Dagur - 28.01.2000, Blaðsíða 7

FÖSTUnAGVR 28. JANÚAR 2000 - 7
ry^ftr
ÞJÓÐMÁL
Um nýja stjóm
Byggðastofmmar
„Engan skildi furða þegar kjarnabyggðir, eins og Akureyri, eru ekki nýttar af stjórnvöldum til að vera það mótvægi
við suðvesturhornið sem þarf til þess að byggð geti þrifist sem víðast, “ segir Benedikt m.a. í grein sinni.
BENEDIKT
GIJÐMUNDS
SON
FORSTÖÐUM. ÞRÖUNAR-
SVIÐS ATVINNUÞRÖUN-
ARFÉLAGS EyJAFJARÐAR
skrifar
Nú hefur Valgerður Sverris-
dóttir, iðnaðarráðherra og al-
þingismaður Norðurlandskjör-
dæmis eystra, skipað stjórn
Byggðastolnunar og vekur tölu-
verða athygli hvernig hún velur
stjórnina. Þorri stjórnarmanna
er sá sami og fyrir var og vekur
það spurningar um raunveru-
Iegt vald ráðherrans til að
ákveða hverjir eiga að sitja í
stjórn Byggðastofnunar hverju
sinni þrátt fyrir að lögin kveði
á um það. Mér segir svo hugur
að Eyfiröingar séu ekki alls
kosta ánægðir með að eiga ekki
fulltrúa í stjórn stofnunarinnar,
einn varamaður úr Eyjafirði
dugir ekki sem plástur á sárið.
Jaöarbyggðastefnan
Þegar ákvörðun um flutning
Byggðastofnunar, úr forsætis-
ráðuneytinu yfir í iðnaðarráðu-
neytið, var tekin lá ekki fyrir að
Finnur Ingólfsson hyrfi af
braut stjórnmálanna og segir
mér svo hugur að vilji hans hafi
staðið til að leggja meiri áhersl-
ur á uppbyggingu kjarnabyggða
og vaxtasvæða í stað þeirrar
jaðarbyggðastefnu sem rekin
hefur verið undanfarin ár með
litlum árangri. Erfitt er að
álykta annað en fyrri stefnu
verði fylgt þegar litið er til
þeirrar íhaldsemi sem ríkir í
skipan nýrrar stjórnar Byggða-
stofnunar, þrátt fyrir rýmri
lagaheimild og meira vald ráð-
herrans.
Hvað er til ráða?
Opinberar tölur sýna að 60 -70%
þeirra sem flytja búferlum flytja
á höfuðborgarsvæðið. Engan
skildi furða þegar kjarnabyggðir,
eins og Akureyri, eru ekki nýttar
af stjórnvöldum til að vera það
mótvægi við suðvesturhornið
sem þarf til þess að byggð geti
þrifist sem víðast. Aukin fjöl-
breytni í atvinnustarfsemi vaxta-
svæða, og þá sérstaklega í opin-
berri þjónustu, er Iykilþáttur í
því að hægja á fólksflóttanum til
Reykjavíkursvæðisins ef stjórn-
völd vilja ekki horfa upp á það að
á næstu 25 árum verði 90%
þjóðarinnar komin suður.
Stjórnmálamenn virðast lengi
vel hafa talið búferlaflutninga
landans eðlilega þróun og í sam-
ræmi við aðrar breytingar í þjóð-
félaginu. En þær breytingar sem
hafa átt sér stað á undanförnum
árum og við erum að horfa uppá
eru miklu meiri en eðlilegt get-
ur talist. Stórfelldur samdráttur
í landbúnaði, gífuleg samþjöpp-
un veiðiheimilda, hrun sjávar-
byggða og sprenging á fjármála-
markaðinum eru þættir sem
vega þungt þegar búferlaflutn-
ingar fólks eru skoðaðir.
Stjórnvöld hafa ekki náð að
laga sig að þessum hröðu þjóðfé-
lagsbreytingum og ekki brugðist
við með þeim hætti sem þarf til
þess að byggð á sem flestum
stöðum geti þrifist. Þeim hefur
ekki einu sinni tekist að færa
víglínuna þangað sem hugsan-
lega hefði verið hægt að stöðva
undanhaldið.
Vaxtasvæði
Ef hin nýkjörna stjórn Byggða-
stofnunar ætlar að standa und-
ir merkjum þarf hugarfars-
breyting að eiga sér stað hjá
stjórnvöldum. Sá sem getur
ráðið ferðinni og hefur umboð
til þess frá ríkisstjórninni er
iðnaðarráðherra, Valgerður
Sverrisdóttir. Ef við ætlum að
lifa á þessu landi verða áherslur
ráðuneytisins að vera á eflingu
vaxtasvæða. Uppbygging opin-
berrar þjónustu á sviði stjórn-
sýslu, heilbrigðismála, mennt-
unar og menningar verður, að
að hluta til, að færast til
stærstu kaupstaða á lands-
byggðinni og þjónustuhlutverk
þeirra gert sýnilegra. Skapa
verður grundvöll fyrir Iífsgæð-
urn sem fólk er að leita eftir
með flutningi til höfuðborgar-
svæðisins. Það verður aldrei
hægt að uppfylla allar óskir
íbúanna en hægt er að setja sér
markmið sem leitast við að
uppfylla „lágmarkskröfur" al-
mennings. Svo lengi sem
stærstu þéttbýlisstaðir landsins
geta ekki uppfyllt kröfur síns
nánasta umhverfi fiyst fólk
þangað þar sem þjónustan er
veitt. Sterk vaxtasvæði styðja
við jaðarbyggðir og er sú leið
sem vænlegust er til að byggð
geti haldist sem víðast. Ég óska
nýjum iðnaðarráðherra velfarn-
aðar í starfi og megi honum
bera gæfa til að snúa við þeirri
óheillaþróun í byggðamálum,
kjarnabyggðum og vaxtasvæð-
um í vil á næstu öld.
STJÓRNMÁL Á NETINU
Meðferð umhverfísmála
„Meðferð umhverfismála hérlend-
is hefur engan veginn orðið sem
skyldi og er nú mikið áhyggjuefni,“
segir Hjörleifur Guttormsson,
fyrrverandi ráðherra, á vefsíðu
sinni. „A það ekki síst við um hlut
hins opinbera, bæði Ijárveitinga-
og framkvæmdavalds. Þegar um-
hverfisráðuneyti var stofnað hér-
lendis seint og um síðir árið 1990
væntu margir þess að umhverfis-
mál fengju þá viðspyrnu f stjórn-
kerfinu sem lengi hafði verið beð-
ið eftir. Þetta hefur ekld ræst
nema að litlu leyti. I stað þess að
trcysta þetta mikilvæga ráðuneyti
hefur stjórnskipuleg staða þess
veikst að undanförnu og þar við
bætist sú ógæfa sem fylgir skiln-
ingsvana og duglitlum ráðherrum.
Svo er nú komið að ríkisstjórn
landsins með ráðherra umhverfis-
mála í fararbroddi eyðir kröftum
sínum í að berjast gegn umhverfis-
vernd og vilja stórs hluta þjóðar-
innar á því sviði. Þar veldur mestu
Hjörleifur Guttormsson.
stóriðjustefnan sem kallar á um-
deildar virkjanir og leiðir auk þess
af sér stórfellda losun gróðurhúsa-
lofttegunda sem skrifast á reikning
Islands. Helsta framlag stjórn-
málaforystunnar í iandinu til um-
hverfismála felsl f því nú um
stundir að sniðganga settar leik-
reglur og leita eftir undanþágum
fyrir lsland á alþjóðavcttvangi.
Þetta er ekki aðeins röng stefna
heldur einnig dýrkeypt, því að hún
hamlar gegn hrýnum aðgerðum á
öðrum sviðum umhverfismála og
eitrar út frá sér. I stað þess að
virkja almenning og taka í fram-
rétta hönd áhugafólks um um-
hverfisvernd blanda stjórnvöld
loftið lævi til mikils tjóns fyrir mál-
efni sem íylkja ætti þjóðinni um.
Umhverfisvernd þarf hér sem ann-
ars staðar að verða sameinandi
málstaður ef þau markmið eiga að
nást sem mestu varða fyrir framtíð
þjóðar okkar og alls mannkyns."
Einæktun dýra
A vefsíðu Vinstrihreyfingarinnar
(VG) er vakin athygli á þeim
hæltum sem felast í cinræktun
dýra:
„Nýlega bárust fréttir af
japönskum kálli sem er einrækt-
aður í tvo ættliði ef svo mætti
segja. Einn vísindamannanna
sem standa að þessari tilraun,
Norio Tabara, segir megintil-
ganginn vera að framleiða bragð-
gott nautakjöt. Með einræktun
styttist til muna sá tími sem það
tekur að koma upp nýrri kynslóð
nautgripa og jafnframt telja
margir ljóst að með þessari að-
ferð verði unnt að Ijöldafram-
leiða úryalsgripi. Nú þegar er
hægt að kaupa kjöt af einræktuð-
um nautgripum í japönskum
stórmörkuðum.
Hvað er hér á ferð? Til ein-
ræktunar er hægt að nota frumur
úr þriggja mánaða gömlum kálf-
um og þannig verður aðeins eitt
ár á milli kynslóða. Fleiri naut-
gripir á skemmri tíma, meiri
framleiðsla, minni fjárfesting,
minni vinnuaflsþörf, meiri hagn-
aður. I fijótu hragð verður ekki
annað séð cn þarna hafi fundist
ný leið til að hámarka arðinn af
nautgriparækt.
Fyrir utan öll siðferðileg sjón-
armið í þessu sanibandi vakna
spurningar um þá hættu sem
neytendum kynni að stafa af
slíkri framleiðslu. Það ætti að
liggja ljóst fi'rir að maðurinn öðl-
ast aldrei endanlega þekkingu á
gjörvöllum lífheiminum ekki
frekar en það er húið að finna
upp allt sem hægt er að finna
upp eins og ýmsir héldu í kring-
um síðustu aldamót. Ef einhvern
tíma kæmi í Ijós t.d. hættulegt
efnasamband sem tengdist erfð-
um í „úrvalseintakinu" þá væri
vægast sagt óhuggulegt til þess
að hugsa að heilu samfélögin
væru í raun að horða kjöt af
sömu skepnunni. Hér munu
væntanlega takast á sjónarmið
siðferðis og almannaheilla ann-
ars vegar og gróðasjónarmið liins
vcgar. Oskandi væri að menn
bæru gæfu til að stöðva þetta
likt, áður en í óefni er komið."