Dagur - 29.12.1998, Qupperneq 4

20-ÞRIÐJUDAGUR 29. nESEMBER 1998
MJ:\MMGARUJ1J) I IANDINU
Brúðuheimilið
Þjóðleikhúsið: BRÚÐUHEIMILI eftir
Henrik Ibsen.
Þýðing: Sveinn Einarsson. Leikstjóri:
Stefán Baldursson.
Leikmynd: Þórunn Sigríður Þorgrímsd.
Búningar: Þórunn og Margrét Sigurðard.
Lýsing: Björn B. Guðmundsson.
Lrumsýnt á Stóra sviðinu 26. desember.
Stefán Baldursson þjóðleik-
hússtjóri vill gjaman sjálfur
sem leikstjóri glíma við
hinn norska skáldjöfur, -
hann setti Villiöndina á
svið í hitteðfýrra, Brúðu-
heimili kemur nú. Sýningin
á Villiöndinni varð vinsæl á
sínum tíma enda mikið
spilað upp á „skemmtileg-
heit“ verksins, án þess að
djúpt væri kafað í hina
dramatísku hugsun skáldsins. Þar var fremur
svamlað á yfirborði. Svipað má segja um
þessa uppfærslu Stefáns á Brúðuheimili.
Hún er ásjáleg en gloppótt og því grunnfær
um ýmsa hluti. En Brúðuheimili er að því
Ieyti meiri „stjörnuleikur" en ViIIiöndin, að
sýningin á mikið undir því komið að hafa
góða leikkonu í hlutverk Nóru. Elva Ósk
Ólafsdóttir er kannski ekki sú stórleikkona
sem fær kalt vatn til að hríslast niður bak
áhorfandans. En hún hefur ýmislegt til
brunns að bera, skilar Nóru af þokka, skýr-
leik og öryggi innan ramma sýningarinnar,
og raunar með fullum sóma. Þetta er rétt að
undirstrika.
Kvenfrelsi ræðui ekki of miklu
Spurningin um „erindi" Brúðuheimilis til
okkar nú á tímum hefur oft komið upp á
teninginn síðustu áratugi í kjölfar hinnar
nýrri kvennabaráttu. Ég er nokkurn veginn
viss um að sú bylgja hefur fremur orðið til
að slæva hinn dramatíska brodd verksins en
hitt, einfalda það í vitund manna. Það liggur
svo beint við að leika Brúðuheimili sem ein-
skært kvenfrelsisverk og gera Þorvald Helm-
er í senn að kúgara og hlægilegri karlrembu,
enda mátti heyra nokkra kvennahlátra í leik-
húsinu þegar Þorvaldur í lokin, á brókinni,
talar fagurlega um hina dýrmætu eign sína,
eiginkonuna sem hann þurfi að vernda og
hlynna að af því að hún þekki ekki þjóðfélag-
ið, hún sé nú orðin í senn afkvæmi hans og
eiginkona. Svona túlkun liggur sem sagt
beint við, líklega enn frekar ef leikstjórinn er
kvenkyns. Man ég þó ekki uppsetningu Brí-
etar Héðinsdóttur frá 1973 svo vel að ég
megi koma með samanburð, og sýningu Asu
Hlínar Svavarsdóttur 1994 sá ég ekki.
Stefán leikstjóri hefur sagt að hann vilji
ekki láta kvenfrelsissjónarmiðið ráða of
miklu, þetta verk Qalli almennt um þær hlut-
verkaviðjar sem bæði hjónin séu föst í. Það
er reyndar gamalgróin afstaða, sem hefur
stoð í orðum skáldsins sjálfs, að hann líti svo
á að Brúðuheimili sé um frelsi einstaklings-
ins til að lifa í samræmi við eðli sitt. Með því
skrifar um
leiklist
Elva Ósk er í limaburði; sviðsframkomu og máli glæsileg Nóra. Hana skortir að vísu nokkuð á léttleikann
og tarantelladansinn hefði þurft að vera stórum magnaðri, En vaxandi örvæntingu Nóru sýnir Eiva Ósk
vel og þegar til úrslita dregur undir lokin leikur hún afreisn.
móti hlýtur athyglin að beinast að Þorvaldi
Helmer, og reyndar öðrum persónum líka,
þótt Nóra sé í forgrunni. Helmer er mjög
veikur hlekkur í þessari sýningu. Sá maður
sem Baltasar Kormákur sýndi á sviðinu var
sviplítill, að vísu fríður maður sem öðlast
auðveldlega hylli kvenna, en hann var gjör-
sneyddur afli þess karlveldis sem Nóra á í
höggi við. Það hlýtur hann að hafa enda þótt
hann reynist lítilmenni þegar honum er ógn-
að. Leikur Baltasars var blæbrigðasnauður
en lagaðist heidur þegar á leið. - Hinn mað-
urinn á heimilinu, Rank Iæknir með ástina á
Nóru og dauðann í sál sinni, er Iíka alls
ófullnægjandi og sviplítill í meðförum Þrast-
ar Leó Gunnarssonar. Fyrir bragðið verður
hin erótíska spenna í samspili þeirra Nóru
úti.
Pálmi góður
Aftur á móti eru Krogstad og Kristín Linde,
Pálmi Gestsson og Edda Heiðrún Backman,
prýðileg. Eg hef ekki séð Pálma betri um
langt skeið. Hann náði að persónugera hinar
myrku hugsanir Krogstads og skapa kaldan
gust á sviðinu. Samleikur hans og Elvu
Oskar annars vegar og Eddu Heiðrúnar hins
vegar var góður. Edda Heiðrún var líka hið
besta valin í sitt hlutverk. Ibsen setur, sem
oft endranær upp dæmi um samlíf í hrein-
skiptni andspænis blekkingaleiknum. En
Iífsfylling Kristínar, hinnar raunsæju konu,
byggist á sjálfsfórn, tökum eftir því. Svo boð-
skapur einstaklingshyggjunnar er ekki ein-
hlítur hjá skáldinu.
Elva Ósk er í limaburði, sviðsframkomu og
máli glæsileg Nóra. Hana skortir að vísu
nokkuð á léttleikann þar sem hún tístir sem
lævirki fyrir eiginmanninn, og tarantella-
dansinn hefði þurft að vera stórum magn-
aðri, - þar er við leikstjórnina að sakast. En
vaxandi örvæntingu Nóru sýnir Elva Ósk vel
og þegar til úrslita dregur undir Ioldn leikur
hún af reisn.
Af leikendum eru aðeins ótaldar Anna
María barnfóstra (Margrét Guðmundsdóttir)
og Helena stofustúlka (Halldóra Björnsdótt-
ir), smáhlutverk sem var smekkvíslega skilað.
Skortir dýptina
Sviðsmyndin er stílfærð, óþarflega nakin að
mér fannst. Leikið er áfram sviði í hálfhring,
væntanlega til að skapa nálægð við áhorf-
endur. Ljósabeiting var góð, Ijós og skuggar
undirstrikuðu vel stemmninguna einkum í
þeim atriðum þar sem Krogstad talar við
Nóru, hlut í því eiga búningarnir, svartur
frakki Krogstads andspænis hvítum kjól
Nóru. Yfirleitt voru búningar vel við hæfi,
nema hvað Rank var óþarflega sportlegur.
Hvers vegna hrífur þessi sýning mann ekki
meir en hún gerir, eins margslungið snilldar-
verk og hér er á ferðinni? Hana skortir
herslumuninn, - dýptina. Það á hún sam-
merkt ýmsum nýrri sýningum á klassískum
verkum. Þegar Ibsen skrifaði Brúðuheimili
var tekist á um boðskap hans í samfélaginu
af öllum kröftum svo það nötraði. Þá skipti
það máli sem skáldin sögðu. Sú tíð er ekki
uppi núna. Við lifum á öld kaldlyndis og
kæruleysis. Þess vegna vantar lífsháskann í
sýningu Brúðuheimilis.
___AJogjur
BÆKUÍr
Tíu káf ir kettlingar
Tíu kátir kettlingar heitir
harðspjaldabók sem gefin er
út af Myndabókaútgáfunni í
Reykjavík. I upphafi eru þeir
tíu, en á hverri síðu er einn
kettlingur úr leik eins og lýst
er í ljóði sem fylgir myndun-
negra-
strákum
og eru
mynd-
irnar
falleg-
ar og
Iíflegar.
Þórarinn Eldjárn íslenskaði
bókina en myndirnar eru eftir
Ray Cresswell og ljóðin eftir
Edith Jentner. Bókin er gefin
út í samvinnu við Pestalozzi-
Verlag í Þýskalandi.
Fjölskyldur
Bókaútgáfan Haraldur fkorni
hefur gefið út Iitabók sem
kallast fjölskyldur og segir frá
í máli og myndum allskonar
fjölskyldugerðum. Fjölskyldur
geta verið fámennar eða fjöl-
mennar, hávaxnar eða lág-
vaxnar, barnfáar eða barn-
margar, foreldrarnir raðgiftir
eða einhleypir, samkynhneigð-
ir, vinnusamir, glaðir, þreyttir
og svo geta verið til staðar
gæludýr, ömmur, frænkur og
frændur.
Flöfundurinn Michael Will-
hoite er vel þekktur í Banda-
ríkjunum fyrir bækur sínar,
Daddy’s roommate, Daddy’s
wedding og nýtur fyrrri bókin
þeirrar sérstöðu að vera ein
mest bannaða og brennda
bók Bandaríkjanna á þessum
áratug vegna þess að hún
sýnir samkynhneigða sem
eðlilegt fólk er lifir hvers-
dagslegu lífi. Bókin er 32 síð-
ur og hentar börnum á aldr-
inum 4-8 ára.
um. Bók-
in er að
sumu
leyti lík
10 litl-
um
Náttúran í Firöinuin
Ljósið í hrauninu, er bók sem
kynnt er sem myndbrot úr
menningarsögu Hafnarfjarðar.
Uppistaða bókarinanr eru
ljósmyndir eftir Lárus Karl, en
þar er einnig að finna gamlar
myndir úr sögu bæjarins.
Texta skrifaði Þóra Kristín Ás-
geirsdóttir og er hann annars
vegar á íslensku og ensku og
hins vegar á íslensku og
þýsku.
V____________________________>
Jafnaðarmaðuiinn Bruce
Jólahvíld mín hófst
kvöldið sem ég setti
Armageddon 'í tækið og
horfði á Bruce Willis
bjarga heiminum frá tor-
tímingu. Eg hafði gefið
mér myndbandið í jóla-
gjöf því ég bjó að þeirri
staðföstu vissu að enginn
annar myndi verða til
þess.
Á fyrsta korteri mynd-
arinnar féll brot úr loft-
steini á jörðina og háhýsi
sprungu í loft upp og þúsundir
saklausra borgara létu Iífið
meðan ánægjubros
færðist yfir andlit mitt.
Svo mætti Bruce Willis
á svæðið reffilegur,
hrár karlmaður og
sæluandvarp leið frá
vörum mínum. Af því
að ég er næm kona
varð mór auðvitað
snemma ljóst að bak
við hrjúft yfirborðið sló
gott og viðkvæmt
hjarta. Skelin opnaðist
á lokamínútunum þeg-
ar Bruce sagði: „I love you“ við
einkadóttur sína. Það var hjart-
næm stund og ég táraðist með
dótturinni. Síðan fór Bruce að
bjarga heiminum.
Eg þori ekki að segja að þessar
lokamínútur hafi verið menn-
ingarlegur hápunktur á jólafríi
mínu en óneitanlega var þetta
hrífandi stund. Ég er nefnilega
veik fyrir ekta karlmönnum.
En það er eins og þeir séu bara
til í bíómyndum. Sennilega er
það þess vegna sem ég er ógift.
En síðan ég horfði á myndina
hef ég reynt að fitja upp á um-
ræðum um hana við réttlætis-
sinnaða vini mína. En það er
eins og þeir hafi ekki alveg
„fattað" myndina, og því hafa
þeir að mfnu mati ekki réttan
skilning á fórnarlund Bruce.
Þetta voru ekki einu samskipti
okkar Bruce um jólin því ég
fylgdist með honum bjarga litl-
um einhverfum dreng frá ill-
mennum í Mercury Rising.
Enn kom í ljós að bak við
hrjúft yfirborð leyndist sannur
mannvinur sem starfaði í anda
jafnaðarstefnunnar og kom lít-
ilmagnanum til aðstoðar.
Bruce er og verður í mínum
flokki.
MENNINGAR
VAKTIN
„Skelin opnaðist á lokamínútunum
þegar Bruce sagði: „I love you" við
einkadóttur sína. Það var hjart-
næm stund og ég táraðist með
dótturinni. Síðan fór Bruce að
bjarga heiminum.“