Dagur - Tíminn - 21.09.1996, Blaðsíða 3

Dagur - Tíminn - 21.09.1996, Blaðsíða 3
jDagmÁHmmm Laugardagur 21. september 1996 - III ÍSLENDINGAÞÆTTIR HAGYRÐJNGAR FÖLK í ÆTTUM Ævintýri á gönguför Hœringsstaðahjón fóru á göngu, höfðu reyndar œtlað fyrir löngu. Þau rákust á ref, ég reyndar frétt hef að þau drápu hann með réttu eða röngu. Tóuvinur. Guðmundur Arnfmnsson sakaskrárritari setti saman limrukver, sem hann kallar „Lausar skrúfur". Það varð til upp úr áramótunum þegar höfundi gekk illa að festa svefn, að eigin sögn. Þegar náttúruráðin brugðust og vatnsdrykkja, öndunaræfingar, bakstrar og íleira kom ekki að neinu haldi, varð honum fyrir að hafa yfir ljóðmæli og sofnaði þá brátt. Hér á eftir birtast nokkur af þessum góðu ráðum við svefn- leysi: Miklihvellur Þóroddur Þingeyingur þaninn af lofti syngur, það verður smellur og þrumuhvellur, þegar í loft upp hann springur. Ofurmenni Landsbankastjórinn Lundi, sem löngum á bankaráðsfundi upptekinn sat, á einhvern hátt gat þó samtímis verið í sundi. Görótt gæðablóð Hann er mælskur og stígur í stól og stólrœður heldur um jól, hann er gœfur sem lamb og laus við dramb, þó leynist í honum fól. Rökfræði rónans Hann kemst svo að orði hann Keli, sá kófdrukkni brennivínsdeli: Dós af bjór er betri stór og betri er heilflaska en peli. Alþýðleiki Skynsöm og sköpuð í kross, skylt á hún ekkert við hross, kindur og kýr né kattardýr, því hún er víst ein af oss. Svona eru þær ágætar Iimrurnar hans Guðmundar Arn- finnssonar. Þótt honum sé ekki óskað svefntruflana heldur hann vonandi áfram að yrkja, og ekki væri verra að Hagyrð- ingaþáttur fái að njóta góðs af þegar skemmtileg limra verð- ur til. Að lokum ein frá gömlum og góðum vini þáttarins: Staka Ennþá margur orðsins list oss til gleði brúkar, þó að allir ólátist undirheimapúkar. Búi. Máverk eftir Gunnlaug Blöndal af þjóðfundinum. þegar Tampe greifi slítur honum. Málverkið er f Alþlingishúsinu. „Sá hvíti, sá halti og sá digri“ Dagurinn 10. ágúst 1851, þegar flestir þingmanna risu upp sem einn maður á „Þjóðfundinum" fræga í Lærða skólanum í Reykjavík og mót- mæltu löglausu framferði Trampe greifa með orðunum „Vér mótmælum allir“, er sjálf- sagt einn stoltasti dagur ís- lenskrar sjálfstæðisbaráttu. Sem kunnugt er var deilt um það á fundinum hvort ísland ætti að innlimast að fullu í danska ríkið, eins og frumvarp Dana gerði ráð fyrir. Sumarið 1851 hafði 25 manna danskur herflokkur dval- ið í Reykjavík og lagðist nærvera hans illa í menn. Þessi her- flokkur þótti láta ófriðlega daginn sem „Þjóðfundurinn“ var haldinn og manna á meðal gekk sá orð- rómur að hermönn- unum hefði verið skipað að skjóta þrjá af þingmönnum ís- lendinga: „Þann hvíta, þann halta og þann digra.“ Sá hvíti var Jón Sigurðsson forseti, sá halti var Jón Guðmundsson sýslumaður, en sá digri séra Hannes Stephensen. — Nú reynum við að kanna hverjir komnir eru af þessum mönnum, sem Danir virðast hafa óttast mest og þótt fyrirferðarmestir íslenskra þing- manna á fundinum. „Þeim „hvíta", Jóni Sigurðs- syni, gerðum við skil fyrir nokkru og staðnæmumst því við þá Jón Guðmundsson og Hannes Stephensen. „Sá halti“ — Jón Guðmunds- son (1807-1875) — var þingmað- ur Skaftfellinga á „Þjóðfundin- um“. Foreldrar hans voru Guð- mundur Bernharðsson bóndi í Ölvesholti í Flóa og Ingunn Guð- mundsdóttir. Hann nam við Bessastaðaskóla, en vegna tveggja ára veikinda (sem orsök- uðu helti hans) lauk hann ekki stúdentsprófi fyrr en 1832. Lagaprófi frá Kaupmannahöfn lauk hann 1851. Ilann var settur sýslumaður í Skaftafellssýslu 1849, en þegar hann fór til Hafnar árið 1851 í erindum „Þjóðfundar" í banni stiftamt- manns missti hann sýsluna. Rit- stjóri „Þjóðólfs" var haim 1852- 1874 og málaflutningsmaður við landsyfirréttinn frá 1858 til ævi- loka. Hann var fulltrúi á stjórn- lagaþingi Dana 1848-1849. — Kona hans var Hólmfríður Þor- valdsdóttir prests og skálds í Holti undir Eyjaijöllum. Börn þeirra voru: 1) Þorvaldur f. 1837, síðar héraðslæknir á fsafirði og kunn- ur vegna andstöðu sinnar við Skúla Thoroddsen í „Skúlamál- unum“ alræmdu. Meðal sjö barna Þorvaldar var Gy(ð)ríður sem giftist Birni Bjarnasyni frá Viðfirði, kennara við Kennara- skólann í Reykjavík sem kunnur er fyrir doktorsritgerð sína um „íþróttir fornmanna". Þau Björn áttu íjögur börn og var Högni læknir þeirra elstur. Næstelst er Sigríður, sem gift var Árna Björnssyni tryggingastærðfræð- ingi. Þeirra sonur er Ómar Árna- son, frkvstj. Hins ísl. kennarafé- lags og faðir Kristínar rithöfund- ar. Þriðja barn Björns og Gyðríð- ar var Þórunn og yngst Kristín, sem dó um tvítugsaldur. Annað barn Þorvaldar læknis sem við nefnum hér var Helga, sem giftist séra Páli Stephensen í Holti. Dóttir þeirra, Anna Steph- ensen, starfaði mjög lengi í sendiráði íslands í Kaupmanna- höfn. Þriðja barn Þorvaldar sem við getum um er Sigríður, sem giftist Thorvald Krabbe vitamálastjóra. 2) Sigurður f. 1839, fanga- vörður í Reykjavík. Dóttir hans var Kristín, gift Helga Helgasyni verslunarmanni í Reykjavík og áttu þau Qögur börn: Jón, Maríu, Rannveigu og Sigríði. 3) Kristín f. 1841, sfðar hús- freyja í Kaupmannahöfn, gift dr. med. prófessor Harald Krabbe. Sonur þeirra var Jón Krabbe, sem löngum veitti íslensku stjórnardeildinni í Kaupmanna- höfn forstöðu, eða til 1918, en starfaði eftir það í sendiráði ís- lands. Hann ritaði bókina „Frá Hafnarstjórn til lýðveldis". „Sá digri“ — Ilannes Stephen- sen (1799-1856) — var þingmað- ur fyrir Borgfirðinga á „Þjóð- fundinum“. Hann fæddist á Hvanneyri í Borgarfirði og voru foreldrar hans Stefán Stephen- sen amtmaður á Hvanneyri og síðar á Hvítárvöll- um (sonur Ólafs Stephensens stift- amtmanns í Við- ey) og fyrri konu hans Mörtu Maríu Diðriksdóttur Hölter. Hannes lauk stúdentsprófi frá Bessastöðum 1818 og guðfræði- prófi við Kaup- mannahafnarhá- skóla 1824. llann gerðist prestur í Görðum á Akra- nesi og bjó þar til æviloka og þar hefur nú verið reistur um hann minnisvarði. Um hann segir Páll Eggert Óla- son að hann hafi verið manna mikilhæfastur og þjóðræknastur og „málsnjallasti maður á Al- þingi um sína daga“. Kona hans var Þórunn Magn- úsdóttir konferensráðs Stephen- sens í Viðey og því frænka hans. Tvö barna þeirra komust til full- orðinsára: 1) Guðrún, sem var fyrsta eig- inkona Péturs Hafsteins amt- manns, en hann var sem menn vita faðir Hannesar ráðherra (átti hann með þriðju konu sinni, Kristjönu Gunnarsdóttur). Þau Guðrún og Pótur áttu tvö börn, Þórunni og Hannes. Hannes dó tveggja ára gamall og móðir hans mánuði síðar. Þórunn giftist Jónasi Jónassen landlækni og eignuðust þau dótturina Sofíu, sem varð fyrri kona Eggerts Cla- essens hrl. Þau skildu barnlaus. 2) Magnús stúdent. Engir afkomendur Hannesar og Þórunnar munu nú á lífi.

x

Dagur - Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur - Tíminn
https://timarit.is/publication/254

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.