Dagur - 21.01.1999, Qupperneq 4

20-FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1999
UMBÚÐALAUST
L.
„Á sama tfma og
gömlu Sowjetríkin losa
sig undan hálftómum
menningarmiö-stöðv-
um vilja húskarlar í
stjórnarráði íslands fjöl-
falda ný menningarhús
um landið og sér ekki
fyrir endann á þeirri
raðsmíði næstu áratug-
ina.“
Hér á landi keppir ríkis-
menningin við alþýðumenn-
inguna. Ríkið hreiðrar um
sína með þjóðleikhúsum og
tónlistarhúsum jafnt sem fé-
lagsheimilum og öðrum úti-
húsum. Ríkismenningin er
þó aðeins einn tíundi hluti
af menningu landsmanna á
meðan alþýðumenningin er
níu tíundu hlutar. Alþýðu-
menningin er rekin af þeim
Iandsmönnum sem vilja
njóta hennar og það gerir
gæfumuninn.
A sama tíma og gömlu Sovijetríkin Iosa sig
undan hálftómum menningarmið-stöðvum
vilja húskarlar í stjórnarráði Islands fjölfalda
ný menningarhús um landið og sér ekki fyrir
endann á þeirri raðsmíði næstu áratugina.
Ekki eru húsin þó reist neitt sérstaklega til
heiðurs menningunni heldur til að stöðva
fólksflutninga suður á bóginn. I stjórnarráð-
inu er menningin nefnilega flokkuð undir
umferðarskilti.
Skemmtanaskattur á Reykvíkinga
Ekki er þetta í fyrsta skipti sem húskarlar-
arnir hlaupa upp til handa og fóta með ríkis-
sjóð um landið og skemmst er að minnast
þegar Framkvæmdastofnun ríkisins alias
Byggðasofnun var sett til höfuðs atvinnulíf-
inu í Reykjavík. Loðdýrum var dreift um
sveitir og fiskeldi dembt í tjarnir. Seinna
kom bændagisting í hlöður og síðan nytja-
skógar í héröð. Áður höfðu félagsheimilin
risið í hverri sveit.
Til að borga félagsheimilin var lagður
skemmtanaskattur á tómstundir fólks í
Reykjavík og flest mannamót í þéttbýli
greiddu allt að Ijórðung af aðgangseyri sín-
um í sérstakan félagsheimilasjóð. Meira að
segja billardstofur voru með lagaboði látnar
veðsetja borðin sín fyrir greiðslu skattsins.
Ríkismenningin borgaði hins vegar ekki
skemmtanaskatt frekar en annan skatt og
sennilega vegna þess að hún er ekkert sér-
staklega skemmtileg. Og þorp með færri en
1.500 íbúa borguðu heldur ekki neitt.
Félagsheimili versus menningarhús
I dag eru félagsheimili risin við annan hvern
brúsapall og verður þeim tæplega fjölgað í
bráð. En húskarlar hafa ráð undir rifi hveiju
og tekst jafnan að setja undir hvern leka.
Með nýju menningarhúsunum halda þeir
sínu striki og geta haldið áfram að gefa
sveitungum skattinn af tómstundum Reyk-
víkinga. Helstu menningarsetur ríkisins
hafa löngum verið verndaðir vinnustaðir fyr-
ir nokkrar Ijölskyldur og alþýðumenningin
hefur ekki átt upp á pallborðið á þeim bæ.
Fyrir bragðið hefur alþýða manna brotist til
menningar af eigin rammleik og þrátt fýrir
að félagsheimilin séu byggð fyrir meðlög
Reykvíkinga hefur alþýðan átt þar innhlaup.
Reynslan sýnir hins vegar að ríkið keppir
fyrst og fremst við sjálft sig um leið og það
UMBÚÐA-
LAUST
skrifar
Húskarlar
hugsa sér til
hreyfings
keppir við menningu annarra landsmanna
og spurningin er því hversu fljótt nýju
menningarhúsin leggja gömlu félagsheimilin
að velli eða öfugt?
Atvinnulifið eflir menninguna
Helstu viðburðir þjóðarinnar verða áfram á
dagskrá fyrir sunnan hvað sem öllum menn-
ingarhúsum líður og alþýðumenningin
blómstrar áfram á landsbyggðinni þrátt fyrir
húskarla stjórnarráðsins. Vilji ríkisstjórnin í
alvöru jafna byggðina um landið er henni
hollara að snúa sér að þjóðmálum frekar en
húsasmíðum. Fólkið í landinu þarf fyrst og
fremst peninga til að byggja upp ný íyrirtæki
sem efla atvinnulífið með áhættufé og ný-
sköpun. Peningamarkaðurinn er óðum að
vakna til lífsins og verður að laga sig að þörf-
um smáfyrirtækja en gleyma sér ekki á verð-
bréfaþingi.
Menningin dafnar hvergi betur en í öflugu
atvinnulífi í hæfilegri Ijarlægð frá ríkissjóði
og þarf þá ekki Iengur á skemmtanaskatti
Reykvíkinga að halda.

IMENNINGAR
LÍFID
Listsýningar af ýmsu tagi og
reyndar alls kyns sýningar eru
vel til þess fallnar að gleðja
skammdegisþreytta Islendinga
í sinni. Til gamans og gagns
fylgir hér listi
yfir gallerí,
sýningarsali og
söfn á Akur-
eyri.
Viljandi hef
ég ekki kann-
að kerfis-
bundið um
hve marga
slíka staði er
að ræða á Ak-
ureyri eða á
öðrum stöðum,
hvað þar er í
stundina. En um leið skora ég
á aðstandendur slíkra staða,
ekki bara á Akureyri, að vera í
góðu sambandi til að koma
sýningum á framfæri, senda
mér tölvupóst, símbréf,
hringja eða Iáta vita af sér
með öðrum hætti.
Ketilhúsið á
Akureyri.
né heldur
boði þessa
Þriár sýningar
Nokkrar sýningar standa nú
yfir á Akureyri og má nefna að
í Ketilhúsinu í Listagili stend-
ur yfir sýning Páls Sólnes á
ellefu lýrískum abstraktsjón-
um, unnum í olíu á striga.
Sýningunni lýkur 28. janúar. I
Ljósmyndakompunni í sama
gili sýnir Hlynur Hallsson
misheppnaðar ljósmyndir og
lýkur hans sýningu 5. febrúar.
Á Café Karólínu, einnig í
Listagili, stendur yfir sýning á
tíu litógrafíum Frans Weder-
bergs tengdum efni Péturs
Gauts.
Onnur gallerí og sýningar-
salir sem ýmist eru með fastar
sýningar eða setja upp sýning-
ar endrum og sinnum: Gallerí
Svartfugl í Listagili, Samlagið
listhús í Listagili, Deiglan í
Listagili, Myndlistarskólinn á
Akureyri, Listfléttan á Akur-
eyri og Listhúsið Þing.
Listamenn, sýnendur,
safnastjórar: Látið vita af ykk-
ur.
Netfang: haraldur@dagur.is
Sími: 460 6122
Símbréf: 460 6171
v__________________________y
HvalreM í nytjalist
Það er greinilegt að það er engin
tilviljun sem ræður ríkjum í list
Kaffe Fassetts sem um þessar
mundir er til sýnis í Hafnarborg í
Hafnarfirði. Fassett úthugsar
hvert einasta smáatriði í teppum
sínum svo að við fyrstu sýn virð-
ast þau einföld að uppbyggingu.
Við nánari skoðun kemur í ljós
að auðvitað liggur gríðarleg vinna
og yfirlega að baki. Sýningin er
sannkallaður hvalreki fyrir
áhugafólk um nytjalist, sér í íagi
má búast við að áhugafólk um
bútasaum fjölmenni á hana. Uppfrísk-
andi og skemmtileg fyrir hvern sem er.
Glöð í litadýrð sinni
Kaffe Fassett er íslensku handavinnu-
fólki og listamönnum vel kunnur. Hann
er fæddur í San Francisco árið 1937 og
lærði í Boston. Hann settist að í Lund-
únum og lærði að pijóna í Skotlandi
árið 1968. Hann var með peysur sínar
og púða á mjög eftirminnilegri og
skemmtilegri sýningu í Hafnar-
borg árið 1996 og nú er komið
að bútasaumsteppunum.
Fassett hóf nýlega að vinna
bútasaumsteppin en þau bera
þess engin merki. Þau eru mjög
glöð í litadýrð sinni og fjöl-
breyttu mynstri, efnisvali og
listilegum og úthugsuðum
saumi. Það er ótrúlegt að virða
þau fyrir sér í nálægð og svo úr
fjarlægð og láta áhrifin seytlast
inn. Gleðin og litadýrðin ræður
ríkjum, stekkur inn í sálina og
umbreytir henni í einni svipan. Jafnvel í
dökku teppunum nást þessi áhrif fram.
Með þessari sýningu sannar Kaffe Fas-
sett að hann er meistari mynstranna,
samsetninganna og litanna.
Kassar á brúnu borði
Ekki er nokkur leið að benda á eitthvert
eitt teppi sem vekur sérstaka athygli. Þó
má segja að verk númer fimm sé athygl-
isvert handavinnunnar vegna en í það
MENNINGAR
VAKTIN
Guðrún Helga
Sigurðardóttir
skrifar
Kaffe Fassett
við teppin.
Gieði og lita-
dýrð ræður
ríkjum.
hefur Kaffe Fassett saumað hringi í bút-
ana með mismunandi Iitu garni. Sjö ára
drengur benti á verk númer átta með
heitið „Bláar, rómverskar blokkir", sem
fallegasta teppið, en í það hefur Fassett
saumað tölur í kassa á dökkum grunni.
Drengurinn sagði: „Eins og kassar á
brúnu borði“.
Nokkrar peysur eru á sýningunni, fal-
legar og hefðbundnar. Þá má sjá gömul
teppi frá 1920 og 1880, sem eru í eigu
Fassetts. I litlum hliðarsal eru seldir
mynsturpakkar og ný efni í metratali frá
Fassett og það er kannski eini gallinn á
sýningunni, þessi kaupmennska og það
að ekki er hægt að fá efnin keypt nema
á sýningunni. Sýningin stendur til 8.
febrúar. Lokað er á þriðjudögum.