Dagur - 10.08.1999, Blaðsíða 8

8 -ÞRIÐJUDAGVR 10. ÁGÚST 1999
FRÉT T ASKÝRIN G
Stj óniarlierrar ó
SIGURDÓR SIGURDÓRS-
SONOG
BJÖRN JÓHANN
BJÖRNSSON
SKRIFA
Forystuinenn stjómar-
ilokkaima, Davíð
Oddsson og Halldór
Ásgrlmsson, em á
öndverðum meiði í
umræðunnium
dreifða eignaraðild að
bönkunum. Sainlylk
ingin boðar frumvarp
á fyrsta degi haust-
þings sem tryggja á að
enginn eigi stærri
hlut en 3-5%.
Vegna þess uppnáms sem varð
þegar fyrirtældð Orca SA, sem
sagt er skráð í Lúxemborg, en
ókunnir aðilar eiga, keypti 22,1%
hlut Scandinavian Holdings í
Fjárfestingarbanka atvinnulífs-
ins, FBA, og átti þar með orðið
26,5% í bankanum, hefur forsæt-
isráðherra, Davíð Oddsson, rætt
um lagasetningu til að tryggja
dreifða eignaraðild þegar ríkis-
bankarnir verða seldir. Davíð hef-
ur hins vegar fengið stuðning við
sínar hugmyndir úr óvæntri átt
því í þessari samantekt Dags á
pólitísku hlið málsins lýsir Jó-
hanna Sigurðardóttir því yfir að
Samfylkingin ætli að leggja fram
frumvarp á fyrsta degi haust-
þings. Þar verði lagt til að eignar-
aðild í bönkum megi ekki vera
meiri en 3-5% á hvern fjárfesting-
araðila.
Margir efast hins vegar um að
hægt sé að setja lög til að tryggja
þetta, þar á meðal sjálfstæðis-
þingmennirnir Pétur Blöndal og
Vilhjálmur Egilsson. Og fleiri eru
á þeirri skoðun. Svo virðist sem
samstarfsflokkur Davfðs í rikis-
stjórninni, Framsóknarflokkurinn
sé með aðra stefnu ef marka má
ummæli Halldórs Asgrímssonar
og Finns Ingólfssonar hér í opn-
unni. Finnur segir m.a. að laga-
setning sé erfið og flókin og ill-
framkvæmanleg.
„Hægt að tryggja þetta með
íögum“
Þegar þetta er borið undir Davíð
Oddsson segir hann Finn hafa
„betri púls“ á þessum málum
tæknilega heldur en hann. Hann
dragi það ekki í efa að viðskipta-
ráðherra hafi séð á þessu vand-
kvæði serri hann átti sig ekki á.
„Ég vek athygli á að nú þegar
eru ákvæði um það í Iögum um
viðskiptabanka að ef einhver aðili
fer upp fyrir 10% þá beri að láta
viðskiptaráðherra vita og hann
geti við vissar aðstæður gripið
inn í það. I fyrri lögum töldu
menn ekki gott að eignarhald
vrði ekki svona mikið. Það eru
vísbendingar um að hægt sé að
tryggja þetta með lögum,“ segir
Davíð í samtali við Dag og vísar
til dreifðrar eignaraðildar innan
Islandsbanka.
„Sjálfsagt geta menn farið í
kringum þetta, eins og gengur.
Við höfum sett þess háttar laga-
reglur um kvóta, að ekkert fyrir-
tæki megi eiga meira en 10% af
kvótanum. Því skyldi þetta ekki
vera hægt með bankana líka?“
spyr Davíð.
„Leita þarf aHra leiða“
Þegar Davíð er minntur á gagn-
rýni m.a. Péturs Blöndal, þing-
manns Sjálfstæðisflokksins, á
hugmyndir um dreifða eignarað-
ild, bendir hann á „herferð" Pét-
urs sem lítils hluthafa gagnvart
hinum stóru í Islandsbanka á
sínum tíma.
„Ég held að hann hafi einmitt
haft áhyggjur af því þá að hinir
stóru væru að ráðskast með hluti
hinna minni og ekki gætt hags-
muna þeirra. Það er áhættan sem
við þurfum að passa. Ef einhverj-
ir aðilar verða of stórir í banka-
kerfinu þá hætta þeir að hugsa
um hag bankans eingöngu held-
ur gætu þeir á ákveðnu augna-
bliki tekið eigin hag fram yfir.
Það er mjög varasamt að koma
mönnum í þá stöðu. Því tel ég að
menn ættu að Ieita allra Ieiða og
leita fordæma erlendis frá,“ segir
Davíð og tekur m.a. dæmi um
Norðmenn. Þar sé samkvæmt
hans bestu vitund reglugerð sem
takmarki eignaraðild upp að
ákveðnu marki.
Hvort slík vinna sé farin í gang
hjá stjórnvöldum, um að Ieita
leiða til að ná þessu markmiði,
segir Davíð svo ekki vera. A næst-
unni muni formenn og varafor-
menn stjómarflokkanna hittast
til að ræða þessi mál. Hvort hann
óttist átök innan stjórnarflokk-
anna um málið segir Davíð
Oddsson:
„Ég óttast það ekki. Ef það
kemur á daginn að þetta er ekki
hægt þá gera menn þetta auðvit-
að ekki. Sjálfsagt má skoða þá
erfiðleika sem t.d. viðskiptaráð-
herra sér og athuga hvort þeir
eru ekki yfirstíganlegir."
„Ekki hægt“
Halldór Asgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins og utanrík-
isráðherra, segist vera þeirrar
skoðunar að æskilegt sé að eign-
araðild að öllum meiriháttar
rekstri í landinu sé sem dreifðust.
„Hins vegar hef ég ekki séð
möguleika á þvf að ríkisvaldið
hafi nákvæmt eftirlit með því
hvernig kaup og sala hlutabréfa á
sér stað á hinum almenna mark-
aði. Þar fyrir utan, þótt um ein-
hverja hámarks aðild sé að ræða
hjá einstökum félögum og ein-
staklingum, þá vitum við að ein-
staklingar og fjölskyldur geta tek-
ið sig saman með ákveðnum
hætti þannig að slík ákvæði eru
almennt lítils virði. Ég veit ekki
til þess að það hafi tekist í neinu
ríki, þar sem frjáls markaðsbú-
skapur er við lýði, að setja svona
hömlur. Rfkisvaldið getur auðvit-
að staðið þannig að sölu eigna að
það stuðli að slíkri dreifingu sem
hér er verið að tala um. Þegar svo
fram líða stundir er erfitt, ef ekki
útilokað, að hafa yfirlit yfir það
hverjir kaupa hlutabréf," segir
Halldór.
Tryggja samkeppni
Hann var spurður hvort hann
væri með þessu að segja að ekki
sé hægt að koma í veg fyrir að fáir
sterkustu fjármálaaðilar þjóðar-
innar eignist bankana og önnur
stór fyrirtæki sem rrkið hyggst
selja?
„Það er alveg ljóst að þeir sem
kaupa eignir þurfa að hafa til þess
bolmagn. Það sem skiptir mestu
máli fyrir þjóðfélagið er að tryggð
sé virk samkeppni, sem stuðlar að
sem ódýrastri þjónustu fyrir neyt-
endur. Það er hægt að tryggja með
löggjöf að samkeppni sé virk og
þjónustan þar af leiðandi sem
ódýrust. Samkeppnisstofnun hef-
ur haft veruleg afskipti af fyrir-
tækjum og stofnunum undanfarin
ár í því augnamiði. Það er hægt að
setja nákvæmari og betri reglur á
þeim vettvangi. Það sem skiptir
okkur sem einstaklinga og fyrir-
tækin í landinu mestu máli er að
þeir fái góða og ódýra þjónustu,"
segir Halldór Asgrímsson.
Finnur Ingólfsson, viðskipta-
ráðherra segir það nauðsynlegt að
reyna að tryggja dreifða eignarað-
ild en efast um að hægt sé að tryg-
gja hana með lagasetningu. Hann
segir málið flókið og erfitt viður-
eignar.
Viljum dreifða eignaraðild
„Innan ríkisstjórnarinnar og milli
stjórnarflokkanna er fullt sam-
komulag, og hefur alltaf verið,
um að leitast við að tryggja
dreifða eignaraðild þegar fjár-
málastofnanir ríkisins verða seld-
ar. Það hefur engin breyting orð-
ið þar á. Það sem okkur hefur
tekist á undanförnum mánuðum
er að hámarka verðmæti ríkisins í
þessum bönkum og öðrum fyrir-
tækjum sem þjóðin á. Ég barðist
hart fyrir því að FBA yrði til en
ýmsir vildu setja sjóðina, sem
hann mynda, beint inn í við-
skiptabankana en því var ég
andsnúinn. Ég vildi að FBA yrði
sjálfstæð eining á þessum mark-
aði, sem hefði því hlutverki að
gegna að veita hinum bönkunum
aðhald og samkeppni. Það hefur
tekist. Verðmætin í FBA, sem
voru 8 milljarðar króna í upphafi
eru nú nær 20 milljarðar króna,“
segir Finnur.
Hann segir að nú þegar menn
fari að huga að næstu skrefum
skipti það mestu máli hvernig til
tekst við að auka verðmætin enn
frekar en jafnframt að tryggja að
þeim dreifða eignaraðild. Það
mál segír hann að verði að skoða
alveg sérstaklega.
Lagasetning flokbi
„Besta leiðin væri auðvitað að
selja dreift og sjá til með hvaða
hætti við getum tryggt áframhald-
andi dreifða sölu. Hættan er hins
vegar sú að ef sett verða lög um
takmörkun að eignaraðildinni,
sem giltu sérstaklega um fjár-
málafyrirtæki, þá gæti það leitt til
þess að verðmætin myndi eitt-
hvað rýrna. Það gæti líka leitt til
þess að það yrðu hömlur á við-
skiptum með þessi bréf vegna
þess að lagasetningin yrði að vera
almenn. Ef viðmiðið yrði mjög
lágt, segjum 5% eignarhlutur,
gæti það leitt til þess að eigendur
fjármálastofnana, sem starfandi
eru nú þegar á markaðnum,
þyrftu að fara að selja eitthvað af
hlutum sínum og má í því sam-
bandi nefna íslandsbanka. Um
leið og slík lög yrðu sett þyrftu
menn að gæta þess að þetta yrði
ekki bara í orði kveðnu heldur
verður að girða fyrir það að menn
geti farið í kringum hlutina,“ seg-
ir Finnur.
Safnast á fárra hendur
Finnur Ingólfsson viðurkennir að
eignarhaldið í FBA sé farið að
safnast á fárra hendur. Og í fram-
haldi af því var hann spurður
hvort hann ætti von á lagasetn-
ingu á Alþingi í haust til að tryggja
dreifða eignaraðild í þeim fyrir-
tækjum sem ríkið ætlar að selja,
bönkum og Landssímanum, svo
dæmi sé tekið?
„Ég segi ekkert annað um það
en að málið verður skoðað í botn
í tengslum við þá umræðu sem nú
fer fram um með hvað hætti hægt