Dagur - 25.06.1999, Qupperneq 8

8- FÖSTUDAGUR 2S . JÚNÍ 1999
rD^ir
/ííP’T*,..
FRÉTTASKÝRING
i. j
BJÖRN
JÓHANN
BJÖRNSSON
SKRIFAR
Bágborinn fjáxhagur
Mrkjugarðamta er
kominn á borð ríkis-
stjómariunar. Komi
ekki til viðbótarfram-
lag inuiiu Kirkjugarð-
ar Reykjavíkur tapa
350 milljónum á
næstu 5 árum. Kirkju-
garðar Akureyrar
skulda 40 milljónir.
Tveir af stærstu kirkjugörðum
Iandsins, í Reykjavík og á Akur-
eyri, eru í mikilli fjárþröng. A rfk-
isstjórnarfundi var afkoma kirkju-
garðanna nýlega til umíjöllunar.
Þar var kynnt skýrsla sérstakrar
eftirlitsnefndar sem skipuð var
fyrir tveimur árum til að fylgjast
með áhrifum hækkunar kirkju-
garðsgjalda á rekstur kirkjugarð-
anna. Sólveig Pétursdóttir, dóms-
og kirkjumálaráðherra, kynnti
þessa niðurstöðu sem samkvæmt
heimildum Dags er heldur svört.
Þannig er skuldastaða Kirkju-
garða Akureyrar mjög bágborin,
eða upp á 40 milljónir, og rekstur
Kirkjugarða Reykjavíkur verður
neikvæður um 350 milljónir á
næstu fimm árum, komi ekki til
viðbótarframlög eða önnur úr-
ræði.
Þórsteinn Ragnarsson, forstjóri
Kirkjugarða Reykjavíkurprófasts-
dæmis og formaður Kirkjugarða-
sambands Islands, sagði í samtali
við Dag að aðalfundur sambands-
ins hefði nýlega lýst yfir miklum
áhyggjum með fjárhagsstöðu
kirkjugarðanna. Þar var niður-
staða fyrrnefndrar eftirlitsnefnd-
ar kynnt. Hann sagði að rót vanda
kirkjugarðanna mætti rekja aftur
til ársins 1989 þegar stjórnvöld
byrjuðu að lækka kirkjugarðs-
gjaldið, fyrst um 20% samkvæmt
ákvörðun þáverandi íjármálaráð-
herra og núverandi forseta, Olafs
Ragnars Grímssonar. I kjölfarið
var tekið af aðstöðugjald fyrir-
tækja sem þau greiddu í Kirkju-
garðasjóð og svokallað markaðs-
gjald kom í staðinn. Markaðs-
gjaldið var tekið af í áföngum á
Hjalti Zóphóníasson, skrifstofu-
stjóri í kirkjumálaráðu-
neytinu.
árunum 1994-1996 og vó skerð-
ingin 20% af tekjum kirkjugarð-
anna. Heildarskerðing á tekjum á
þessu árabili, þ.e. 1989-1996,
nam því 40%. Þórsteinn sagði
stjórnvöld hafa Iofað því á sínum
tíma að bæta kirkjugörðum það
sem nam markaðsgjaldinu en það
hefði ekki enn verið gert.
Nefndartillögur til umfjöll-
imar
Fyrir þremur árum skipaði þáver-
andi dóms- og kirkjumálaráð-
herra, Þorsteinn Pálsson, nefnd
að frumkvæði Kirkjugarðasam-
bandsins til að fjalla um fjármál
kirkjugarðanna. Nefndin skilaði
af sér dökkri skýrslu árið 1997 og
í kjölfar hennar var gerð Iaga-
breyting í desember 1997 og
kirkjugarðsgjaldið var hækkað í
4,3%. Jafnframt fengu Kirkju-
garðar Reykjavíkurprófasts-
dæmanna, vegna bágrar íjárhags-
stöðu, undanþágu frá greiðslu í
Kirkjugarðasjóð árin 1997 og
1998 en árleg greiðsla nemur
8,3% af tekjum. Til að fylgjast
með því hvort þessar ráðstafanir
stjórnvalda dygðu var skipuð sér-
stök eftirlitsnefnd. Hún skilaði
nýlega af sér frumtillögum sem
Sólveig Pétursdóttir hefur kynnt í
ríkisstjórninni. Þar kemst nefnd-
in m.a. að þeirri niðurstöðu að
víðtækari ráðstafanir þurfi til að
rétta af fjárhag kirkjugarðanna.
Ekki náðist í Sólveigu vegna
þessa máls en Hjalti Zóphónías-
son, skrifstofustjóri í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu, sagði við
Dag að meðal þeirra úrræða sem
nefndin legði til væri hækkun
kirkjugarðsgjalda á ný. Málið
væri þó ekki útkljáð og yrði áfram
til umfjöllunar í ríkisstjórninni og
ráðuneytinu. Eitthvað yrði þó að
gera til að mæta þeirri tekju-
skerðingu sem kirkjugarðarnir
hefðu orðið fyrir.
Engar tekjur í stað aðgerða
stjómvalda
Eins og áður sagði er staða
Kirkjugarða Akureyrar bágborin.
Skuldir nema tvöföldum brúttó-
tekjum garðsins, sem eru um 16-
17 milljónir á ári, sem verður að
teljast mikil skuldsetning. Kirkju-
garðar hafa jú lítið svigrúm til að
auka tekjur sínar eða hafa áhrif á
eftirspurnina. Aður en afnám að-
stöðugjalda kom til höfðu Kirkju-
garðar Akureyrar ráðist í bygg-
ingu líkhúss og kapellu og skuld-
irnar nema nú 40 milljónum
króna. Gestur Jónsson, gjaldkeri
kirkjugarðanna, sagði við Dag að
ákvörðun um þessar framkvæmd-
ir hefði verið tekin á grundvelli
Þórsteinn Ragnarsson, forstjóri
Kirkjugarða Reykjavikurprófasts-
dæmis.
þeirra tekna sem kirkjugarðurinn
hafði á þeim tíma, þ.e. árið 1993.
Stuttu eftir undirritun byggingar-
samninga hefðu stjórnvöld ákveð-
ið að fella niður aðstöðugjaldið
og markaðsgjaldið hefði farið á
næstu fjórum árum á eftir. „Þess-
ar aðgerðir hleyptu okkur í þenn-
an vanda því við höfum ekki feng-
ið neinar tekjur í staðinn. Að-
stöðugjaldið nam t.d. 20% af okk-
ar tekjum. Þessar aðgerðir komu
algjöríega í bakið á okkur,“ sagði
Gestur. Hann sagði brýna þörf
vera á einhverjum aðgerðum, eigi
kirkjugarðurinn á Akureyri að fá
eðlilegt viðhald. Ef ekkert gerist
neyðist garðurinn til að taka gjöld
fyrir ýmsa þjónustu sem ekki hafa
verið tekin áður. Reksturinn væri
afar erfiður og þrátt fyrir strangt
aðhald hefði t.d. verið 2 milljóna
króna tap af rekstrinum í fyrra.
Miklar framkvæmdir
framimdan í Reykjavík
Miklar framkvæmdir standa fyrir
dyrum hjá Kirkjugörðum Reykja-
víkur, sú stærsta er bygging þjón-
ustumiðstöðvar í Gufuneskirkju-
garði og gerð nýs kirkjugarðs í
Leirdal í Kópavogi, sem taka á í
notkun fljótlega eftir aldamótin.
Þá er stefnt að gerð nýs 20 hekt-
ara kirkjugarðs í Stekkjarbrekk-
um við Vesturlandsveg eftir 5-6
ár. Þórsteinn sagði við Dag að
þetta væru nauðsynlegar fram-
kvæmdir en miðað við núverandi
rekstrarskilyrði hefðu Kirkjugarð-
ar Reykjavíkur ekki bolmagn til
að íjármagna þær. Starfsemin í
Gufunesi væri búin að hafa
bráðabirgðahúsnæði í 18 ár og
þörf væri á að byggja kapellu, lík-
hús og aðstöðu fyrir starfsfólk.
„Ef við miðum við þörfina og
þá þjónustu sem hefur farið fram
í Fossvogi, þá munu Kirkjugarðar
Reykjavíkur sýna neikvæða niður-
stöðu upp á 350 milljónir á
næstu 5 árum, ef ekkert verður
að gert,“ sagði Þórsteinn. Hann
sagði ársreikning síðasta árs
reyndar vera réttum megin við
strikið en þá hefðu framkvæmdir
heldur ekki verið miklar. „Stór-
framkvæmdum hefur verið
frestað frá ári til árs. Við höfum
viljað hafa fast land undir fótum
áður en við helltum okkur út í
skuldir.“
Stóraukinn útfararkostuaður
Talsverð hækkun hefur orðið á
kostnaði við útfarir. Arið 1993
tóku ný lög gildi þar sem kirkju-
görðum var gert að aðskilja útfar-
arþjónustu frá öðrum rekstri.
Fram að þeim tíma höfðu útfarir
verið niðurgreiddar að nokkru
leyti. Á árunum 1994-1997
hækkaði útfararkostnaður um
40% umfram almennar verðlags-
hækkanir og ekki hefur kostnað-
urinn lækkað síðustu tvö árin. Nú
er kostnaðurinn alfarið greiddur
af aðstandendum utan þess að
greiðsla til prestsins kemur úr
Kirkjugarðasjóði. Meðalkostnað-
ur við útför er í kringum 150-160
þúsund krónur og er þá ótalinn
kostnaður við t.d. erfidrykkju,
tónlistarflutning og þess háttar.
Dæmi eru um útfararkostnað
upp undir hálfa milljón króna.
Aiikin dánartíðni langt um-
fram mannfjölgun
Dánartíðni hefur eðlilega áhrif á
afkomu kirkjugarða og Þórsteinn
sagði spár benda til þess að hún
aukist jafnt og þétt í vestrænum
ríkjum næstu áratugina. Það

Eftir stórfellda skerðingu kirkjugarðsgjalda og niðurfellingu markaðsgjalds fór fjári
samar framkvæmdir eru framundan í Reykjavík og á næstu áratugu
breyttist ekki nema til komi bylt-
ingar í læknavísindum í barátt-
unni við vágesti á borð við
krabbamein og eyðni sem myndu
hækka meðalaldurinn enn meir.
Ratinn sem náðst hefði frá Iokum
seinni heimstyrjaldar væri kom-
inn í hámark. Samkvæmt þessum
spám er gert ráð fyrir því að fjöldi
látinna á hverja 1000 íbúa hér á
landi muni hækka úr 8-13 árið
1990 í 11-18 árið 2050. Sam-
kvæmt lægri mörkum þessarar
spár mun íjöldi látinna á íslandi
fara úr 2.067 árið 2000 í 4.172
árið 2050. Þessi aukning er
101%. Á sama tíma mun íbúa-
fjöldinn fara úr 279 þús. í 333
þús., þ.e.a.s. Qölgun um 19%.
Fjöldi greftrana hjá Kirkjugörð-
um Reykjavíkur árið 1996 var
970, eða 51% af tölu látinna, en
verður 1181 árið 2005, sem er
22% aukning. Á sama tíma mun
íbúum fjölga um aðeins 6,5%
samkvæmt mannfjöldaspám.