Dagur - Tíminn Reykjavík - 19.09.1997, Blaðsíða 4

16 - Föstudagur 19. september 1997
4Dagur-®mrám
UMBUÐALAUST
Þrír sálmar Davíðs
Davíð Oddsson heldur ræðu á afmælisfundi Verslunarráðs íslands í fyrradag. Myn&.Ba
Forsætisráðherra þjóðar-
innar hélt ræðu á afmæUs-
fundi Verslunarráðs ís-
lands, sem haldinn var í gær.
Þetta var löng og mikil ræða og
hefur verið vitnað til hennar í
öllum fjölmiðlum síðan. Þetta
virðist hafa verið ágæt ræða og
lýst skilmerkilega skoðunum
forsætisráðherra á mörgum
málum, þótt yfirlýsingar um
Evrópusambandið hafi vakið
einna mesta athygli. Það er æv-
inlega mikill kostur á ræðum
Davíðs Oddssonar að hann talar
mannamál; sveipar sig hvorki
stirðbusalegri talnaspeki né
fellur í gryfju stofnanamálsins,
og klisjur eru honum h'tt tamar.
Það má yfirleitt alltaf lesa eða
heyra út úr ræðum hans hvort
hann hefur í raun og veru ein-
hverja mótaða persónulega
. skoðun fog jafnvel sannfæringu
í á því sem hann erl að tala um,
en ekki einungis einhverja
þokukenhda pólitíska afstöðu.
f'1 Því er ómaksins vert að kynna
sér skoðanir forsætisráðherra
eins og þær birtust í ræðunni og
eru settar fram í alllöngu máli í
Morgunblaðinu nú í morgun.
Og þá verða strax fyrir mér
þrjú atriði sem fara má um
nokkrum orðum, því hvert um
sig er einkennandi fyrir stjórn-
málamanninn Davíð.
í fyrsta versi datt Davíð
Oddsson reyndar á einum stað í
ræðu sinni niður á stig klisjunn-
ar. Hann sagði eitthvað á þá
leið, að sögn Moggans, að ljóst
væri að bæta þyrfti menntakerf-
ið, en menntunin væri öflugasta
tækið til að nýta sér þá mögu-
leika sem byðust í breyttum
heimi og við yrðum að h'ta á
menntun sem mikilvæga íjár-
festingu á nýrri öld. Þetta er nú
að vísu laukrétt hjá forsætisráð-
herra, en því miður er þetta að
verða þreytuleg khsja, þar sem
ekkert sérstakt virðist eiga að
gera til að bæta umrætt
menntakerfi. Þess sjást að
minnsta kosti fá dæmi ennþá,
þótt um þetta hafi verið talað
kurteislega í nokkur misseri. Og
ekki hljómar það sannfærandi
að leggja beri sérstaka áherslu
á menntakerfið um leið og bæði
leikskóla- og grunnskólakenn-
arar eru á leiðinni í verkfall,
eða hreinlega að hætta störfum,
vegna lélegra launa. í tilfellinu
nú eiga kennarar að vísu í
höggi við sveitarfélögin en ekki
ríkið sem Davíð Oddsson stýrir,
en maðurinn hefur verið for-
sætisráðherra öll þau ár síðan
það rann upp fyrir mönnum
hversu mikilvæg menntunin
yrði á tuttugustu og fyrstu öld-
inni og það væri gaman að fara
að sjá einhverjar hugmyndir
hans um hvernig á að bæta
menntakerfið, og það væri hka
forvitnilegt að fá að vita hvern-
ig á að fara að því án þess að
tryggja börnunum ánægða
kennara, fasta í sessi.
Skilningsleysi
á veiðileyfagjaldi
í öðru versi varði Davíð kvóta-
kerfið eins og venjulega og
sagði sem svo að það hefði
reynst vel, jafnvel þótt th væru
góðir menn sem tryðu því í ein-
lægni að hægt væri að auka af-
rakstur sjávarútvegsins með því
að leggja á hann nýja skatta.
Hér er sem sé hafnað veiði-
leyfagjaldi, eins og venjulega,
en í afneitun sinni á því sýnir
forsætisráðherra reyndar sjald-
gæft skhningsleysi á því hvað
fólkið í landinu er að hugsa.
Oftast virðist hann nokkuð vel
með á nótunum, en ekki í þessu
tilfelh, því stuðningsmenn veiði-
leyfagjalds eru fæstir að hugsa
um það gjald sem tekjuhnd eða
nýja skatta. Flestir h'ta einfald-
lega á það sem réttlætismál að
hér vaxi ekki upp erfðastétt fá-
einna sægreifa sem eiga fiskinn
í sjónum og geta ráðskast með
hann að vild. Mín vegna mætti
breyta skattakerfinu einhvern
veginn til að vega upp á móti
veiðileyfagjaldi, ef svo ólíklega
færi að það gengi nærri sjávar-
útvegsfyrirtækjunum, en um-
framt allt má ekki staðfesta enn
frekar en orðið er þá stétta-
skiptingu í þessu landi sem skh-
yrðislaus eign útgerðaraðalsins
á kvótanum er. Þetta er spurn-
ing um réttlæti, ekki spurning
um hagfræði og það er leiðin-
legt að Davíð Oddsson skuh
ekki átta sig á því, eða kannski
hafa látið lélega ráðgjafa
blekkja sig um hvað býr að baki
kröfunni um veiðileyfagjaldið.
Að opinbera
í sér sálina
í þriðja versi nefndi Davíð í
ræðunni hjá verslunarráðs-
mönnum að samneysla væri hér
meiri en í þessum frægu helstu
nágrannalöndum, sem börnin
eru farin að leita að á landa-
bréfum og furða sig á að finna
hvergi. Og í framhaldi af því að
endurskoða þyrfti velferðar-
kerfið enn nánar í næstu fram-
tíð. Nú má vissulega endur-
skoða velferðarkerfið alveg út í
það óendanlega fyrir mér, bara
ef það er ekki um of skorið nið-
ur við trog, en því miður óttast
ég að það sé nú
einmitt merk-
ingin í orðum
forsætisráð-
herra. Og hefur
þó ýmislegt ver-
ið gert á því
sviði nú þegar,
eins og alræmt
er. í Morgun-
blaðinu í morg-
un er líka birt
frétt um ályktun
geðlæknafélags-
ins um að hug-
myndir um nið-
urskurð í mál-
um geðveikra
séu fyrir neðan
allt velsæmi, og
þá riíjaðist. allt í
einu upp fyrir
mér eitt augnabhk úr sjón-
varpsviðtali við Davíð Oddsson
fyrir nokkrum árum; þá var
hann að lýsa skoðunum sínum
á jólabókunum þáverandi og
nefndi sérstaklega bók Einars
Más Guðmundssonar, Engla al-
heimsins, sem fjallar um geð-
veikan mann og fór Einar Már
ekki í felur með hver hefði verið
fyrirmynd sín að söguhetjunni.
Það kemur fyrir að Davíð
Oddsson opinberar í sér sáhna
á mér liggur við að segja fal-
legri hátt en títt er um íslenska
stjórnmálamenn og það gerðist
í þetta sinn, eitt sekúndubrot,
þegar Davíð nefndi að hann
hefði kannast við fyrirmynd
Einars Más og allt var þetta
svona heldur hlýlegt og virtist
lýsa skhningi forsætisráðherra
á þeim ógöngum sem mennirn-
ir geta lent í. En í starfi sínu
hefur hann svo sem sagt hagað
málum þannig að geðlæknar
telja fyrir neðan aht velsæmi. í
þessum örstutta viðtalsbút ann-
ars vegar og frétt um ályktun
geðlæknafé-
lagsins hins
vegar, ásamt
með orðum
Davíðs hjá
verslunarráðs-
mönnum um að
enn þyrfti að
endurskoða vel-
ferðarkerfið - í
þessu öhu sam-
an birtust þær
mótsagnir í
persónu og ferli
forsætisráð-
herra lýðveldis-
ins sem við
fjandvinir hans
eigum svo erfitt
með að sam-
ræma. Maður-
inn virðist hafa th að bera bæði
samúð og mannskilning, jafnvel
viturleik þegar best lætur, en í
póhtík sinni er hann svo ahtof
oft að gera eitthvað aht annað.
Pistill Illuga var lesinn í
morgunútvarpi Rásar 2 í gœr.
Maðurinn virðist
hafa til að bera
bœði samúð og
mannskilning,
jafnvel viturleik
þegar best lcetur, en
ípólitík sinni er
hann svo alltofoft
að gera eitthvað
allt annað.