Dagur - 01.11.1997, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997 - VII

MINNINGARGREINAR
Freyja Kristjánsdótttr
Freyja KRiSTjÁNSDÓrriR fæddist á
Húsavík 29. október 1910. Hún lést
í Sjúkrahúsi Þingeyinga 26. október
síðastliðinn. Foreldrar hennar voru
Kristján Amason, söðlasmiður, f. 2.
janúar 1876 á Hvarfi í Bárðardal, d.
9. mars 1945 og kona hans Jónína
Kristín Sigurgeirsdóttir, f. 30. ágúst
1878 á Geiteyjarströnd í Mývatns-
sveit, d. 11. júlí 1954. Systkini
Freyju voru Sigurgeir, Ami Ingi-
mundur og Helgi, fóstursystir þeirra
var Álfheiður Eðvaldsdóttir. Þau eru
öll látin.
Freyja giftist 22 nóvember 1930
Vigfúsi Hjálmarssyni, bifreiða-
stjóra, siðar bifvélavirkja m.m., f.
12. apríl 1908, d. 15. ágúst 1982.
Vigfús var sonur Hjálmars Gíslason-
ar, trésmiðs á Húsavík, f. 10. ágúst
1875 á Æsustöðum í Langadal, d.
27. maí 1959 og konu hans Guð-
laugar Vigfúsdóttur, f. 16. október
1879 á Völlum í Svarfaðardal, d. 19.
október 1947. Freyja og Vigfús eign-
uðust 6 böm. Þau eru: 1) Bjöm
Páll, f. 3. október 1930, maki Ragn-
heiður Valdimarsdóttir, þau eignuð-
ust 3 syni; einn þeirra er látinn 2)
Gísli Benedikt, f. 3. nóvember
1931, maki Hrafnhildur Ragnars-
dóttir, þau eiga eina dóttur, Gísli
átti áður einn son 3) Helgi Kristján,
f. 9. október 1932, maki Unnur
Jónsdóttir, þau eiga einn son 4) El-
ísabet Guðlaug, f. 13. nóvember
1934, maki Leifur Jósefsson, þau
eiga 3 syni og 2 dætur 5) Hjálmar,
f. 1. júní 1944, maki Hildur Krist-
jánsdóttir, þau eiga einn son og 6)
Sigurður Jakob, f. 8. desember
1952, maki Dögg Hringsdóttir, þau
eru barnlaus. Fyrri kona Sigurðar
var Kristjana Magnúsdóttir; hún er
látin. Barnabarnabörn Freyju og
Vigfúsar eru orðin 29.
Freyja fluttist sem barn í Asgarð á
Húsavfk og bjó þar allt fram til þess
að hún fluttist í Hvamm, heimili
aldraðra. Hún hlaut hefðbundna
skólagöngu og vann ung ýmis störf;
til sveita í Mývatnssveit þar sem hún
dvaldist stundum á sumrum með
móður sinni hjá ættingjum sínum og
eins á Húsavík þar sem hún vann
m.a. störf tengd fiskvinnslu. Freyja
og Vigfús voru og lengstum með
smábúskap í Asgarði. Aðalstarf
hennar var þó húsmóðurstarfið og
uppeldi á stórum barnahóp.
Útför Freyju fór fram frá Húsavík-
urkirkju 31. október.
Minnið er undarlegt fyrirbæri. Ýmsir
þeir merkisatburðir í lífinu, sem mað-
ur hefði talið eðlilegt að lifðu í minn-
ingunni, hyljast mistri. Hversdagar
æskuáranna, sem þá virtust svo sjálf-
sagðir og Iausir við það sem merkilegt
gæti talist, standa manni aftur á móti
ljóslifandi fyrir hugskotssjónum - allt-
ént þeir dagar sem tengjast Freyju
Kristjánsdóttur í Ásgarði sem nú er lát-
in, 87 ára.
Þegar ég var í barnaskóla á Húsavík
fyrir Ianga löngu tókst vinátta með
okkur Sigurði syni Freyju og Fúsa, eig-
inmanns hennar, þess ágæta brandma-
jórs og ökukennara, og lékum við okk-
ur saman öllum stundum. Snemma
fór ég að venja komur mínar á heimili
Sigga í Ásgarði. Húsið stendur nokkuð
afsíðis í útjaðri bæjarins, umlukt all-
stóru túni, sem tilvalið var til hvers
konar leikja og stutt á gjöful lontumið.
Þegar ekki viðraði til bogfimi eða
lontuveiða, var farið inn, þar sem
Freyja tók á móti okkur, fríð kona og
góðleg, lágvaxin og lítið eitt lotin í
herðum. Brátt kom í Ijós mér og öðr-
um vinum okkar, sem voru með í
hópnum, til undrunar, að í Ásgarði var
ekki amast við ýmsu því sem á öðrum
heimilum var húsráðendum lítt þókn-
anlegt. Litla tveggja herbergja íbúðin á
efri hæð Ásgarðs breyttist iðulega í
frumskóg, þar sem Tarsan apafóstri og
félagar réðu ríkjum með öllum þeim
slagsmálum, fyrirgangi og siguröskrum
karlapa, sem því fylgdu, eða hún varð
að Skírisskógi, þar sem ekki gekk
minna á þegar Hrói höttur og sokka-
buxnagengi hans voru að taka fóget-
ann í Nottingham í bakaríið. Þetta
hefði ekki þýtt að bjóða hvaða húsráð-
anda sem er, og það jafnvel ekki þar
sem rýmra var en í Ásgarði, en Freyja
lét sér hvergi bregða. Hún tók öllum
hamaganginum með heimspekilegri ró
þeirrar manneskju, sem vanin er við
fyrirferð tápmikilla og óstýrilátra
drengja, því fjóra átti hún auk Sigga,
alla töluvert eldri en hann, og svo eina
dóttur. Eg man varla til þess að hún
sussaði á okkur, hvað þá að hún brýn-
di raustina. En mikið hlýtur henni þó
að hafa létt þá daga, sem slagsmálin
viku fyrir manntafli eða annarri frið-
samlegri iðju.
Þegar ófriði í fyrrnefndum skógum
lauk eða kóngurinn var mátaður, var
kappana yfirleitt farið að svengja - og
þá var komið að því sem tók öllu fram:
kaffitíma í Ásgarði. Freyja stóð við eld-
húsbekkinn og ristaði hvert fransk-
brauðið af öðru, sem við strákamir, oft
fjórir eða fimm, skoluðum niður með
dísætu kaffi í lítratali. Þar uppgötvuð-
um við líka þá krás, sem síðan hefur
stundum verið á borðum við hátíðleg-
ustu tækifæri, þar sem við komum all-
ir saman: kruður með kavíar. Allt þetta
virtist svo sjálfsagt. Ég leiddi hugann
ekki að því þá en hefur oft komið í hug
síðan, að Freyja og Fúsi, eiginmaður
hennar, sýndu félögum barna sinna
einstaka rausn og höfðingsskap, sem
aðeins gott hjartalag gerir mögulegan,
því að ekki voru þau efnaðri en gerist
og gengur.
Árin liðu og gelgjuskeiðið tók við.
Heldur lækkaði rostinn í vígamönnum
með síkkandi hári en þá tók við annar
skarkali og engu minni: Gamli Ásgarð-
ur nötraði frá ijáfri niður í grunn af
kröftugu rokki og róli Rolling Stones,
Jethro Tull, Deep Purple og þeirra
kumpána allra. Enn sem fyrr virtist
ekkert geta komið Freyju úr jafnvægi;
ekki var að merkja að þessir ákafa-
menn um söng og hljóðfæraslátt færu
meira fyrir bijóstið á henni en vindur-
inn í þakskegginu. Þó var hávaðinn
ekki sparaður og hefðu þeir Jagger,
Richards og félagar verið gerðir útlæg-
ir af flestum heimilum öðrum, að
minnsta kosti á þeim hljóðstyrk, sem
tíðkaðist í Ásgarði.
Heldur stijáluðust ferðir okkar vina
Sigga í Ásgarð, þegar leið okkar Iá í
BENEDlKT StGVALDASON er genginn á
fund feðra sinna eftir snarpa baráttu
við erfiðan sjúdóm. Leiðir okkar lágu
saman á Laugarvatni um miðbik sjö-
unda áratugarins, hann skólastjóri
Héraðsskólans, ég nemandi hans.
Benedikt var strangur skólamaður,
gerði jafnt kröfur til sjálfs síns sem
kennara sinna og nemenda. Hann var
harður í hom að taka ef reglur voru
brotnar eða honum fannst nemendur
vinna slælega, enginn gerði sér að leik
að koma ólesinn í tíma hjá Benedikt.
Þegar hugurinn reikar til baka finnst
mér að kennarar Laugarvatnsskólans
hafi verið afburðamenn, sem lögðu
hart að sér að uppfræða og leiðbeina
nemendum sínum. Skólinn var eins og
heimili og leyndi sér ekki að umhyggja
var í íyrirrúmi. Annars er erfitt að setja
sig í spor skólastjóra sem ber ábyrgð á
ungmennum víðsvegar að, ungmenn-
um sem eru að uppgötva sig sem full-
orðið fólk og telja sig þess albúna að
standa í stríði, ekki síst við settar regl-
ur. Að hverfa í huganum þijá áratugi
aftur í tímann og velta fyrir sér þeim
breytingum sem æska landsins var að
ganga í gegnum á þeim tíma. Bítlarnir,
skóla utan byggðarlagsins og loks til
Reykjavíkur. En alltaf bar Freyja um-
hyggju fyrir okkur, spurði um gengi
okkar og varaði okkur við þeim hætt-
um, sem hún taldi verstar geta orðið á
vegi ungra manna og fákunnandi: kon-
um og brennivíni. Oft hafa holl ráð
fallið í fijórri jarðveg - en það var ekki
Freyju að kenna.
Nú er lokið langri ævi ljúfrar konu,
sem alltaf taldi sælla að gefa en þiggja,
og komið að því að þakka fyrir sig. Það
ætla ég að gera hér, þótt seint verði
fullþakkað. Ég kveð Freyju með fleyg-
um orðum fornum, lítið eitt breyttum
og löguðum að aðstæðum: Alltaf þegar
ég heyri góðrar konu getið, kemur mér
Freyja í Ásgarði í hug. Ég sendi þeim
fjöimenna hópi sem syrgir hana inni-
legar samúðarkveðjur.
Karl Emil Gunnarsson
Elsku amma okkar og langa!
Ég var ekki hár í loftinu þegar ég fór
fyrst með pabba og mömmu í heim-
sókn til þín og afa á Húsavík, en afi var
óijúfanlegur hluti af þér meðan hann
lifði.
Allar minningar mínar um heim-
sóknir austur á Húsavík eru mér Ijúfar.
Alltaf jafn gaman að koma til ykkar,
alltaf svo margt fólk í Ásgarði. Þar
safnaðist fjölskyldan saman um helgar,
spjallaði, spilaði og fór í leiki jafnt inn-
an sem utandyra, en lóðin í Ásgarði
átti engan sinn líka. Ekkert vesen á
þeim tímum með blóm eða runna, lóð-
in var til að leika sér á. Jafnt fyrir skot-
bolta, fallnaspítu, yfir, fótbolta og síð-
ast en ekki síst slábolta þar sem allir,
jafnt ungir sem aldnir, sameinuðust.
Man það eins og gerst hafi í gær þegar
Brandurinn tók sitt fræga högg útfyrir
girðingu og sló þar með öllum við eins
og svo oft áður. Að leik loknum
stormaði allur herinn inn í Ásgarð,
sem rúmaði ótakmarkaðan fjölda. All-
ir fengu að drekka og borða án vand-
ræða þrátt fyrir að margir væru með
sérþarfir, eins og lítill kall sem vildi
bara brauð með rúllupylsu og svo síðar
meir brauð með mayonesi.
Fjöldinn innandyra í Ásgarði var oft
á tíðum ótrúlegur. Auðvitað hefur ver-
ið hávaði eins og gengur og gerist, en
aldrei man ég eftir því amma mín að
þú hafir þurft að beita þér til að hægja
á liðinu. Jú auðvitað hefur þú gert
það, en það var með þeim hætti að
enginn tók eftir því, því þú stakkst upp
á einhveiju öðru spennandi sem hug-
urinn greip. Ég minnist t.d. allra
koddaslaganna sem fram fóru í Ás-
garði, menn jafnvel komnir vel á aldur
þegar þeir síðustu fóru fram. Þá
minnist ég þess hvernig þú svaraðir
öllum spurningum mínum og það
þrátt fyrir að ekld væri þá til siðs að
börn gengju á fullorðið fólk og spyrðu
það hvað það hafði kosið. Fékk svarið
skýrt og greinilega frá þér: „Ég kýs Al-
þýðubandalagið og hef alltaf gert“. Þú
þurftir engu að leyna, komst til dyr-
anna eins og þú varst klædd.
Þá minnist ég rólegu tímana með
þér og afa, þegar ég fékk að vera eftir.
Á kvöldin var farið á rúntinn, ekið út á
Höfða eða fram að Laxamýri. Þið
sögðuð mér frá kennileitum og bentuð
mér á Lundeyna, Grímsey og Flatey.
Stundum setti afi sírenuna á sem vakti
einstaka hrifningu hjá pollanum. Þú
sagðir við afa: „Vigfús minn! eigum við
ekki að fá okkur mæru“. Eða þegar ég
sat á móti þér sem andstæðingi og
nam af þér skáklistina. Jú! þetta voru
einstakir tímar.
Stuttu eftir að afi dó 1982 fluttist
þú á Hvamm. Þrátt fyrir góðan hug
starfsfólks undir þú ekki á þeim stað,
enda hjóta viðbrigðin að hafa verið gíf-
urleg. Heilsan leyfði það þó ekki að þú
flyttist aftur í Ásgarð. Ég hafði ekki
skilning á því hvers vegna þú vildir
nánast ekki fara út. Fjarlægðin hefur
ef til vill verið of mikil milli okkar. Því
var það svo þegar við Regína komum í
heimsókn til þín að ég hlustaði ekki á
mótbárur þinar heldur ók með þig
fram í Aðaldals-hraun í sumarbústað
sem ríð höfðum þar og þú dvaldir hjá
okkur eina kvöldstund.
Þá eru mér minnistæð hin síðustu
ár þegar við komum til þín öll fjöl-
skyldan, og þú nánast alveg blind,
straukst litlu angana blíðlega, tókst þá
í fangið og talaðir til þeirra. Þeim
fannst alltaf gaman að heimsækja
löngu eða ömmu Freyju eins og þau
kölluðu þig líka.
Elsku amma, megir þú hvíla í guðs
friði. Hafðu þökk fyrir allt og allt.
Öm Pálsson og Jjölskylda
Mig langar að minnast ömmu minnar
fáum orðum. Margar góðar minningar
á ég úr sveitinni eins og ég kallaði Ás-
garð. Alltaf var hægt að leita til henn-
ar með hvað sem er. Oft bjó hún til
nesti þegar farið var upp að vatni til að
veiða hornsíli eða uppá fjall í beijamó.
Ófáar ferðir fórum við frændsystkinin
inn til ömmu og afa að fá krukkur til
að veiða fiðrildi í. En góðhjörtuð eins
og hún var, bað hún okkur alltaf að
sleppa þeim aftur. Eins var óhugsandi
að fara frá ömmu öðurvísi en að fá
hennar sérstöku kökur og taka í spil
með henni. Fórum við amma oft upp
fyrir húsið í okkar sérstaka stað og þar
sagði hún mér margar góðar sögur. Þá
var oft farið upp fyrir garðinn og stol-
inn rabbabari og einnig drullumallað.
Elsku amma, þó að samverustundum
okkar fækkaði eftir því sem árin liðu og
ég fluttist burt, þá voru þær mér svo
mikils virði þegar ég heimsótti þig með
mína fjölskyldu. Og alltaf þóttu börn-
unum mínum gaman að koma til þín,
þó að þú gætir ekki séð þau út af sjón-
inni. Þá fannst þér gott að þau sætu
hjá þér og héldu í hendina þína. Þótti
þeim þá gott að geta farið í skúffuna
góðu, sem geymdi ýmislegt gott í litla
munna.
Elsku amma mín. Ég og mín fjöl-
skylda kveðjum þig og þökkum þér fyr-
ir að fá að kynnast þér. Þó að sárt sé að
sjá á eftir þér þá eigum við yndislegar
minningar um þig sem við geymum í
hjörtum okkar. Ég kveð þig með sömu
orðum og ég kvaddi þig einum degi
áður en þú fórst. Bless amma mín og
Guð geymi þig.
Moldin er þín.
Moldin er trygg við bömin sín.
Sefar allan söknuð og harm
og svæfir þig við sinn móður barm.
Grasið hvíslar sitt Ijúfasta Ijóð
á leiði þt'nu. Moldin er hljóð
Og hvíldin er góð. (Davíð Stefánsson)
Lovisa
Benedikt Sigvaldason
hljómsveit ungra manna frá Liverpool,
vakti æskuna um víða veröld og gerði
hana meðvitaða um styrk sinn og
manndóm. Klæðaburðurinn breyttist,
hárið tók að vaxa niður á herðar, mús-
íkin varð allt önnur og krafan um frel-
si varð alger. Foreldrar og skólamenn
áttu víða í mesta basli með sínar
ströngu reglur.
Benedikt á Laugarvatni hélt fast um
sínar reglur og styrkur hans var sá að
foreldrar vissu börn sín í öruggum
höndum á Laugarvatni. Benedikt var
skólastjóri í áratugi. Engin leið er að
meta það vinnuálag sem hvíldi á hans
herðum og í raun á þeim hjónum, en
þau Adda voru óvenju samhent um að
vaka yfir velferð skólans og þeirra ung-
menna sem þeim var falið að hafa í
sinni umsjón um hríð.
Skólastjórn Benedikts var fumlaus
og einkenndist af, eins og áður sagði,
reglusemi og aga. Skólastjórinn var
stórstígur og strangur þar sem hann
arkaði um ríki sitt. Hitt fann maður þó
á þessum árum að undir hrjúfu yfir-
borði blundaði góður húmor og hjart-
að var hlýtt sem undir sló.
Síðar eftir að skólanámi lauk kynnt-
ist undirritaður Benedikt á öðrum
vettvangi, átti hann að góðum vin og
fann hversu umhugað honum var um
velgengni nemenda sinna og fylgdist
grannt með þeim.
Benedikt Sigvaldason var velmennt-
aður heimsborgari og kunni frá mörgu
að segja. Hann hafði kynnst mörgum
og víða farið. En fyrst og fremst var
hann góður íslendingur, bóndasonur
sem gekk menntaveginn, unni upp-
runa sínum og fóstuijörð.
Þegar Benedikt lét af skólastjórn
kom minn árgangur það vor að Laug-
arvatni sem tuttugu og fimm ára nem-
endur. Áttum við ógleymanlega stund
með skólastjórahjónunum. Fann ég þá
að Benedikt var tíðrætt um hinn harða
stíl og virtist efins um að hann hafi
verið réttur. Fann ég að það gladdi
hann þegar einhver sagði að stíllinn og
strangur agi hefði verið stíll þess tíma
í skólamálum.
Mín tilfinning er sú að í dag eru
nemendur Benedikts á því að sá agi, sú
umgengni og snyrtimennska, sem
Benedikt barðist fyrir sé hluti af því
besta sem þeir lærðu á Laugarvatni.
Sá tími er upprunninn að unglingar
dagsins eru sjálfir famir að spyrja eftir
reglum til að fara eftir í skóla og á
heimili og telja að slíkt sé ungu fólki
mikilvægt uppeldisatriði. Undir fast-
mótuðum reglum er fólgin ást og virð-
ing. Benedikt á Laugarvatni er kvadd-
ur í þökk. Hann var sterkur stjómandi
og setti svip á umhverfi sitt og á að
baki mikið ævistarf. Blessuð sé minn-
ing hans. Guðni Ágústsson