Dagur - 30.08.2000, Síða 6

6 - MIDVIKUDAG U R 30. ÁGÚST 2000
T>gpr
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Adstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
Netföng auglýsingadeildar:
Símar auglýsingadeildar:
Símbréf auglýsingadeildar:
Simbréf ritstjórnar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLANO JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 1A, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. A MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
karen@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
(REYKJAVÍKJ563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir
460 6161
460 6171(AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Óbilgirni og offors
I fyrsta lagi
Almenningur hefur síðustu daga fengið frekari innsýn í það sér-
kennilega ástand sem ríkir á stjómarheimilinu. A sama tíma og
Jón Kristjánsson, þingmaður Framsóknarflokksins, vinnur að því
hörðum höndum í umboði félagsmálaráðherra að semja við full-
trúa sveitarfélaga um breytta tekjustofria, lýsir Davíð Oddsson
forsætisráðherra því yfir að ekki komi til greina að sveitarfélögin
fái aukinn hlut í skatttekjum hins opinbera. Samt hefur nefndin
sem þingmaður Framsóknarflokksins stýrir einmitt það hlutverk
að finna leiðir til að rétta hlut sveitarfélaga í samræmi við þau
nýju og breyttu verkefni sem ríkisvaldið hefur falið þeim síðasta
áratuginn eða svo. Hvatvíslegar yfirlýsingar forsætisráðherra
ganga þvert á þá vinnu.
1 öðru lagi
Á sama tíma gagnrýna sjálfstæðisþingmenn samstarfsflokkinn
fyrir að tregðast við að selja Landssímann strax. Einn þeirra gekk
svo langt í viðtali við DV að segja það eina af forsendum efna-
hagsstefnu ríkisstjómarinnar að selja Landssímann á næsta ári.
Viðskiptaráðherra Framsóknarflokksins þurfti af þessu tilefni að
minna samstarfsflokkinn sérstaklega á að í stjómarsáttmálanum
er einungis rætt um að undirbúa sölu Landssímans á kjörtíma-
bilinu. Kröfur sjálfstæðismanna ganga því mun lengra en sátt-
máli ríkisstjómarinnar gerir ráð fyrir. Þannig hrannast upp dæm-
in um óbilgimi og offors þeirra í garð framsóknarmanna.
í þriðja lagi
Margir bíða með eftirvæntingu eftir niðurstöðum þeirrar nefnd-
ar sem Jón Kristjánsson veitir forstöðu. Ef ekki næst samstaða
um að flytja eitthvað af ofurtekjum ríkisins til sveitarfélaganna
blasir gífurlegur vandi við mörgum bæjarfélögum. Þau yrðu
væntanlega að safna enn frekarí skuldum til að halda uppi lög-
boðinni starfsemi með sómasamlegum hætti. Eru skuldir þeirra
þó nú þegar alltof miklar, eða um 50 milljarðar króna, og mega
því ekki hækka. Þvert á móti þarf að greiða þær niður á næstu
Davíð og Dr. Johnson
arum.
EU'as Snæland Jónsson
Bretar eru oft með orðheppnari
þjóðum og Bretar haf’a átt
marga orðsnillinga sem snúið
hafa niður heilu doðrantana af
vangaveltum og langlokum um
flóknustu mál, með einni eða
tveimur meitluðum setningum.
Sjálfsagt eru þeir Oscar Wilde
og Berhard Shaw frægastir
slíkra orðsnillinga þó annar
maður sé þeim í raun margfalt
fremri í þessum efnum. Sá
maður hefur hins vegar ekki
hlotið verðskuldaða athygli á ís-
Iandi, nema auðvitað í Lær-
dómsritum Bók-
menntafélagsins þar
sem Atli Magnússon
blaðamaður hefur
gert honum ágæt
skil. Þetta er 18. ald-
ar rithöfundurinn og
gagnrýnandinn
Samuel Johnson eða
Dr. Johnson, sem
enginn Breti vandur
að virðingu sinni
nefnir á nafn án þess
að fá stjörnur í aug-
un. Dr. Johnson var einfaldlega
Iangflottastur.
Frelsi viljans
Enda er Dr. Johnson í miklu
uppáhaldi hjá Garra. Ein uppá-
haldssagan af Dr. Johnson segir
frá því þegar hann ásamt fjöl-
mörgum gáfumönnum var að
ræða á heimspekilegu nótunum
um löggengi og frelsi og höfðu
þeir í því samhengi einna mest-
an áhuga á frelsi viljans. Eins og
húast mátti við af mönnum sem
lifðu þegar upplýsingaröldin var
í bullandi sveiflu, töldu ýmsir af
félögum Dr. Johnsons það vafa-
mál að viljinn Iyti löggengi eins
og annað í náttúrunni eða hvort
hægt væri að tala um að viljinn
væri frjáls. Dr. Johnson mun
hafa verið óvenju hljóður undir
þessum samræðum þar til hann
stóð upp og gerði sig Iíklegan til
ræðuhalda. Allir þögnuðu og
hiðu í eftirvæntingu eftir skoð
Davíð Oddsson.
un snillingsins. Og hann mun
hafa sagt: Þetta er einfalt mál,
viljinn er frjáls og það þarf ekki
að ræða frekar. Enn þann dag í
dag vitna breskir heimspekingar
til þessara orða Dr. Johnsons
sem einhvers besta svars hingað
til við þessari flóknu spurningu.
Og auðvitað Davíð
Garra kom Dr. Johnson í hug
um helgina þegar hann hlustaði
á Davíð Odddsson forsætisráð-
herra tala um Ijármál sveitarfé-
laga í sjónvarpinu. Davíð er jú
hin hetja Garra, Dr.
Johnson var kannski
flottastur á 18. öld
en Davíð er flottast-
ur í dag. Fjármál
sveitarfélaga hafa
verið í umræðunni
misserum saman og
allir eru að tala um
að sveitarfélögin hafi
ekki fengið nægjan-
legt fé með jieim
verkefnum sem þau
hafa yfirtekið. Það er
búin að starfa nefrid um þessi
mál mánuðum saman og hún á
að sldla af sér í næsta mánuði.
Sveitarfélögin eru alveg á kúp-
unni og vilja hraða niðurstöðu
til að fá fleiri tekjustofria til sín.
En þá kemur Davíð og kveður
sér hlóðs. Skilaboð hans eru
skýr og einföld og hljóða á þessa
leið: „Þetta er einfalt mál, sveit-
arfélögin eiga bara að spara og
þurfa ekki að fá meiri tekjur og
það þarf ekkert að ræða það
frekar.“ Nú veltir Garri því fyr-
ir sér hvort íslenskir stjórnmála-
men muni næstu 200 árin vitna
til þessara orða Davíðs sem hins
endanlega svars við spurning-
unni um skiptingu tekna ríkis
og sveitarfélaga. En einhvern
veginn efast Garri þó um að svo
muni verða!
GARRI
ODDUR
ÓLAFSSON
SKRiFAR
Mikið er hamrað á því hvc samfé-
lagsgerðin er orðin flókin. Allt á að
vera orðið svo margbrotið að |iað
er ekki á færi nema svonefndra
sérfræðinga að skilja einstaka
þætti þeirrar tæknivæddu tilveru
sem mannskapurinn hrærist í.
Manni er talin trú um að fjámála-
hcimurinn sé slíkt völdundarhús
að engum dugi að rata þar um
nema sprenglærðum hagspeking-
um og tölvufríkum með viðskipta-
vit. Til hægðarauka og sparnaðar
er viðskipta- og peningaheimur-
inn gerður rafrænn og þarf meira
en meðal tækniþekkingu til að
stunda einföld bankaviðskipti,
hvað þá það sem meira er. Enda
lengjast biðraðir í hiinkum jafnt
og þétt og pappírsmagnið sem raf-
rænu maskínurnar spýta úr sér er
meira að vöxtum en áður þekktist.
Oþolið í þjóðfélaginu cr orðið
svo magnað, að opinbcr umræða
um fjárlögin er hafin rúmum
mánuði áður en |iau eru lögð
iram. Kannski verður líka húið að
Einfalt völimdarhús
afgreiða þau áður en þau
verða lögð fram á alþingi
því kjömir fulltrúar vorir
eru þegar famir að út-
skýra hvemig þeir ætla
að skipta kökunni góðu,
sem nú er orðin meiri að
vöxtum en dæmi eru um
f sögunni.
Útreikningar sérfræð-
inga og umræða um fjár-
lögin em ávallt á svo háu
plani, að þorri skattgreið-
enda gerir ekki tilraun til
að botna upp eða niður í
þeim vaðli öllum. Enda er ekki til
þess ætlast og þingmenn og aðrir
sem þar véla um eru uppfullir
með hroka og þreytast aldrei á að
segja almúganum hve flókin og
vandasöm afgreiðsla á |)ví hákni
öllu sé.
Einfalt lögmál
Einn er samt sá maöur sem ekki
lætur orðahelg sérffæðinnar vaxa
sér í augum og er fær um að fjalla
urn fjárlög sem annað á
auðskilinn hátt. Jón
Kristjánson formaður
fjárlaganefndar sagði í
viðtali við Dag í gær um
eitt grundvallaratriði
fjárlagagerðar, að það sé
ekkert fióknara en
venjulegt heimilisbók-
hald. Þar var hann að
fj'alla um einfalt lögmál
um hvernig bregðast skal
við tímabundnum sveifl-
um góðæris og mögru ár-
anna. Sem sagt að upp-
sveiflu fylgir niðursveifla og til að
mæta þessum breytingum grípur
ríkisvaldið til sömu ráða og hagsýn
húsmóðir og skuldugur húseig-
andi sem kann fótum sínum for-
ráð.
I heimilishókhaldinu þarf að
hyggja að hvernig skipta á tekjun-
um milli ffamfærslu fjölskyldunn-
ar og standa viö fjárhagsskuld-
hindingar og try'ggja áframhald-
andi efnahagslegt sjálfstæði með
því að greiða niður skuldir þegar
vel árar. Flóknara er þetta ekki.
Efnahagsmál eru aðallega flók-
in vegna þess að búið að að greina
þau í ótal sérsvið þar sem sífellt er
verið að fínna upp hugtök sem
vafin eru í illa jiýddum nýyrðum
og frösum sem ekki er á færi
nema Iangskólagenginna að skilja,
þótt fæstir þeirra séu færir um að
útskýra um hvern fjandann þeir
cru eiginlega að tala eða skrifa.
Einfeldui
I öllu moldviðrinu sem þyrlað er
upp í allri umfjöllun um efnahags-
mál og fjárlög ríkisins er það
nokkur huggun, að formaður fjár-
veitinganefndar hefur vit og kjark
til að til aö skilja og útskýra ein-
föld grundvallaratriöi ríkisfjár-
mála. Góður húmaður mcð glöggt
peningavit er ekki síður til þess
treystandi að hafa forsjá með
landssjóðnum en heilu stóði hag-
spekinga, scm er einkar lagið að
gera einfalda hluti flókna.
Jón Knstjánsson
þekkir einföld
grundvallaratriði.
svaurað
Gagnast innganga virkj-
utiar- og stóriöjusinna í
Náttiíruvemda rsa m tiik
Austurlands malstaö
þeirra?
EinarMár Sigurdarson
þingmaðurSamfylkitigar
á Austurlandi.
„Nei. Margt bendir
til að þetta geti
skaðað binn ágæta
málstað sem verið
er að beijast fyrir,
það er framþróun í
mannlífi og at-
vinnulífí á Austurlandi. Þetta var í
raun óþörf aðgerð, þó svo að
ástæða hafí verið til að ýmsir for-
svarsmenn náttúruverndarsam-
taka hugsuðu mál sitt betur. Yms-
ar aðgerðir aðrar hefðu verið væn-
legri til árangurs. Hættan er
nefnilega sú að nú muni öll at-
hygli beinast að vinnubrögðum en
ekki málefnum."
Ambjörg Sveinsdóttir
þingmaðurSjáljstæðisflokksins
á Austurlandi.
,Að einhverju leyti
fara hagsmunir
náttúruverndar
sinna og þeirra sem
vilja nýta náttúruna
saman. Ef Jiessi
innganga félaga í
Afl fyrir Austurland hefur það í
för með sér að mál verði rædd
málefrialega og af skynsemi þá
getur þetta haft jákvæð áhrif fyrir
alla málsaðila, því NAUST er
sameiginlegur vettvangur fyrir
umræðu um náttúruverndarmál.“
JósefAuðunn Friðriksson
sveitarstjóri á StöðvaifitðL
„Náttúruvemdar-
samtökAusturlands
eru umsagnaraðili
um ýmis mál er
varða náttúrufar og
umhverfísmál - en
það er Afl fyrir
Austurland ekki. NAUST eru orð-
in eða hafa ef til vill alltaf verið
hálfgerð öfgasamtök og ályktanir á
Snæfelfsfundinum um helgina
sem snéru að virkjunarmálum - og
felldarvoru af nýjum félagsmönn-
um - voru af þeim toga. Mér
fínnst ekki eðlilegt að örfáir starfs-
menn ríkisins og stofnana þess,
sem halda NAUST í herkví, hafi
úrslitaáhrif um hvort náttúruauð-
Iindir jijóðarinar séu nýttar á með-
an byggð á Austurlandi blæðir út.“
GuðnýBjörg Hauksdóttir
starfsmaður ttefndar
um stóriðju við Reyðatfjörð.
„Það fólk sem gekk
fyrir helgina í
NAUST og tók þátt
í aðalfundinum var
að mestu leyti héð-
an af fjörðunum.
Eg lít á inngöngu
þess sem innlegg í umræðu um
stóriðjumál og náttúruvernd,
þannig að umræðan verði ekki
jafn einsleit og verið hefur.
NAUST hafa þróast til |)css að
vera pólítískur þrýstihópur, þar
sem uppistaðan eru flokksmenn
VG. Þannig eiga samtök eins og
|)essi ekki að vera, hcldur opin lýr-
ir lýðræðislegri umræðu fýrir fólk
alls staðar frá - því vel getur farið
saman að styðja stóriðju og vera
náttúruverndarsinni."