Dagur - 28.04.1999, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGU R 28. APRÍL 1999 - 7
ÞJÓÐMÁL
Framsóknarflokkur
og Reykj avík
L\GVAR
GISLASON
FYRRVERANDI
ALÞINGISMAÐUR
SKRIFAR
Með jafnaðarhugsjón
að leiðarljósi
Eg mun í eftirfarandi orðum
leiða hugann að stöðu Fram-
sóknarflokksins í flokkakerfinu,
með sérstöku tilliti til stöðu hans
í Reykjavík.
Oft verður þess vart að pistla-
höfundar ýmsir og viðmælendur
fjölmiðla draga upp þá mynd af
Framsóknarflokknum að hann sé
„bara bændaflokkur", alltof
valdamikill sem slíkur og hálfgert
ofvaxtarfyrirbæri í „eðlilegu"
flokkakerfi. Þessa mynd mætti
e.t.v. kalla „fjölmiðlaímynd"
Framsóknarflokksins. Hið sanna
er þó að flokkurinn er ekki
„bændaflokkur" og hefur aldrei
verið það. Jónas Jónsson lét þau
orð falla árið 1916, þegar unnið
var að stofnun nýs flokks, sem
kallaðist síðar Framsóknarflokk-
ur, að flokkurinn ætti ekki að
vera „agrar“-flokkur. Jónas kall-
aði flokkinn á deiglustiginu ýmist
„vinstrimannaflokkinn" eða
„frjálslynda flokkinn". Hann var-
aði við þröngsýnum viðhorfum
stórbænda, sem hann sagði
lenda sjálfkrafa í „fylkingarbrjósti
hægrimennskunnar". Framsókn-
arflokkurinn á að vinna að „al-
hliða framför þjóðarinnar",
sögðu frumherjarnir. Framsókn-
armenn hafa ætíð starfað í þeim
anda. Hitt er annað mál að
Framsóknarflokkurinn hefur
jafnan verið ötull málsvari
bændastéttar og sveitabyggðar og
landsbyggðar yfirleitt, enda urðu
ekki aðrir til þess. Síst munu
framsóknarmenn sverja af sér
landsbyggðarstefnu sína. Hins
vegar hefur flokkurinn víðfeðma
stefnuskrá, sem snertir öll svið
hins margbreytta nútímaþjóðfé-
lags. Samkvæmt stefnuskrá, upp-
Ólafur Örn Haraldsson er um margt sérstæður meðal alþingismanna. Hann er afreksmað-
ur sem heimskautafari og iandkönnuður, gæddur skipulagsgáfu og þolgæði við lausn
vandasamra viðfangsefna."
runa og eðli er Framsóknarflokk-
urinn félagshyggjuflokkur með
jafnaðarhugsjón að leiðarljósi,
andstæður óheftum stórkapital-
isma. Flokkurinn hefur þróast
með þjóðfélaginu, rétt eins og
aðrir flokkar og félagsmálahreyf-
ingar, og lagt sitt af mörkum til
þjóðfélagsþróunar í meira en 80
ár. Framsóknarflokkurinn starfar
í öllum kjördæmum og sveitarfé-
lögum landsins, í þéttbýli og
dreifbýli, borg og bæjum.
Fiskar ekki á
miðiun kolkrabbans
Svo vikið sé að kjósendahópi
flokksins og látið nægja að horfa
u.þ.b. 40 ár aftur í tímann, tók
kjörfylgi hans í þéttbýli að vaxa
svo um munaði í lok 6. áratugar,
um 1960, þ. á m. í Reykjavík og
á höfuðborgarsvæðinu yfirleitt,
Reykjaneskjördæmi sem þá var
að myndast, Kópavogi, Keflavík,
Grindavík o.s.frv. Framsóknar-
flokkurinn átti þá þegar umtals-
verðu kjörfylgi að fagna í þéttbýli
í öðrum landshlutum. Á 7. ára-
tugnum, milli 1960-70, náði
Framsóknarflokkurinn þeim ár-
angri, a.m.k. um sinn, að vera
næst-stærsti „þéttbýlisflokkur"
landsins og vissulega stærsti
flokkur ýmissa kaupstaða úti um
land. Á þessu tímabili festi Fram-
sóknarflokkurinn að fullu rætur í
Reykjavík, náði að koma að
manni á þing til frambúðar, eign-
aðist umtalsvert kjörfylgi þar,
þótt eitthvað gangi það í bylgjum.
Oft hefur flokkurinn átt tvo þing-
menn í Reykjavík, lengst í 15 ár
samfleytt á 7. og 8. áratugnum
þegar Þórarinn .Þórarinsson og
Einar Ágústsson gerðu garðinn
frægan. Þeir kunnu vel að fara
með umboð Reykvíkinga og báð-
ir í fremstu röð forustumanna
Framsóknarflokksins. I Reykjavík
er Framsóknarflokkurinn reyk-
vískur flokkur eins og hann er
eyfirskur í Eyjafirði.
Eins og aðrir alvörustjórnmála-
flokkar er Framsóknarflokkurinn
alhliða landsmálaflokkur. Hann
leitar fylgis hjá fólki í öllum kjör-
dæmum, í þéttbýli og dreifbýli.
Eins og Hð á um alla flokka á
Framsóknarflokkurinn von á
fylgi við sig meðal tiltekinna
markhópa öðrum fremur. Ekkert
er eðlilegra. Framsóknarflokkur-
inn telur sig eiga fylgisvon hjá
sinnugu, öfgalausu fólki hvar í
stétt og stöðu sem er án aldurs-
og kyngreiningar,
miðstéttar- og al-
þýðufólki í sveit og
bæ. Framsóknar-
flokkurinn fiskar
ekki á miðum kol-
krabbans. Margir
talsmenn flokksins
kalla hann ítrekað
miðflokk eða
miðjuflokk og
stefnu hans miðju-
stefnu. Þetta er út
af fyrir sig ekki
nýtt. Samkvæmt
gamla beinlfnulík-
aninu af flokka-
kerfinu, þar sem
stjórnmálaflokk-
um er raðað á blátt
strik milli öfga-
punktanna hægri
og vinstri með
miðjuna á sínum
stað, finnst mönn-
um Framsóknar-
flokkurinn vera á miðjunni. En
beinlínulíkanið er ekki sérlega
trúverðug lýsing á staðreyndum,
enda býsna svo einfölduð mynd.
Hins vegar er engin ástæða til að
amast við orðunum miðjuflokkur
og miðjustefna, ef þau eru rétt
skilin. Miðjuflokkur táknar ein-
faldlega hófsemdarflokk. Miðju-
stefnumenn hafna öfgastefnum.
Orðin segja ekkert meira en það.
Að öðru leyti er greining í hægri,
vinstri og miðju úrelt tal, enda
stórlega villandi. Davíð Oddsson
sannar það með ummælum sín-
um í viðtali við Kolbrúnu Berg-
þórsdóttur í Degi 17. þ.m., að
„miðjan" hafi „færst til hægri“!
Skrýtin flatarmálsfræði það! Það
breytir því auðvitað ekki að
stjórnmálaflokkar eru mismun-
andi um stefnur í þjóðmálum og
margs konar mannleg viðhorf.
Þvi ber að fagna. Þannig verður
margbreytni skoðana og hags-
muna best þjónað í lýðræðisþjóð-
félagi. Lýðræðisþjóðfélag þarfn-
ast margra flokka.
Þingsæti í hættu
Framsóknarflokkurinn verður
ekki afskrifaður í Reykjavfk með
þeim fyrirslætti að hann sé
„bændaflokkur" með einhliða
dreifbýlisstefnuskrá, andstæða
hagsmunum Reykvíkinga. Fram-
sóknarflokkurinn á réttmætt til-
kall til stuðnings Reykvíkinga.
Hann hefur fyllilega til þess unn-
ið. Hlutdeild Framsóknarflokks-
ins að Reykjavíkurlistanum réð
úrslitum um sigur þess framboðs
í tvennum borgarstjórnarkosn-
ingum. Fulltrúar Framsóknar-
flokksins í meirihluta borgar-
stjórnar hafa staðið vel í stöðu
sinni, svo að eftir er tekið.
Framboðslisti Framsóknar-
flokksins í alþingiskosningum nú
er vel skipaður. Hann á fyllsta
stuðning skilið. Síðastliðið kjör-
tímabil átti flokkurinn tvo alþing-
ismenn í Reykjavík, Finn Ingólfs-
son og Ólaf Örn Haraldsson.
Þeir skipa enn efstu sæti listans.
Ekki er efi að flokkurinn á eitt
sæti öruggt. Ekki er sama vissan
um annað sætið. Ekki er það
góðs viti, því að þá er hæfileika-
ríkur alþingismaður, Ólafur Örn,
í hættu að missa þingsæti sitt.
Framsóknarflokkurinn má ekki
við því að tapa þingsæti í Reykja-
vík.
Ólafur Örn Haraldsson er um
margt sérstæður meðal alþingis-
manna. Hann er afreksmaður
sem heimskautafari og land-
könnuður, gæddur skipulagsgáfu
og þolgæði við lausn vandasamra
viðfangsefna. Vinnur verk sín af
öryggi og fagmennsku. Reynsla
hans, ijölþætt menntun og dóm-
greind nýtist vel í þingstörfum.
Ólafur Örn er af þeirri gerð sem
Reykvíkingum er sæmd að styðja
til þingsetu. Á Alþingi er þörf
manna með framtíðarsýn og
skilning á íslenskum menningar-
arfi sem dýrmætri þjóðareign
sem ávaxta ber, manna sem þekk-
ja Iand sitt, sögu þess og náttúru,
hafa vakandi auga fyrir vernd
náttúrunnar til lands og sjávar
gegn hvers konar ágangi og
ofnýtingu. Ólafur Örn Haralds-
son er maður sem treyst er til að
halda vel á þessum málum og
öðru sem varðar almannaheill í
nútið og framtíð. Fer vel á því að
Reykvíkingar tryggi honum
áframhaldandi þingsetu.
SamfyUdngm og námsmeim
INGIRÚNAR
EDVARDSSON
DÓSEm VIÐ HÁSKÓLANN A AKUREYRI,
REKSTRARDEILD,
SKRIFAR
Samfylkingin hefur nýlega kynnt
öfluga verkefnaskrá sem lögð
verður til grundvallar í kosninga-
baráttunni og í ríkisstjómarstarfi
nái hún góðri kosningu 8. maí
n.k. Einn þeirra mörgu mála-
flokka sem þar eru kynntir eru
mennta- og menningamálin sem
á brýnt erindi við námsmenn á
öllum aldri.
Elluni Lánasjóðinn
Ekki þarf að fjölyrða mikið um þá
miklu þraut sem íslenskir náms-
menn hafa mátt þola í tíð núver-
andi ríkisstjórnar þar sem náms-
lán hafa ekki fylgt launaþróun í
landinu. Örþrifaráð ríkisstjórnar-
flokkanna korteri fyrir kosningar
er ekki til að auka tiltrú náms-
fólks á góðan vilja þeirra til að
efla menntun og bæta kjör náms-
manna. Stefna Samfylkingarinn-
ar er skýr. Hún setur það á odd-
inn að stórauka fé til Lánasjóðs
íslenskra námsmanna til þess að
taka upp samtímagreiðslur,
hækka framfærslumörk og lækka
endurgreiðsluhlutverk námslána.
Mikilvægt er að hafa í huga að
Lánasjóðurinn er eitt mikilvæg-
asta tækið sem til er í landinu til
að tryggja öllum aðgang að
menntun. Margir einstaklingar
frá efnalitlum heimilum hafa
brotist til mennta fyrir tilstilli
sjóðsins. Því þarf að efla hann
sem frekast er kostur. Þess ber
einnig að geta að framlag til
Lánasjóðsins er eina framlag ís-
lendinga til framhaldsnáms.
Önnur Iönd veija milljörðum í
rannsóknarnám til doktorsprófs
og veita auk þess umtalsverðum
Ijárhæðum í styrki til einstak-
linga. Sem dæmi má nefna að
greinarhöfundur fékk fjögurra
ára styrk í doktorsnámi í Svíþjóð
er nam um 170.000 krónum ís-
Ienskum á mánuði. Vilji íslend-
ingar telja sig til menningarþjóða
verða þeir að stórauka framlög til
mennta- og rannsókna.
Fleiri stúdentagarðar
Mikil húsnæðisekkla hamlar víða
aðsókn nemenda að framahalds-
og háskólum á íslandi. Þannig
má nefna að verði ekkert að gert
eru stórar líkur fyrir því að skort-
ur á ódýru nemendahúsnæði
muni hamla mjög frekari vexti
Háskólans á Akureyri á næstu
misserum. Hvers vegna er þá
ekki byggt meira? Jú það hefur
ekki fengist lánsfé til bygginga-
framkvæmda frá árinu 1993! í
upphafi ársins var Ibúðalána-
sjóður svo örlátur að heimila lán
til byggingu tíu nýrra íbúða. Það
er þakkarvert en ekki nærri því
nóg. Það er þó ekki mesta váin
heldur hin að núverandi stjórnar-
flokkar undir forystu Páls Pét-
urssonar félagsmálaráðherra
hafa afnumið félagslega húsnæð-
iskerfið þannig að að ári liðnu
verða ekki í boði félagsleg lán á
lágum vöxtum sem nær allar
stúdentabyggingar hafa verið
Ijármagnaðar með fram að þessu.
Hvað þýðir það? Jú, að eftir
nokkur misseri muni leigan f
nýju húsnæði sem verður í boði
hækka umtalsvert.
Samfylkingin hefur á stefnu-
skrá sinni að endurreisa félags-
legt húsnæðiskerfi sem tryggi að
félagsleg úrræði falli sem best að
þörfum fólks á hveijum tíma. Þá
stefnir Samfylkingin að því að
húsaleigubætur verði skattfijáls-
ar í samræmi við vaxtarbætur.