnipeg. Þetta
var ágæt hvíld. Það versta er að
svona hóglífi gerir mann alltof
latan og værukæran þegar kemur
að því að taka til starfa á ný.
^ FIMMTÍU ÁR.
— Ég var svo heppinn að fá
alveg heiðskírt veður daginn sem
ég fór frá Los Angeles til New
York, sá hvergi skýhnoðra alla
þessa óraleið. Norður í Kanada
var grimmilegur vetur þegar ég
var þar, yfir 40 stiga frost þeg
ar kaldast var. Þegar kom vestur
á Kyrrahafsströndina fór að hlýna
og í Los Angeles var fagurt sumar
veður og hitinn um 30 stig. Nú
flugum við norður í vetur aftur,
það voraði seint og illa í New
York. En það var stórkostlegur
landafræðitími sem ég upplifði í
þessarj flugferg þvert yfir Amer
íku, að sjá gróðurlönd, fjallgarða
og eyðimerkur skiptast á, og sjá
hvernig vorið vék fyrir veti'i á
leiðinni. Þessi ferð hófst klukkan
8 að morgni, en um kaffitíma var
ég kominn til New York — raun
ar með nokkrum tímamun.. Þetta
var þann 15da marz. Þáð var raun
ar merkisdagur í mínu lífi því að
þá voru 50 ár liðin frá því ég
kom fyrst á leiksvið, — það gerðist
vestur á ísafirði 15da marz 1916.
þetta rifjaðist nú ekki upp fyrir
mér fyrr en um kvöldið. Þá fór
um við í leikhús á Broadway og
gerðum okkur glaðan dag á eftir
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ræðir við Brynjólf
Jóhannesson leikcira, sem nýlega
er kominn úr ferðalagi um
byggðir Vestur - íslendinga
,g 21. apríl 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ