Dagur - 28.02.1998, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1998 - 11

ERLENDAR FRÉTTIR
Alheiiiiurinn að þenj-
ast út sífellt hraðar?
Nýjustu niðurstöður
vtsmdanna blása lífi í
hugmyudina 11111 frá-
dráttarafl, sem Ein-
stein taldi vera mesta
glappaskot lífs sín.
Alheimurinn er að þenjast út
með sívaxandi hraða, ef marka
má nýjustu athuganir stjörnu-
fræðinga. Þessar nýjustu upp-
götvanir renna rökum undir það
að áður óþekktur kraftur, eins
konar „and-þyngdarafl“ sé að
verki í óravíddum geimsins og
valdi því að útþenslan verður
hraðari með hverjum degi.
Það er alþjóðlegur hópur vís-
indamanna sem dtegur þessa
ályktun af rannsóknum sínum á
sprengistjörnum.
Ef þessar kenningar reynast
eiga við rök að styðjast þá hefði
það veruleg áhrif á hugmyndir
vísindamanna um þróun heims-
ins. Baeði myndi kenningin leysa
ýmsar af þeim ráðgátum sem
valdið hafa stjörnufræðingum
hausverk undanfarin ár, svo sem
eins og þá þversögn að sumar
stjörnur út við ystu mörk al-
heimsins virðast vera eldri en
heimurinn sjálfur. En einnig
myndi þessi kenning valda nýj-
um heilabrotum og þverstæðum
sem erfitt verður að leysa.
Viðbrögð vísindamanna hafa
verið alla vega, allt frá hneykslun
og vantrú yfir í undrun og hrifn-
ingu.
Myrkrið tekur völdin
Flestir stjörnufræðingar eru nú
orðið sammála um það að al-
heimurinn hafi átt upptök sín í
Miklahvelli fyrir allt að 15 millj-
örðum ára, þegar rúm og tími
voru samþjöppuð í einum punkti
sem skyndilega sprakk og þeytti
nýfæddum öreindum í allar áttir.
Einfaldasta útgáfan af mikla-
hvellskenningunni segir að
heimurinn, sem þannig varð til,
innihaldi nákvæmlega þann efn-
isþéttleika sem þarf til þess að
halda honum rúmfræðilega
„flötum“, og þyngdaraflið sé rétt
mátulega nógu sterkt til þess að
hægja smám saman á útþensl-
unni, en þó þannig að alheimur-
inn sé sífellt á barmi þess að
hrynja saman aftur.
Nýju mælingarnar benda hins
vegar til þess að stjörnur og
stjörnukerfi haldi áfram að
dreifast í allar áttir með sívax-
andi hraða, og svo virðist sem
þar sé að verki sérstakur út-
þenslukraftur sem vinnur gegn
aðdráttaraflinu. Þetta myndi
þýða það að eftir milljarða ára
verði alheimurinn orðinn miklu
„tómari“ en hann er í dag,
myrkrið verði enn frekar ríkjandi
og enn lengra bil á milli ein-
manalegra stjarnanna.
„Þetta hljómar fáránlega,"
sagði Robert Kirshner, einn vís-
indamannanna sem vann að at-
hugununum. „En þetta er ein-
faldasta skýringin á þeim gögn-
um sem við erum með í höndun-
um.“
„Glappaskot“ Einsteins
Niðurstöður rannsóknahópsins,
sem birtar voru í síðasta hefti
tímaritsins Science, virðast
renna frekari stoðum undir svip-
aðar niðurstöður annars rann-
sóknahóps sem kynntar voru í
síðasta mánuði. Báðir hóparnir
notuðu svipaðar aðferðir við at-
huganir sínar á alheiminum, en
aðrir vísindamenn sem nota aðr-
ar aðferðir hafa skýrt frá því að
mælingar þeirra bendi í sömu
átt.
Sú mynd af alheiminum sem
þannig er að verða til með þess-
um nýjustu athugunum virðist
blása nýju lífi í umdeilt hugtak
úr stjörnufræðinni, svonefndan
„alheimsfasta". Þetta hugtak var
upphaflega sett fram af Albert
Einstein í almennu afstæðis-
kenningunni. Hann kom með þá
tillögu að í alheiminum væri að
verki fráhrindingarkraftur - sem
ýtir hlutum í sundur, öfugt við
aðdráttaraflið sem dregur þá að
hvor öðrum. Þessi kraftur átti að
skýra það að heimurinn væri
ekki að þenjast út heldur stöðug-
ur. Síðar meir hafnaði Einstein
sjálfur þessari hugmynd og taldi
hana mesta glappaskot lífs síns.
Þetta hugtak hefur þó alltaf
skotið upp kollinum af og til sem
hugsanleg lausn á sumum af
helstu þverstæðum stjörnufræð-
innar.
„Þetta er fyrsta beina sönnun-
in sem hægt er að taka trúanlega
um að fráhrindingarkrafturinn
sé raunverulega til staðar,“ sagði
stjarneðlisfræðingurinn Rocky
Kolb. „Það kann að hafa verið
glappaskot hjá Einstein að halda
að þetta hafi verið glappaskot.“
- The Washington Post
Leikfélag Dalvíkur
sýnir
Að eilífu
eftir Árna Ibsen.
Leikstjóri
Oddur Bjarni Þorkelsson.
Sýningar:
Föstudaginn
27. febrúar kl. 21.00.
Laugardaginn
28. febrúar kl. 21.00.
Fimmtudaginn
5. mars kl. 20.00.
Laugardaginn
7. mars kl. 21.00.
Miðapantanir frá kl. 18-19
sýningardaga.
Nánari upplýsingar í
síma 466 1900.
Leikfélag Dalvíkur.
Já... en ég nota nú
yfirleitt beltið!
yUMFERÐAR
RÁÐ
Móðir okkar
GUÐRÚN ELÍN KRISTJÁNSDÓTTIR
Dvalarheimilinu Hlíð
verður jarðsungin frá Akureyrarkirkju mánu-
daginn 2. mars kl. 13.30.
Þeim sem vildu minnast hennar er bent á
Dvalarheimilið Hlíð.
Fyrir hönd aðstandenda,
Kolbrún inga Sæmundsdóttir,
Óli Helgi Sæmundsson.
Innilegar þakkir til allra, sem auðsýndu okk-
ur samúð og vinarhug við andlát og útför
HALLGRÍMS INDRIÐASONAR
Litla-Hvammi, Eyjafjarðarsveit.
Guð blessi ykkur öll.
Lilja Jónsdóttir,
Kristín Hallgrímsdóttir, Grétar Sigurbergsson,
Hólmgeir G. Hallgrímsson, Lovísa Gestsdóttir,
Helga Hallgrímsdóttir, Höröur Snorrason,
Sigrún Klara Hannesdóttir, Sólveig Guðmundsdóttir,
barnabörn, barnabarnabörn,
systkini og aðrir vandamenn.
M,tKrtw«
laugardag
SPARISJÓÐUR
NORÐLENDINGA
NÓl SÍRIUS