Dagur - Tíminn - 03.10.1996, Blaðsíða 7

F R É T T I R
Austur og vestur mættust í Höfða. Samtöl þessara manna breyttu mannkynssögunni.
achev þorði ekki að taka þá
áhættu að segja allt í lagi.
Mistök Bandaríkjaforseta
voru þau að hann sá ekki sam-
hengið x viðræðunum sem höfðu
farið úr böndunum fullyrðir
Rogov. „Hann vildi semja um
afvopnun, en heimtaði geirn-
varnir gegn vopnum sem átti að
eyða!“ En miðað við andrúms-
loftið og hve mikið var í húfi var
ef til vill eðlilegt að leiðtogarnir
gengju ekki lengra.
Sögulegur fundur
Allir ræðumenn voru sammála
um að Reykjavíkurfundurinn
hefði verið sögulegur og lagt
grunn að mikilvægum afvopn-
unarsamningum á næstu árum;
hann hafi verið ákveðið upphaf
að endalokum kalda stríðsins.
Leiðtogarnir ræddust við í sam-
tals 10 klukkustundir og fóru
langt út fyrir hefðbundin um-
ræðuefni. Að lokum var það ótt-
inn sem kom í veg fyrir stór-
kostlegt samkomulag. Gorbac-
hev gat ekki verið viss um að
„stjörnustríðsáætlunin" væri
bara draumur. Gagnvart hern-
um hefði staða hans verið erfið
með svo afgerandi niðurskurð í
vopnakerfum, en Bandaríkja-
menn hugsanlega að þróa full-
komið varnarkerfi. Reagan
hafði alltaf trú - kannski barna-
lega- á fullkominni vörn fyrir
alla. En innra með honurn bjó
líka efi, ráðgafar hans höfðu
sagt honum að Sovétmenn væru
að þróa sitt eigið varnarkerfi.
Kannski var það sá efi sem á
örlagastundu kom í veg fyrir að
forsetinn segði töfraorðið? Það
eina sem Gorbachev að um var
10 ára frestur á áætlumnni.
Hvað svo?
Sovétríkin liðu undir lok og
kalda stríðinu er lokið. Reykja-
víkurfundurinn markaði upp-
hafið að endalokunum, það var
þá sem æðstu leiðtogar risa-
veldanna brutust úr viðjum
vanans. Þeir sýndu að það var
hægt að hugsa öðruvísi. Mikið
ávannst í afvopnunarmálum
eftir fundinn. En eins og einn
fundarmanna minnti á þá er
óþarft að fagna um of, „við get-
um enn gjöreytt mannkyni með
kjarnorkuvopnum á 30 mínút-
um!“
Reykjavíkurfundurinn mark-
aði sannarlega tímamót, því eft-
ir hann var Kalda stríðinu lokið
og kjarnorkuvánni rutt úr vegi
þannig að samskiptin gátu
færst yfir á eðlileg viðskipta-
tengsl þar sem æðstu ráðamenn
bæði Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna og stundum annarra
áhrifaríkja á hverjum tíma áttu
beinan hlut að.
Nú, tíu árum síðar, þegar ég
leiði hugann aftur að því sem
gerðist í Reykjavík, langar mig
til þess að segja þetta:
Aðstæður í heiminum hafa
breyst svo um munar. Ekki er
lengur fyrir hendi bein hætta á
altækri kjarnorkustyrjöld. En
aðrar hættur hafa komið fram á
sjónarsviðið. Og enn er það á
dagskrá hvort mannkynið muni
lifa af. Fjöldinn allur af nýjum
þversögnum og flækjum íþyngja
alþjóðasamskiptum. Engin leið
er að taka á þeim ef litið er
fram hjá því sem áunnist undir
lok níunda áratugarins og í
upphafi þess tx'unda, ef við leyf-
um okkur að hverfa aftur til
þess sem við rákum okkur á þá
en tókst að finna leið út úr. En
meðan þessu fer fram ágerast
merki um það að slíkt aftur-
hvarf sé í vændum, og þau
verða sífellt augljósari.
Svo virðist sem við höfum,
með hjálp Reykjavíkurfundar-
ins og á næstu árum þar á eftir,
náð ákveðnum tindi þar sem
við blasti útsýni yfir nýtt og
friðsamlegt tímabil í mannkyns-
sögunni. En síðan hafi okkur
miðað niður á við, stórfengleiki
hinna nýju markmiða hafí dreg-
ið úr okkur kjarkinn og við tap-
að áttum.
Gamli hugsunarhátturinn,
gamalkunnu aðferðirnar við
það hvernig staðið er að verki
og gamli valdaleikurinn, þar
sem öll áherslan er lögð á að
vinna sjálfum sér gagn, er aftur
farin að ná undirtökunum.
Hlutirnir eru gengnir svo
langt að kjarnorkustórveldi sem
ber gífurlega ábyrgð gagnvart
heiminum öllum leggur í utan-
ríkisstefnu sinni höfuðáherslu á
stundarhagsmum næstu kosn-
ingabaráttu og persónulegan
metnað eins frambjóðandans.
Hagsmunum annarra ríkja er
sýnd fullkomin lítilsvirðing á
óhátíðlegan og ruddalegan hátt.
Og, það sem mestu skiptir,
trúnaðartraust í alþjóðasam-
skiptum er illa leikið, trúnaðar-
traust sem tókst að vekja upp
að hluta til vegna Reykjavíkur-
fundarins sem gerði það kleift
að algeng vandamál væru leyst
með því að notast við nýja og
friðsamlega mælikvarða og
beita nýjum meginreglum:
Jafnvægi hagsmuna og sam-
vinna á sanngirni- og jafnræðis-
grundvelli.
Þess vegna hefur sá lærdóm-
ur sem draga má af Reykjavík-
urfundinum ekki glatað gildi
sínu.
Ég óska þess að árangur ná-
ist af ráðstefnu ykkar og hún
njóti þeirrar athylgi sem vert er
á alþjóðavettvangi.
M. Gorbachev,
10. september 1996.
Fimmtudagur 3. október 1996 - 7
AKUREYRARBÆR
Viðtalstímar
bæjarfulltrúa
Mánudaginn 7. október 1996 kl. 20-22 verða
bæjarfulltrúarnir Sigfríður Þorsteinsdóttir og Sigurð-
ur J. Sigurðsson til viðtals á skrifstofu bæjarstjóra
að Geislagötu 9, 2. hæð.
Bæjarfulltrúarnir munu svara símaviðtölum eftir
því sem aðstæður leyfa.
Síminn er 462 1000.
Bæjarstjóri.
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Styrkir til námsefnisgerðar á
framhaldsskólastigi
Menntamálaráðuneytið auglýsir eftir umsóknum um
styrki til námsefnisgerðar í bóklegum og verklegum
greinum á framhaldsskólastigi. Heimilt er samkvæmt
reglum um úthlutun að verja allt að fimmtungi heildar-
úthlutunar til að efla tiltekin svið.
Umsóknir skulu berast menntamálaráðuneytinu, náms-
efnisnefnd, Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík fyrir 25.
október nk. á þar til gerðum eyðublöðum sem hægt er
að fá í ráðuneytinu.