Dagur - 18.09.1998, Blaðsíða 9

8- FÖSTUDAGUK 18. SEPTEMBER 1998
FRÉTTA SKÝRING
-Thyur
Tkyur.
FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998 - 9
Afturhvarf til fortíð-
ar, ekki heil hrú í
plagginu, kostar 50 til
60 milljarða, segja
pólitískir audstæðiug-
ar um málefnaskrá
sameigiulegs fram-
hoðs A-fiokka og
Kveunalista. Fyrrum
samherjar í pólitík
eru ekki alveg jafn
harðorðir en tala iim
óljósan, almenut orð-
aðan loforðalista og
að þar sé fátt uýtt að
finna.
Það var ekki við því að búast að
pólitískir andstæðingar lýstu yfir
sérstakri hrifningu með málefna-
skrá samfylkingar A-flokkanna og
Kvennalistans og þeir skafa held-
ur ekkert utan af gagnrýninni.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
segir málefnaskrána dæmalaust
plagg og greinilega lítt unnið. Það
hafi komið sér á óvart.
Það er rætt
um að viðhalda
stöðugleika og
lágri verðbólgu,
segir hann og
„síðan gengur
allt sem sagt er
um efnahags-
mál þvert á
þetta. Þetta er
grátleg vitleysa.
Það er safnað
saman öllum
eyðsluáformum í einn bunka til
að gleðja hinn og þennan og eng-
in grein gerð fyrir kostnaðinum.
Það er lauslegt mat okkar sem
höfum farið yfir þetta að þetta
kosti 50-60 milljarða," segir for-
sætisráðherra. Hann segir að
þarna stangist allt á og tekur sem
dæmi að stefna eigi að margþrepa
tekjuskattkerfi. „Hvað þýðir það á
mannamáli. Það á að taka upp
eftirágreiddan skatt. Það er ekki
hægt að hafa staðgreiðslu í marg-
þrepa skattkerfi."
Davíð bendir á að fullyrt sé að
varnarsamningurinn renni út árið
2001 en það sé alrangt. Svo virð-
ist sem höfundar máleffiaskrár-
innar rugli saman varnarsamn-
ingnum og bókun sem gerð var
1994 um fyrirkomulag á varnar-
stöðinni. „Þetta er eitthvað sem
ekki einu sinni stjórnmálamenn á
fyrsta ári myndu gera sig seka
um,“ segir Davíð.
Kvíðir lunræðwmi
Davíð segir að það sé nánast
sama hvar sé borið niður. Mál-
efnaskráin sé lítt hugsað plagg.
Það eigi að breyta kvótakerfinu
en ekkert sagt um hvernig og þó
sé þetta atvinnugreinin sem Is-
Iendingar byggi afkomu sína á.
Formaður Alþýðubandalagsins
hafi sagt í fjölmiðlum að það sé
langtímamarkmið flokkanna að
ganga úr NATO þegar öll önnur
ríki vilji ganga í það. Það séu
stærstu pólitísku tíðindin að Al-
þýðuflokkurinn vilji ísland úr
NATO „af því Margrét Frímanns-
dóttir fer á taugum út af Idofn-
ingnum í Alþýðubandalaginu,"
segir Davíð.
Honum er einnig skemmt yfir
því að Sighvatur Björgvinsson
ætli að berjast fyrir því að komu-
gjöld á heilsugæslustöðvum verði
afnumin. „Sá sem á höfundar-
réttinn hlýtur að eiga mestan rétt
á að breyta," segir hann.
Davíð kvíðir því ekki að takast á
við samfylkinguna í kosningum
en segir þó kvíðvænlegt að taka
þátt í umræðum um ósköpin. „Eg
held að það hafi aldrei verið boð-
ið upp í slíkan dans áður. Ég á
reyndar ekki von á öðru en þeir
hendi þessu plaggi. Þeir vilja
sjálfsagt fá eitthvert fylgi. Það fær
enginn fylgi út á svona vitleysu.“
Gamlar hugmyndir
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra segir athyglisverðast að
gamall draumur um sameiningu
jafnaðarmanna virðist byggja á
jafngömlum hugmyndum. „Þetta
er ekki pólitísk hugmyndafræði
nýrrar aldar,“ segir hann og þykir
einnig athyglisvert að málefna-
skráin sé mjög frábrugðin því sem
jafnaðarmannaflokkar í Evrópu
haldi á lofti. Þorsteinn segist þar
m.a. vera að vísa til þess að það
hafi verið grundvallarþáttur í
sameiningarferlinu öllu að tengja
aftur saman verkalýðshreyfing-
una og pólitík. „Þetta hafa þessir
nýju vinstri flokkar í Evrópu séð
að heyrir til fortíðinni og í Bret-
landi til dæmis lagt mikið upp úr
því að skera á þessi tengsl.“
Þorsteinn segir varnarmálin
einnig sýna að samfylkingin horfi
til fortíðar. Jafnaðarmannaflokkar
í Evrópu leggi mikla áherslu á
þátttöku í Atlantshafsbandalag-
inu. „Hérna er verið að taka upp
áratuga gamlar klisjur í þessum
efnum. Þetta allt bendir til þess
að þeir séu meira bundnir við for-
tíðina eða framtíðina. Það segir
að vísu ekki mikið um sjávarút-
vegsmál, en þeir lofa því að koll-
varpa kvótakerfinu á næstu fjór-
um árum og mér sýnist að þeirra
hugmyndir séu að snúa til baka
inn í gamla kerfið sem ríkti í ís-
lenskum sjáv-
arútvegi.
Einnig á því
sviði sýnist mér
að stefnuskráin
sé stefnuskrá
fortíðar en ekki
framtíðar."
Innbyrðis
ágreiningur
Þorsteinn er
hissa á afstöðu
samlylkingarinnar til Evrópumál-
anna. „Það er ekki ólíklegt að við
þurfum að taka afstöðu á næsta
kjörtímabili til evrópusambands-
aðildar. Það eru meiri líkur en
Davíð
Oddsson.
Þorsteinn
Pálsson.
sögn þessi flokkur ætli að veita í
þeirri umræðu," segir Kristín.
Hún segir stefnumörkunina í
jafnréttismálum í takt við það
sem verið hafi að gerast en þar sé
ekkert nýtt að finna. Ríkisstjórnin
hafi t.d. þegar samþykkt svo kall-
aða samþættingarstefnu.
„Hugmyndir, stefna og hug-
sjónir eru vissulega mikilvægar
en stjórnmál snúast líka um
vinnubrögð og traust. Það er fyrst
og fremst þar sem mér þykir
skorta á og þar hræðir reynslan af
þessum flokkum,“ segir Kristín
Astgeirsdóttir.
Gott upplag
„Mér lýst afar vel á plaggið, og tel
að þarna sé komið upplag," segir
Fingurbrjdtiir í málefnaskrá
Eins dags gömul málefnaskrá A-
flokka og Kvennalista hefur feng-
ið leiðréttingu, því það sem þar er
sagt um varnarsamninginn við
Bandaríkin er rangt. Uppsagnar-
ákvæði hans eru sögð taka gildi
árið 2000 og að varnarsamning-
urinn sé úti 2001. Þetta „óná-
kvæma orðalag" eins og það er
kallað í fréttatilkynningu hefur
nú verið gert „nákvæmara“ með
tilliti til þess að varnarsamning-
urinn er alls ekki úti árið 2001.
Att er við að endurskoðað verði
„samkomulag honum tengt sem
gert var árið 1994 og endurskoð-
að árið 1996“. Endurskoðunar-
ákvæði þessa samkomulags taka
gildi árið 2000, en ekki varnar-
samningsins sjálfs.
Fingurbrjótur
Stjórnarliðar voru ekki seinir á
sér að benda á þessi mistök í gær
og augljóst að sló roða í vanga
þeirra sem unnu skrána. í sam-
tali við Dag dró Sighvatur Björg-
vinsson ekkert úr því að þetta
hefði verið klaufalegur fingur-
brjótur - en sagði að stjórnarliðar
gætu ekki gert sér pólitískan mat
úr: „Hvað er svona hættulegt við
að endurskoða bókun við samn-
ing á sama hátt og ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar gerði bæði
1994 og 96?“
Málefnaskráin sem forustumenn sameiginlegs framboðs jafnaðarmanna kynntu með pompi og pragt í fyrradag fær vægast sagt slæma gagnrýni hjá pólitískum andstæðingum. Davíð Oddsson talar um óvönduð vinnubrögð og að þetta fólk
hafi varla lagt mikla vinnu í plaggið - kannski einhverjar mínútur! - mynd: pjetur
minni á að Bretlandi gerist aðili
að Evrópumyntkerfinu og að Sví-
ar og Danir fylgi í kjölfarið. Þegar
það hefur gerst þurfum við að
gera upp hug okkar og meta okk-
ar stöðu. Þar með er ég ekki að
segja að ísland eigi að sækja um
aðild á næsta kjörtímabili, en við
þurfum vafalaust að taka afstöðu
til þess og það er ekki ólíklegt að
það gerist á næsta kjörtímabili.
Þessir flokkar ætla hins vegar að
standa hjá og lýsa því yfir, greini-
lega vegna innbyrðis ágreinings,
að þeir séu ekki tilbúnir að takast
á við verkefnið," segir Þorsteinn
Pálsson.
Aubin ríkisafskipti
„Þetta er
óskaplega lang-
ur óskalisti sem
fyrst og fremst
miðar að því að
auka ríkisaf-
skipti og
skatta,“ segir
Þórarinn V.
Þórarinsson,
framkvæmda- Þórarinn V.
stjóri Vinnu- Þórarinsson.
veitendasam-
bandsins.
„Þetta er gamaldags vinstri bræð-
ingur sem byggir á þeirri trú að
þessir forsvarsmenn vinstri flokk-
anna séu betur til þess færir að
taka ákvarðanir fyrir fólk en fólk-
ið sjálft. Ég er ekki sammála því.
Ég er þeirrar skoðunar að það
hafi gengið mjög vel í okkar sam-
félagi með þeim sveigjanleika
sem hér er á vinnumarkaði. Það
hefur ekki orðið meiri uppgangur
í neinu öðru landi, hvorki í efna-
hagslegu né launalegu tilliti eða
hvað varðar framgang kvenna.
Mér virðist þetta vera enn ein
ferðin til fortíðar sem þarna er
verið að leggja upp í.“
Þórarinn segir að sér sýnist að
draga eigi úr sveigjanleika ís-
Ienska vinnumarkaðarins með
ýmsu móti. Hann nefnir skyldu-
fæðingarorlof karla og kvenna og
lengingu þess sem dæmi. Langur
kafli um jafnréttismál kynjanna
muni augljóslega auka mjög
skrifræði og geti bitnað illa á fyr-
irtækjunum.
Óþarlur vinstri bræðingur
„Það þarf ekki vinstri bræðing til
að herða á áherslum að því er
varðar launajafnrétti kynjanna.
Þar eru tilkomnar Evrópureglur
sem ýta á eftir í því efni. Hins
vegar er fáheyrt að opinberir aðil-
ar fari að kalla eftir opnu bók-
haldi, hvort heldur það er um
þennan þátt eða einhvern annan.
Það er algjörlega á skjön við það
sem er að gerast annars staðar,“
segir Þórarinn, en eins og fram
hefur komið er í málefnaskránni
talað um að jafnréttisstofnun eða
kjararannsóknarnefndir geti
skoðað Iaunabókhald fyrirtækja
og stofnana.
Plagg á floti
„Ég er að reyna að átta mig á
hvaða stöðu þetta plagg hefur,“
segir Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður og fyrrverandi alþýðu-
bandalagsmaður. „Eftir að það
var kynnt á fréttamannafundi hef
ég heyrt talsmennina draga í land
og segja þetta óskalista frá mál-
efnanefndinni. Þeir segja að eftir
sé að vinna úr því í stýrihópi og
að þetta sé ekki kosningastefnu-
skráin. Þess vegna er það á floti
hvaða stöðu
plaggið hefur.“
Steingrímur
segir að sér
sýnist að plagg-
ið sé fyrst og
fremst upp-
talning á öllu
því góða sem
menn geti
hugsað sér að Steingrímur J.
gera en ekki Sigfússon.
stefnuskrá.
„Þess vegna er þarna heilmargt
sem ég get tekið undir. En það
þarf líka að svara því hvað þetta
komi til með að kosta. Bent hefur
verið á að menn ætli að stokka
upp ríkisíjármálin til að mæta
kostnaði og þá spyr maður hvort
skera eigi eitthvað annað niður á
móti og þá hvað? Fyrirheitin á
sviði velferðarmála eru góð og
maður átti alltaf von á því að þar
myndi flokkunum reynast auð-
veldast að ná saman. Komist það
allt í framkvæmd væri það mikil
breyting á því sem Alþýðuflokkur-
inn í reynd framkvæmdi meðan
hann var í ríkisstjórn fyrir ijórum
árurn."
Gráu svæðunum fjölgar
Steingrímur segir að þegar komi
að utanríkis-, efnahags- og at-
vinnumálum fjölgi gráu svæðun-
um hratt. A köflum megi segja að
um sé að ræða vandræðalegar til-
raunir til að breiða yfir djúpstæð-
an undirliggjandi ágreining. Það
dyljist engum sem þekki til stefnu
þessara flokka og komi ekki á
óvart.
„Það er ekki hægt að sameina
austur og vestur. Hópur sem vill
að Island gerist aðili að Evrópu-
sambandinu og annar hópur sem
er því algerlega andvígur eiga
fárra góðra kosta völ í stöðunni
ætli þeir að koma sér saman um
einhverja stefnu. Þess vegna
vantar mikið upp á trúverðugleik-
ann hvað varðar nálgun í ýmsum
málaflokkum. Plaggið var vart
komið fyrir almenningssjónir fyrr
en foringjarnir voru orðnir ósam-
mála í túlkuninni á því. Þar má
nefna herinn sem ýmist var að
koma eða fara í fréttum í gær og
fyrradag. Menn hafa í raun ekk-
ert breytt um stefnu og skoðun
heldur tekið ágreiningsmálin,
pakkað þeim inn og læst niður í
frystikistu næstu fjögur árin,“
segir Steingrímur.
Ekkert nýtt
„Mér þykja margar hugmyndirnar
sem koma fram í plagginu góðar
og margt sem maður kannast við
úr umræðu undanfarinna ára,“
segir Kristín Astgeirsdóttir, fyrr-
verandi kvennalistakona. „Það er
hins vegar afar
fátt sem kemur
mér á óvart
sem þarna
stendur. Það er
einnig áber-
andi hvernig
fólk er að reyna
að bræða sam-
an mismun-
andi skoðanir , Kristín
og §cngur Astgeirsdóttir.
sums staðar
illa eins og
hvað varðar Evrópusambandið.
Það er engin stefna að segja að
það þurfi að ræða málin og skoða
málin. Maður spyr hvaða leið-
Ágúst
Einarsson.
Ágúst Einars-
son, þingmaður
jafnaðar-
manna.
„Þarna er
dreginn upp
með skýrum
hætti munur-
inn á þessu
framboði og
stefnu Sjálf-
stæðisflokks-
ins. Einnig
finnst mér auðlindastefnan koma
skýrt fram. Einnig jafnréttis- og
kvenfrelsissjónarmiðin og fram-
boðið er þar með orðið sterkasti
talsmaður sjónarmiða kvenna hér
á landi. Loks bendi ég á mikla
sókn sem boðuð er í menntamál-
um. Þar er kveðið á um Qárhæðir
til þess málaflokks og eflingar
hans,“ segir Ágúst.
Umbúðir en ekkert innihald
„Mér þykir plaggið bera þess
nokkur merki að menn eru að
setja upp texta sem allir geti sam-
þykkt. Síðan er eftir að sjá hvern-
ig menn ætla að nálgast þau
markmið sem verið er að tala
um,“ segir Aðalsteinn Baldurs-
son, formaður Verkalýðsfélags
Húsavíkur og formaður kjördæm-
isráðs Alþýðubandalagsins i
Norðurlandi eystra.
Hann segir Ijóst að sjávarút-
vegsmálin verði aðalmálið í
næstu kosningum en það sem
fram komi um þau sé mjög al-
mennt. „Það vantar að skýra
hvernig á að taka á þessum mál-
um í framtíðinni. Það verður ekki
spurt um umbúðir í næstu kosn-
ingum heldur innihald. Sjávarút-
vegsmálin, skólamálin, heilbrigð-
ismálin og ekki síst byggðamálin
brenna á landsbyggðarfólki.
Hvernig á að
taka á þeim?
Það er ekki nóg
að segja að taka
eigi á málun-
um, ef inni-
haldið vantar."
Aðalsteinn
segir auðlinda-
gjald viðkvæmt
mál víða á Aðalsteinn
landsbyggð- Baldursson.
inni. Sjómenn
og landverka-
fólk hræðist það því það muni
þýða enn erfiðari rekstur á fyrir-
tækjum sem hafi átt erfitt fyrir.
„Fólk er hrætt um að auðlinda-
gjald muni koma niður á atvinnu
þess og launaumslagi. Eins að
kvótinn muni allur safnast á fárra
manna hendur og það er ekki
markmiðið. Hins vegar eru allir
sammála um að yfirfara þurfi
sjávarútvegsstefnuna frá grunni,“
segir Aðalsteinn.
Gainall draiunur að rætast
„Ég hef bara
heyrt ávæning
af plagginu en
ekki lesið það.
Hins vegar
skiptir mig ekki
öllu hvað í því
stendur. Það
hlýtur að vera
gott fyrst það er
samið upp úr
stefnuskrám A- Sigurðsson.
flokkanna sem
fyrir Iöngu hefði átt að vera búið
að sameina,11 segir Pétur Sigurðs-
son, formaður Alþýðusambands
Vestfjarða.
Hann segir gamlan draum sinn
vera að rætast. Hann hafi rekið
áróður fyrir því f áratugi að A-
flokkarnir sameinuðust enda sé
engin munur á stefnum þeirra.
„Sem hernámsandstæðingur er
ég þó ekkert hress með það að
menn séu með einhvern undan-
slátt í herstöðvarmálinu en það
hef ég heyrt að sé í plagginu.
Sjálfstæðismennirnir á fréttastof-
unum hafa mikið fjallað um þetta
atriði því þar hafa þeir sennilega
fundið eina veika blettinn. En
vegna þess hve allt hitt er mikils
virði lætur maður sig hafa þetta
með herstöðvarmálið," segir Pét-
ur.
Deilumál í dulargervi
„Ég get ekki
sagt að neitt
hafi komið mér
á óvart í plagg-
inu,“ segir Og-
mundur Jónas-
son, þingmað-
ur óháðra.
„Það væri þá
helst að í Ijósi -
fréttaflutnings Ogmundur
síðustu daga og Jónasson.
spennuþrung-
inna yfirlýsinga formanna þess-
ara flokka hefði ég búist við betur
útfærðum hugmyndum en hér
eru á ferðinni. I plagginu er fyrst
og fremst um almennar Hljayfir-
lýsingar að ræða og slegnar al-
mennar nótur. Þessar nótur eru
margar prýðilegar og áherslur al-
mennt ágætar," segir hann.
Hann segir að á öðrum sviðum
þurfi menn að fá nánari útfærslu
til að átta sig á því hvert verið sé
að fara. Til dæmis sé rætt um að
forgangsraða í almannaþjónustu
og „þá leikur mér forvitni á að
vita hvort uppi séu hugmyndir
um að leggja niður starfsemi sem
nú er við lýði. Það er svo margt
óljóst í plagginu að engin leið er
að finna út hvert menn eru að
fara. Maður sér líka að þar sem
deilur hafa verið uppi hefur átt
sér stað ákveðin útvötnun,“ segir
Ögmundur.