Dagur - Tíminn - 25.10.1996, Blaðsíða 6

18 - Föstudagur 25. október 1996
;iDagur-®mtmrt
MENNING O G LISTIR
Eiguleg bók og kærkomin
„Gísli Jónsson hefði getað skreytt sig ýmsum
virðingarheitum í lífinu, en hann kaus að kalla
sig menntaskólakennara. Sagði hann það
mesta virðingarheiti, sem hann gæti borið.“
Fyrir skömmu kom út hjá
bökaútgáfunni Hölum á
Akureyri bókin íslenskt
mál, sem er sýnishorn af Morg-
unblaðsþáttum Gísla Jónssonar,
fv. menntaskólakennara, en
Gísb varð sjötugur á síðasta ári
og vildu vinir hans, samtíðar-
menn ' og nemendur heiðra
hann með þessari útgáfu.
Menningarsjóður og Lýðveldis-
sjóður styrktu útgáfu bókarinn-
ar.
í upphafi bókarinnar segir
höfundurinn, Gísli Jónsson, að
bókin sé tileinkuð Menntaskól-
anum á Akureyri og Amtsbóka-
safninu á Akureyri með ævin-
legri þökk.
Fremst í bókinni eru þrír for-
málar eftir þá Harald Bessason,
fv. rektor Háskólans á Akureyri,
Tryggva Gíslason, skólameist-
ara MA, og Matthías Johannes-
sen, ritstjóra Morgunblaðsins.
Skal nú vitnað í formála þess-
ara ágætu manna og það sem
þeir segja um höfundinn, Gísla
Jónsson.
Fyrst er gripið niður í for-
mála Haraldar Bessasonar:
„Gísli er lærður maður, fróður
og orðhagur jafnt á bundið mál
sem óbundið. Sakir ritfærm má
hiklaust skipa honum í fremstu
röð svarfdælskra höfunda og er
þá langt til jafnað. Einhvern
veginn á það við um þá frændur
og fyrrum granna, Gísla og
Kristján heitinn Eldjárn, að
báðir stæðu þeir djúpum rótum
í bernskusveit sinni, fæddir með
gullaldarmál á tungu og því
sjálfgert að þeir töluðu og rit-
uðu með ágætum og að því er
virtist án fyrirhafnar...“ Síðar
segir: „Þegar háskólakennsla
hófst á Akureyri haustið 1987
tengdist Gísli Jónsson því fram-
taki með fyrirlestraröð um ís-
lenskar bókmenntir. Með þeim
var starfi hinnar ungu stofnun-
ar tryggður rammíslenskur
tónn í upphafi..." Þá segir í for-
mála Haraldar: „Þegar Gísh
Jónsson Iét af störfum við
Menntaskólann á Akureyri árið
1987 hafði hann verið einn af
áhrifamestu íslenskukennurum
landsins talsvert á fiórða ára-
tug...“
Þá skal gripið niður í for-
mála Tryggva Gíslasonar, skóla-
meistara MA: „Gísli Jónsson
hefði getað skreytt sig ýmsum
virðingarheitum í lífinu, en
hann kaus að kalla sig mennta-
skólakennara. Sagði hann það
mesta virðingarheiti, sem hann
gæti borið, enda var Mennta-
skólinn á Akureyri samastaður
hans og skjól nær hálfa öld.
Menntaskólinn á Akureyri var
Gísla Jónssyni því mikils virði.
En Gísli Jónsson var líka
Menntaskólanum á Akureyri
mikils virði. í mínum huga er
hann í fremstu röð þeirra íjöl-
mörgu sæmdarmanna sem
þjónað hafa skólanum, tillögu-
góður, traustur og ávallt hollur
í huga...“ Síðar segir Tryggvi:
„Aldaríjórðung sat hann í bæj-
arstjórn Akureyrar og starfaði
þar í íjölmörgum nefndum og
var m. a. formaður stjórnar
Amtsbókasafnsins í fimmtán ár.
Um árabil var hann fyrsti vara-
þingmaður Sjálfstæðisflokksins
„Án íslenzkrar tungu
lifði önnur þjóð í
landinu og hér réðu
önnur viðhorf.“
í Norðurlandskjördæmi eystra,
sat hvað eftir annað á þingi og
var talinn líklegur til að taka
við þingsæti flokksins í fyllingu
tímans - en hann kaus að fara
annan veg...“
Að síðustu er gripið niður í
formála Matthíasar Johannes-
sen, ritstjóra Morgunblaðsins:
„íslenzkuþættir Gísla Jónssonar
í Morgunblaðinu hafa verið ein
helzta prýði þess, enda vinsælir
og mikið lesnir. Þeir snerta arf-
leifð okkar, ræktim hennar og
endurnýjun. Af henni má ekki
sízt ráða að við erum sérstæð
þjóð og sjálfstæð, hvað sem líð-
ur því tízkutali nú um stundir
að fullveldi skipti minna máli
en áður. Þessi arfur minnir okk-
ur á það fullveldi innra þreks
og sannfæringar sem er öðru
mikilvægara í hafróti alþjóða-
hyggjunnar. Engum er ljúfara
en Gísla Jónssyni að tala máli
svo mikillar og raunar mikil-
vægrar arfleifðar. Án íslenzkrar
tungu lifði önnur þjóð í landinu
og hér réðu önnur viðhorf. Veit
ég þó vel að tunga okkar er í
deiglu eins og allt sem máli
skiptir og er lifandi þáttur þjóð-
lífsins..."
Bókin íslenskt mál er rúmar
300 blaðsíður og hin vandað-
asta að allri gerð. Hún er hinn
eigulegasti gripur og kærkomin
öllum þeim er unna íslensku
máli. Hafi höfundur og aðrir
þeir sem komu að útgáfu bók-
arinnar heila þökk fyrir.
Svavar Ottesen.
Af brjóstuni og barnaforræði
Fatafellan
(Striptease) ★ 1/2
Handrit og leik-
stjórn: Andrew
Bergman
Aðalhlutverk:
Demi Moore, Burt
Reynolds, Ving
Rhames, Armand
Assante, Robert
Patrick og Rumer
Willis
Laugarásbíó og
Regnboginn
Bönnuð innan 14
ára
Örn Markússon
skrifar um kvikmyndir
Fjárfestingar í Hollywood
eru stundum einkennileg-
ar - l£kt og annars staðar -
en að fjárfesta rúmlega 12 millj-
ónir dollara í brjóstunum á
Demi Moore er algjört brjálæði.
Það er að sjálfsögðu ekkert yfir
þeim að kvarta sem slíkum en
það er leiðinlegt til þess að vita
að metið - hæstlaunaðasta leik-
kona í heimi - skuli slegið vegna
brjóstanna á henni.
Sölubrellan, sem klikkaði
reyndar, fólst í að nú myndi
Demi Moore, ein þekktasta leik-
kona í heimi, dansa nakin. í
markaðssetningu var varla lögð
áhersla á neitt annað. Það er
síðan kaldhæðnislegt að megin-
drifkraftur Fatafellunnar er for-
ræðisdeila sem titilpersónan á í
við fyrrverandi eiginmann sinn.
Demi Moore leikur Erin Grant, fata-
fellu, sem vill reyndar að hún sé titluð
dansari. Hún er að berjast við að ná
dóttur sinni úr höndum fávitans fyrr-
verandi mannsins síns. Inn í þetta
blandast spilltur og kolruglaður þing-
maður, leikinn af Burt Reynolds, sem
heillast svo af Grant að hann er tilbúinn
til að fórna ferlinum fyrir einkadans.
Dansarinn er mikill kvenskörungur,
það verðin ekki af henni tekið en trú-
verðugt er það ekki. Það er sjaldnast
fyndið heldur nema þá helst viðskiptin
við þingmanninn.
Burt Reynolds sýnir reyndar að hann
kann ennþá aðeins að leika og fjöl-
margar skrautlegar aukapersónur h'fga
aðeins upp á myndina, t.d. tilfinninga-
næmur útkastari, vel leikinn af Ving
Rhames.
Demi Moore er ekki góð leikkona.
Brjóstin á henni breyta engu þar um.
Það er spurning út af fyrir sig hvort
einhver leikari eða leikkona eigi skilið
12 milljónir dollara fyrir leik í kvik-
mynd.
Ef framleiðendur sjá sér hag í að
borga einhverjum slíka fúlgu þá er von-
andi að afraksturinn verði betri og
meiri reisn yfir honum.