Alþýðublaðið - 01.05.1966, Blaðsíða 3

l DM i&if mm [ nR ffleS :
:Æ' £* Jjj§§| , ■■ i - ÆB Tm
iiIllllSil

A
|§pl Ki rá ' .í
.
SlllK
' '■#
. ■ ' ®
•-•■ :-i’,
/■.•••, ■/ •;
' ■ ■
vr": :v:..
; . ■ ;.
'.
:-■ ■ ■
■ .
:
.im
■*;: ■• •*:/■'•y.'í'J."7/ ••; -
S«gÍftiP-jWH
rJ-‘ :j
'V'V/v'v';

5/ý/j C;
-
:V.V'.'.V /■••■;.• '• •'. -: •:

•' ;'•'; .
V; •;■.■:■:■
•■•■’•■'
ótlCÍ'.
v'í.v: '
■■.■■■ ■. ;:::.; - •
'íMliMéiÉt; - ■ -.
;<.■>■ ';,7'.9&S
ÍiiÉ
.':•■ :’•;' .7; •••';,:
m
■
■
Haustið 1915 hófu sjómenn bar-
áttuna íyrir félagsstofnun, og var
togaraháseti einn, Jón Guðnason
að nafni, i broddi fylkingar hvað
framkvæmdirnar snerti. Ólafur
Friðriksson blés mjög að kolun-
um. Hafði hann um sumarið birt
nokkrar greinar í Dagsbrún um
ókjör þau, sem sjómennirnir áttu
við að búa, ekki sízt hinar miklu
vökur á togurunum, og í byrjun
október kom grein ein, sem
hvatti sjómenn til að stofna fé-
lag. Jón Guðnason sneri sér líka
til Jónasar Jónssonar frá Hriflu,
sem reyndist að vera mjög
hlynntur málinu. Laugardaginn
16. október var svo haldinn fund-
ur í Goodtemplarahúsinu í
Reykjavík til að ræða um stofn-
un sjómannafélags. í byrjun
fundarins voru 50 manns mættir
og voru þeir sennilega allir sjó-
menn nema Ólafur Friðriksson og
Jónas Jónsson frá Hriflu. Hóf
Jón Guðnason umræðurnar, sem
snerust um þörfina á því að sjó-
mannafélag yrði stofnað, og var
það samþykkt með öllum greidd-
um atkvæðum. Enn fremur var
það samþykkt, að hvorki skipstjór-
ar né stýrimenn, er störfuðu sem
slíkir, mættu vera í félaginu. —
Síðan var kosin nefnd til að
semja uppkast að lögum fyrir fé.-
lagið, og voru þessir menn kosn-
ir: Guðleifur Hjörleifsson, Jón
Guðnason, Hjörtur Guðbrands-
son, Ólafur Friðriksson, Jónas
Jónsson frá Hriflu, Jósep Hún-
fjörð og Ólafur Guðmundsson. .
Laugardaginn 23. október 1915
var hinn eiginlegi stofnfundur
haldinn. Laganefndin, sem kosin
hafði verið á undirbúningsfund-
inum, lagði fram frumvarp til
laga fyrir hið væntanlega félag,
og hafði Ólafur Friðriksson orð
fyrir henni og bar síðan fram
tillögu um að stofnað yrði Há-
setafélag Reykjavíkur, og var það
samþykkt.
Eins og nafn félagsins b.endir
til, var það meiningin að ein-
ungis hásetar gætu verið félags-
menn. Var sú ákvörðun tekin í
þeim tilgangi að íitiloka skipstjóra
og stýrimenn, sem höfðu að ýmsu
leyti andstæða hagsmuni við há-
seta og stóðu jafnan við hlið út-
gerðarmanna þegar hagsmunirnir
rákust á, enda voru ýmsir þeirra
sjálfir litgerðarmenn. En bæði
vélstjórar og kyndarar voru líka
útilokaðir frá félaginu, og kemur
mönnum það undarlega fyrir
sjónir, sérstaklega hvað kyndur-
unum viðvíkur. Ástæðan til þeirr-
ar ókvörðunar mun hafa verið
sú, að bæði kyndarar og vélstjór-
ar fengu enga hlutarbót, en þær
kröfur, sem félagið hugðist að
gera, voru aðallega um hækkun
á hlutarbótinni, lifrarpeningun-
um, og mun hásetum hafa fund-
izt að kyndarar væru eitthvað sér-
stakt og sér óviðkomandi. Sam-
kvæmt lögunum var tilgangur fé-
lagsijtis sá, „að styðja og efla hag
og atvinnu háseta.” Það kemur
greinilega í ljós, að togaraháset-
ar voru kjarni félagsins og hags-
munir þeirra voru ráðandi. Stjórn-
in skyldi vera skipuð 7 mönnum,
og var hún kosin á næsta fundi
félagsins 29. október. Gjöld til
félagsins voru, mjög lág. Var inn-
gangseyrir 2 kr. og árstillag 4 kr.
Á stofnfundinum var ákveðið að
semja skyldi svokölluð aukalög,
sem áttu að ákveða kröfur félags-
manna gagnvart útgerðarmönnum.
Fundurinn 29. okt., þar sem
stjórnin var kosin, var í raun og
veru framhaldsstofnfundur. Jón
Bach, fyrrverandi togaraháseti, var
kosinn formaður, en ritari Ólafur
Friðriksson.
★ 75 KRONUR
Á MÁNUÐI.
Hásetafélagið hóf baráttu sína
gegn atvinnurekendum með því
að setja hin svonefndu aukaiög
á félagsfundi hinn 3. nóvemþer.
Var þar ákveðið að enginn félags-
maður mætti ráðast á skip öðrU'
vísi en að ráðningarsamningur
hans væri innritaður á skipshafn-
arskrána og í viðskiptabók hans.
Um laun togaraháseta var það á-
kveðið að mánaðarkaup skyldi
vera 75 kr. og fæði og að lifrin
skyldi skiptast jafnt milli skip-
stjóra, stýrimanna, bátsmanns oe
hásetanna. Skyldi lifrin vera seld
með hæsta verði, sem unnt væri
að fá án tilhlutunar frá útgerðar
manni, sem þó átti forkaupsréíf;
á henni. Kröfur togarahásetannsj
voru afar vægar þegar tekið eé
tillit til þess, að dýrtíðin hafðj
vaxið mjög frá stríðsbyrjun. Þeir
kröfðust engrar hækkunar á mánj
aðarkaupinu, og hvað lifrjna
snerti kröfðust þeir aðeins þessj
að halda réttinum til þess að fá
fullt andvirði hennar eins og áður
Framhald á .5. síðu
ALÞYÐUBLAÐIÐ - L maí 1966 3
y