Dagur - 01.12.2000, Blaðsíða 16

16- FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000
ífipnL______
LAKDiWM
Launamálin hafa
verið vanrækt
„Það gengur mjög illa að fá störf þelrra sem sinna kennslu, uppeldisstörfum eða umönnun metin á við störf þeirra sem eru að hringla með peninga,
braska með verðbréf eða föndra við tölvu," segir Elna Katrín Jónsdóttir formaður félags framha/dsskólakennara.
Verkall íframhaldsskólunum
hefur nú staðið í rúmar þrjár
vikur og lítið miðar í sam-
komulagsátt. Elna Katrín
JónsdóttirformaðurFélags
framhaldsskólakennara var
spurð álits á stöðunni.
„Flestum er orðið ljóst að laun framhalds-
skólakennara verða að batna umtalsvert
til að halda í við laun annarra háskóla-
menntaðra ríkisstarfsmanna. En það stíg-
ur ekki í ræðustól á Alþingi sá sjálfstæðis-
ráðherra að hann reyni ekki að gera
kennara tortryggilega. Láta líta svo út að
það þýði ekkert að tala við þá. Við þá sé
ekki hægt að semja eða eitthvað þaðan af
verra. Mér finnst ráðherrar í raun mis-
nota aðstöðu sína með því að halda uppi
vægðarlausum árásum á okkur starfs-
menn sína úr þessum ræðustólum og að
þarna höggvi sá er hlífa skyldi, því þeir
eru okkar viðsemjendur.
Svo gleymist alltaf að spyrja ráð-
herrana hvað þeir hafi lagt fram til að
leysa kjaradeUuna. Menntamálaráðherra
telur kennara vera einangraða í þessari
deUu en það er ekki mín tilfinning því
margir sem hafa tjáð sig um hana segja
að kennarar megi ekki gefast upp. Nú
verði að koma þeirra launamálum í eðli-
legt horf þannig að launagjáin milli þeirra
og annarra sambærilegra stétta sé ekki
alltaf orðin hyldjúp þegar kemur að kjara-
samningum þeirra. Ég hef ekki áður heyrt
utanaðkomandi aðUa taka svo til orða.“
Áhy&jjur af skólastarfinu
„Auðvitað hafa kennarar áhyggjur af
skólastarfinu því verkfall er grafalvarleg
aðgerð sem hefur áhrif á tugþúsundir
fólks. Hver nemandi á sér fjölskyldu og
hver kennari á sér líka fjölskyldu, sumir
meira að segja börn í framhaldsskóla. En
það er alveg sama hvort stöðnunartímar
eru í þjóðfélaginu, hægagangur í efna-
hagskerfinu eða uppsveifla. Ekkert af
þessu virðist geta nýst kennarastéttinni.
Mér finnst sú staðreynd birta landlægt og
viðvarandi vanmat á menntun og vanmat
á nauðsyn þess að borga fólki vel fyrir
sérhæfð störf sem þarf mikla menntun og
ákveðin starfsréttindi til að gegna. Hinn
samfélagslegi þroski virðist ekki duga tU
að meta störf sem ekki er hægt að bein-
tengja við markað og gróða hér og nú.
Þannig gengur mjög illa að fá störf þeirra
sem sinna kennslu, uppeldisstörfum eða
ummönnun metin á við störf þeirra sem
eru að hringla með peninga, braska með
verðbréf eða föndra við tölvur. Þetta er
vanþróunarmerki á okkar samfélagi og
kemur ýmsum nágrannaþjóðum okkar
spánskt fyrir sjónir. Víða eru kennarar vel
launuð stétt, þannig að þar liggur greini-
lega annað mat til grundvallar á verðmæti
starfsins og þar hlýtur sömuleiðis að
liggjaeitthvert annað gUdismat á menntun
sem langtíma fjárfestingu.“
Afskaplega hörð deila
- Er einhver vonarglœta um að samið
verði í bráð?
„Þetta er afskaplega hörð deila. Það
eru auðvitað mörg ár síðan stjórnvöld
hefðu þurft að hyggja að því upp á nýtt
hvaða fjármunum er varið tU skólastarfs
og menntunar í landinu. Menn hefðu þurft
að gera langtímaáætlanir um að auka
þessi framlög hægt og sígandi eftir því
sem efni og ástæður leyfðu. Það er bók-
staflega ekki tU það land í nágrenni við
okkur sem ekki gerir áætlanir til nokk-
urra ára um fjármuni til menntamála.
Nú hafa ástæður leyft það um aU langa
hríð að auka framlög til menntamála hér
á landi en það hefur ekki verið gert nema
tU að mæta ijölgun nemenda og sjá um
eðlUegt viðhald á húsum og búnaði.
Launamálin hafa algerlega verið vanrækt.
Það er engin tilviljun að þegar styttir upp í
efnahagslífinu, hjólin snúast af krafti og
nokkur samkeppni er um vel menntaða
starfsmenn á markaði þá dregst ríkið aft-
ur úr. Það er heldur ekki tilviljun að aðrir
háskólamenntaðir sem vinna hjá ríki náðu
ekki að hækka sín dagvinnulaun svo um
munaði fyrr en farið var með hluta samn-
ingagerðarinnar út í stofnanirnar. Þær
sömu stofnanir fengu hins vegar halla
sinn, vegna kjarasamninganna, bættan af
fjárlögum íslenska rfldsins.
Framhaldsskólinn er þess augljóslega
ekki megnugur að bera sömulauna-
greiðslur og aðrar stofnanir nema hann
fái tU þess sambærilega fjármuni. Þess-
vegna þarf að taka pólitíska ákvörðun um
að veita mun meira fé til að greiða laun í
framhaldsskólinn en fjárlög hljóða nú upp
á.“
Brask og gróðastarfsemi
- En er ekki góðœrið að líða undir lok og
kennarar ansi seinir að koma með sínar
kröfur?
„Það getur vel verið að íslendingum
hafi enn einu sinni tekist að spUa rassinn
úr buxunum í góðæri. Það er þá ekki í
fyrsta skipti. Hér gengur yfir verslunar-
haUaæði og hinar ýmsu stórbyggingar
þjóta upp eins og gorkúlur á haug. Það er
alveg Ijóst að í stað þess að búa í haginn
fyrir framtíðina og unga fólkið á íslandi
með því að leggja fé tU menntamála þá
hafa menn fyrst og fremst verið í bullandi
brask- og gróðastarfsemi og ekki sést fyr-
ir.
Ég vek athygli á því að þrátt fyrir að
verið sé að hrinda nýrri aðalnámskrá í
framkvæmd sem hefur í for með sér mikl-
ar breytingar á starfi' framhaldsskóla -
ekki síst breytingar á störfum kennara er
hvergi að finna íjárhagsáætlun þar sem
gerð er grein fyrir kostnaði við fram-
kvæmdina á næstu árum, meðal annars
vegna nýrra námsbrauta, kostnaðar af
endur- og símenntun og ekki síst vegna
aukins launakostnaðar kennara
Þessu verður ríkið að huga að ætli það
að standast samkeppni við aðra í atvinnu-
lífinu sem ná til sín vel menntuðu fólki
með því að greiða því almennUeg laun.
Framhaldsskólakennarar hafa ails konar
menntun, þeir eru náttúrufræðingar,
tungumálasérfræðingar, tölvufræðingar,
stærðfræðingar og aUt mögulegt annað.
Kennarar eiga því margra kosta völ vegna
menntunar sinnar, auk þess sem þeir hafa
mikla þjálfun í verkstjórn, mannlegum
samskiptum og oftar en ekki meiri kunn-
áttu en gengur og gerist í tölvunotkun og
upplýsingatækni. Það liggur því beint við
að spyrja: Hvað er ríkið að hugsa að horfa
aðgerðalaust upp á starfsmennina týnast
út úr framhaldsskólunum vegna lágra
launa og lélegra starfsaðstæðna?
Þetta er spurning um starfsmanna-
stefnu því lág grunnlaun hafa verið land-
lægur vandi í öllu ríkiskerfinu. Þess vegna
er það athyglisvert að menn þurfi að
brjótast út úr heildarbákninu, út í stofn-
anir þar sem starfsmennirnir eru í meira
návígi við forstöðumenn til þess að kría út
launabætur.
Það má svo sem spyrja sig hvort slíkt
mundi duga til í framhaldsskólunum
vegna þess að þeim er haldið í ansi stuttri
ól og allt unnið samkvæmt einu reiknfiík-
ani í einu ráðuneyti en á sama tíma er tal-
að fjálglega um að styrkja sjálfstæði skól-
anna.“
- Heldur þú að til þess geti komið að
það verði sett lög á ykkur núna eins og
gert var 1990?
„Ráðamenn eru sem óðast að hlaða
steinum í vörðuna yfir leiði framhaids-
skólans en ef einhverjum dettur í hug að
sú aðgerð að setja lög á kjaradeilu fram-
haldsskólans leysi hana með þeim hætti
að kennarar komi þá aftur til starfa eins
og ekkert hafi í skorist þá held ég þeim
hinum sama haíi illa skjátlast. Kennarar
spyrja ekki um annað og meira núna en:
Hvenær má ég segja upp? Get ég sagt upp
í verkfalli? Kennarar eru búnir að fá nóg -
ekki bara af laununum heldur af afstöðu
ráðamanna þjóðarinnar til framhaldsskól-
ans og starfsmanna hans.
Það væri því glapræði að reyna að
leysa þessa kjaradeilu með nokkru öðru
en því að viðurkenna að til launagreiðslna
í framhaldsskólum bæði ætti og mætti
verja mun meiri fjármunum en nú er gert.
Aðeins slík niðurstaða tryggir starfsfrið í
framhaldsskólum og blómlegt skólastarf."
GUN.