Dagur - 10.03.1999, Blaðsíða 4

4- MIÐVIKUDAGUR 10. MARS 1999
FRÉTTIR
rD^tr
Mótmæla norskum línuveiðum
Skipstjórar 17 íslenskra línuveiðiskipa með beitingavél hafa mótmælt
við utanríkisráðherra, sjávarútvegsráðherra og forsætisráðherra, öll-
um áformum íslenskra stjórnvalda um að leyfa norskum línuveiði-
skipum veiðar í íslenskri fiskveiðilandhelgi í skiptum fyrir veiðar ís-
lenskra togara í norskri landhelgi. Skipstjórarnir, sem eru á öllum
útilegulínubátum með beitingavél við Island, segja að það hafi ekki
verið þeir sem voru á veiðum í Smugunni.
Leyfa eigi utankvótaveiðar á keilu og löngu en skipstjórarnir telja
það Ijóst að þá muni Norðmennirnir einnig veiða ýsu, karfa, lúðu,
grálúðu og þorsk. Þeir segjast hafa miklar áhyggjur af keilunni og
löngunni og telja sóknina þegar of mikla. Ekki bæti úr skák að það
stefni í mikla fjölgun lfnubáta með beitingavél hér á íslandi, jafnvel
um allt að helming.
Gott árferði í hafinu kringum landið
Heildarniðurstöður í sjórannsóknarleiðangri á rannsóknaskipinu
Bjarna Sæmundssyni sýna að almennt er gott árferði í sjónum kring-
um landið. Astandið fyrir sunnan og vestan land er með líku sniði og
1998 en heldur lakara fyrir austanverðu Norður- og Austurlandi.
Sjávarhiti fyrir Suður- og Vesturlandi var 6-7,5 gráður, sem er í góðu
meðallagi og hlýsjávar gætir út af Vestljörðum, 4-6 gráður, þrátt fyr-
ir að stutt væri út í ísröndina á Grænlandssundi og norður af Kögri.
Söknuðu Jónu Gróu
„Ferðin var skemmtileg og fróðleg. Maður
er margs vísari um þá möguleika sem við
getum átt í samskiptum við Japan, sem hafa
e.t.v. ekki verið nýttir sem skyldi,“ segir
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri,
en hún, Alfreð Þorsteinsson og fleiri full-
trúar borgarinnar komu um helgina úr
heimsókn til Japans, ferð sem minnihluti
D-listans í borgarstjórn gagnrýndi harðlega.
Jóna Gróa Sigurðardóttur borgarfulltrúi
hætti við að fara í ferðina. Saknaði borgar-
stjóri Jónu Gróu í ferðinni? „Já. Eg held að
hún hefði haft bæði gagn og gaman af þess-
ari ferð eins og við. Eg tel að minnihlutinn
hefði átt að hafa fulltrúa í þessari ferð. En
ferðin ónýttist ekki fyrir vikið.“
Borgarstjóri segir að hópurinn hafi átt
fund vegna samstarfs í menningarmálum,
m.a. með fulltrúum Japan Foundation, sem
er deild í japanska utanríkisráðuneytinu og sér um að kynna japanska
menningu erlendis. Ræðismaður íslands, Eyþór Eyjólfsson, var með
okkur á fundinum. „Einkum var rætt um hvernig þeir gætu hugsan-
lega greitt götu japanskrar menningar á íslandi, ekki síst í tengslum
við menningarborgarárið. Við vitum að Japan Fest samtökin hafa ver-
ið að velta fyrir sér tveimur til þremur viðburðum á íslandi í tengsl-
um við menningarborgarárið. Á sama fundi var rætt um aukinn
stuðning þeirra við japönskukennslu í Háskóla íslands," segir borg-
arstjóri.
Fyrsta kosningaskrifstofan opnuð
Framsóknarflokkurinn á Vesturlandi opnaði kosningaskrifstofu að
Brákarbraut 1 í Borgarnesi síðastliðinn sunnudag. Þetta er fyrsta
opnun kosningaskrifstofu sem vitað er um íyrir alþingiskosningarnar
8. maí næstkomandi. Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis- og trygginga-
ráðherra og Magnús Stefánsson alþingismaður ásamt öðrum fram-
bjóðendum voru á staðnum og ræddu um menn og málefni við gesti
og gangandi. Skrifstofan verður opin fyrst um sinn alla virka daga frá
tvö til sjö. Kosningastjóri framsóknarmanna á Vesturlandi er
Kolfinna Jóhannesdóttir.
Hraðkaup á Akureyri
Ný Hraðkaupsverslun
verður opnuð innan
þriggja vikna á Akur-
eyri þar sem Kjörbúð-
in í Kaupangi er nú til
húsa. Miklar endur-
bætur og kostnaðar-
samar standa yfir í
húsnæðinu þar sem
búðin verður stækkuð
og skipt um gólf.
Hraðkaup keypti hús-
næðið í fyrra og hefur
rekið búðina um
nokkurra mánaða skeið. Reksturinn hefur verið viðunandi að sögn
Jóns Scheving Thorsteinssonar, talsmanns Hraðkaups, en stefnt er
að aukinni veltu. Skammt er síðan ný Hraðkaupsverslun var opnuð á
Egilsstöðum og er stefnt að opnun fleiri búða á landsbyggðinni.
„Við munum fjölga kælitækjum, fimmfalda grænmetis- og ávaxta-
torgið og eru allar breytingarnar í þá átt að auka úrval ferskrar vöru.
Aherslubreytingin verður einhver frá því sem nú er og við ætlum líka
að gera búðina bjartari og skemmtilegri sem verslunarstað," segir Jón
Scheving. Litlar breytingar hafa orðið á starfsfólki búðarinnar frá því
að Hraðkaup keypti, enda úrvals fólk fyrir, að sögn Jóns Scheving.
- B!>
Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir.

Goðsögnin um dreifða eignaraðild í hlutafélögum virðist vera ósönn.
VeiMr markaðinn
hve fáir ráða miMu
í 70% helstu fyrir-
tækja á hlutabréfa-
markaði eiga 10
stærstu hluthafamir
yfir 60% alls hluta-
fjárius.
„Eitt af megineinkennum ís-
lenska hlutaljármarkaðarins er
hversu fáir aðilar eiga ráðandi
hluti í hlutafélögum sem eru á
markaði," segir í Vísbendingu.
Þrátt fyrir nokkra umræðu um
blokkamyndanir á síðustu árum
hafi fremur lítið verið um það
rætt „að í allflestum fyrirtækjum
eru það örfáir aðilar sem ráða
yfir megni hlutafjár". Vísbending
hefur skoðað eignaraðild 66 íyr-
irtækja, þeirra á meðal allra sem
skráð eru á aðal- og vaxtalista
Verðbréfaþings og nokkur að
auki. „Athyglisvert er að í 70%
fyrirtækja eiga 10 stærstu hlut-
hafar yfir 60% alls hlutafjár. í 35
af 66 félögum hafa 10 hluthafar
eða færri yfir 2/3 vægi sem næg-
ir til að hægt sé að breyta sam-
þykktum viðkomandi félaga. Það
hversu fáir ráða miklu hlýtur að
veikja mjög þann hlutafjármark-
að sem risið hefur hér á síðustu
árum.“
Sjóvá og VÍS í fjórðimgi
félaganna
Astæður fyrir þessu segir Vís-
bending reyndar nokkuð augljós-
ar. Smæð markaðarins valdi því
að rými fyrir stóra fjárfesta sé
mjög takmarkað. Kjósi stór aðili
að vera á markaðnum nægi oft
tiltölulega litlar Qárhæðir til að
komast í hóp tíu stærstu hlut-
hafa.
Vísbending skoðaði líka hveijir
eru oftast meðal 10 stærstu hlut-
hafa í félögunum. I ljós kom að
tryggingafélög, Iífeyrissjóðir, fjár-
festingafélög og hlutabréfasjóðir
eru þar efst á blaði ásamt Burð-
arási og Olíufélaginu. 117, eða
fjórðungi fyrirtækjanna 66, eru
Sjóvá og VÍS meðal tfu stærstu
hluthafa. Burðarás og Olíufélag-
ið eru meðal þeirra stærstu í 14
fyrirtækjum. Lífeyrissjóðir Aust-
urlands, Norðurlands og versl-
unarmanna eru í hópi stærstu
hluthafa í 14-15 félögum. Og
Hlutabréfasjóðurinn, Þróunarfé-
lagið, Samvinnulífeyrissjóður-
inn, Auðlind, Tryggingamiðstöð-
in og Lífeyrissjóðurinn Framsýn
eru meðal 10 stærstu hluthafa í
10-14 þessara 66 stóru félaga.
Örfáir sem ráða öllu
atvinniilifinn
Þótt „kjölfestufjárfestar“ geti
kannski stundum verið nauðsyn-
legir segir Vísbending umdeilan-
legt hversu mikið vægi þeir eigi
að hafa. „Einhver mörk hljóta að
vera þar á, því að kjölfestufjár-
festir er kominn yfir strikið þeg-
ar viðhorf hans til fyrirtækisins
er það að hann sé eins og einka-
eigandi þess.“
Agúst Einarsson alþingismað-
ur segir þessar tölur staðfesta fá-
mennisvald í íslenskum fyrirtækj-
um. Það séu örfáir einstaklingar
meðal vinnuveitenda sem ráði
nær öllu í íslensku atvinnulífi.
„Goðsögnin um dreifða eignarað-
ild er einfaldlega ósönn." — HEI
80% ei^naaukning lif-
eyrissjóða utanlands
Lífeyrissjððimir fjár-
festu um 40% af
eignaaukningu síð-
asta árs í útlöndum.
Hrein eign lífeyrissjóðanna til
greiðslu lífeyris var komin í 405
milljarða í árslok 1998, sam-
kvæmt hagtölum Seðlabankans.
Eignirnar hækkuðu um 15% á
árinu, eða um 52 milljarða
króna, sem samsvarar kringum
360-370 þúsund á hvern starf-
andi mann í landinu. Sjóðirnir
kusu að ávaxta um 40% þessara
nýju fjármuna, eða um 21 millj-
arð, í erlendum bréfum, sem þar
með hækkuðu eignir sjóðanna
erlendis um ríflega 80% milli
ára, í liðlega 46 milljarða í árs-
lok. Þar af er tæpur þriðjungur í
hlutabréfum, annar í hlutabréfa-
sjóðum og afganginn að mestu í
hlutdeildarskírteinum erlendra
verðbréfasjóða.
Lífeyrissjóðslán 40
milljarðar
Af innlendum eignum sjóðanna
eru nær 140 milljarðar í bréfum
fjárfestingalánasjóða, um 40
milljarðar í bréfum ríkis og sveit-
arfélaga, þótt eignir hafi lækkað
nokkuð í báðum þessum flokk-
um. Lán til sjóðfélaga jukust um
rúma 2 milljarða á árinu f um 40
milljarða (rúmar 200.000 kr. að
meðaltali á hvern landsmann
kominn af barnsaldri). Innlend
eignaaukning varð mest í hlut-
deildarskírteinum verðbréfa-
sjóða, bankabréfum og hluta-
bréfum. — HEI