Dagur - Tíminn - 01.11.1996, Qupperneq 5

^Dagur-'ÍEtmmtt
Föstudagur 1. nóvember 1996 -17
VIÐTAL DAGSINS
Vaskurmn skekkir sam-
keppnisstöðu handverksfólks
Elín Antonsdóttir vonast
til þess að handverk geti
orðið raunveruleg auka-
búgrein íslensks bœnda-
fólks en ekki bara baks.
Elín Antonsdóttir, atvinnu-
ráðgjafi hjá Iðnþróunarfé-
lagi Eyjaijarðar, ætlar á
málþingi um Handverk og list-
handverk á morgun að ræða um
hvort menn vilji sjá handverkið
sem atvinnu eða afþreyingu.
Margir hafa menntað sig á
þessu sviði en afskaplega fáir
hafa fullt framfæri af handverki.
- Hefur handverk ekki tekið
mikinn kipp undanfarin ár?
„Jú, og ég held að það hafi
komið í kjölfar niðurskurðar í
sveitum. f>á fóru sérstaklega
konur að vinna úr ýmsu hráefni
sem annars er hent heima á
bæjunum."
- Og þá hefur líka sprottið
upp fjöldi sölustaða?
„Já, sér í lagi yfir sumarið
þar sem sölunni er sérstaklega
beint að ferðamönnum."
- Eru ferðamenn aðalmark-
hópurinn?
„Já, að miklu leyti. hó ekki
alltaf. Hér á Akureyri er t.d.
gallerí úti í verslunarmiðstöð-
inni Sunnuhlíð sem 15 konur
hafa rekið sl. tvö ár. Þær fóru af
stað með það rétt fyrir jól og
ætluðu að vera með það fram
að áramótum. En síðan er alltaf
verslun þar og íslendingar
kaupa þar til gjafa og fyrir
sjálfa sig.“
Karlar í harðari efnum
- Eru þetta bara konur?
„Það fólk sem ég hef haft af
að segja er í miklum meirihluta
konur. Það er einn og einn
karl.“
- I hverju eru þeir? Út-
skurði?
„Já, eða renna og vinna
svona með harðara hráefni.“
- Hvaða tegundir handverks
seljast best?
„Ullarvörur seljast náttúru-
lega alltaf mjög vel. Sérstaklega
til túristanna. Skartgripir úr
t.d. horni, beini og hrosshári
höfðar líka mikið til þeirra.
Keramíkið selst mjög vel núna
og skinnavörur talsvert."
Samkeppni aukist
Að sögn Ehnar hefur sam-
keppnin aukist meðal hand-
verksfólks og því hefur hug-
myndaflugið tekið við sér svo
fólk geti markað sérstöðu á
markaðnum.
- En hvert er vandamálið? Er
ekki í fínu lagi að salan fari fram
í mörgum sjálfstæðum búðum?
Þurfa stjórnvöld eitthvað að hafa
með handverkið að gera?
„Það er allt í lagi að hafa
þessar litlu einingar en það er
ekki nóg ef þú ætlar að lifa af
þessu allt árið um kring. Þá þarf
að koma handverkinu víðar x
sölu. Einu sinni lagði ég nú til að
það yrði lagður niður eða
lækkaður virðisaukaskattur á
svona vörum á meðan þetta
væri að byggjast upp. Það þótti
náttúrulega ótrúlega fáfengilegt.
Samkeppnin verður alltaf
svolítið á skjön því afþreyingar-
fólkið er að framleiða svo lítið.
Það má framleiða fyrir upp
undir 200.000 kr. án þess að
greiða af því virðisauka. En ef
ég er að framleiða eitthvað sem
atvinnumanneskja og þú svip-
aðar vörur sem afþreyingar-
manneskja þá verð ég að leggja
mín 24,5% ofan á. Svo er þessi
háa álagning endursöluaðil-
anna, kannski 100% eða meira,
alltaf Þrándur í Götu.“
- Það kemst því ekki mikið
ofan í vasa handverksfólksins?
„Nei, en við vonumst til að
þetta þróist í þá átt að geta ver-
ið annað starf inni á bænda-
heimilum og það hafist nægi-
lega upp úr því til að geta kall-
ast aukabúgrein. Að þetta sé
ekki bara baks.“ LÓA
Af spámönnum og -konum og dálitlu
af gömum og gróusögum
Ingvarsson
Helsta tómstundagaman
landsmanna er að spá í
veður. Þaimig hafa jafn-
vel sérstakir klúbbar verið
stofnaðir þar sem menn spá og
spjalla um veðurfar á komandi
tíð. Þetta er auðvitað ekkert
nýtt. Mætti segja mér að slíkir
spádómar væru sérlega þjóð-
legir. Enda hefur þetta verið
lenska öll þau árhundruð sem
íslendingar hafa tórt hér í um-
hleypingunum á norðurhjaran-
um.
Á haustin kveður sérstaklega
rammt að þessari spádómsgáfu
landsmanna. Menn sjást útund-
ir húsvegg, taka hraustlega í
nefið og horfa spekingslega á
tunglstöðu, áður en þeir flýta
sér inn í hús til að horfa á veð-
urskeytin í sjónvarpinu. Þá lesa
menn blöðin spjaldanna á milli,
hvort ekki sé viðtal við Pál
Bergþórsson eða álíka spekúl-
ant um horfur í veðurmálum.
Menn sem sagt spá, spjalla
og spekúlera af svo mikilli inn-
lifun að það er umhugsunarefni
fyrir íslenskar getraunir hvort
ekki væri rétt að efna til al-
menns fjárhættuspils um veður-
far alveg eins og enska boltann.
Hér í Skagafirði eru fjöl-
margir meiri- og minnispá-
menn sem eru sérlega spek-
ingslegir þessa dagana. Einkum
er kona ein á Kárastöðum í
Hegranesi talin hafa mikla
hæfileika í þessa átt, og notar
hún garnir sér til hjálpar við
veðurspár. Ilvað eftir annað
hefur fólk tekið eftir því að spár
Laugu á Kárastöðum ganga eft-
ir, og hefur það auðvitað aukið
hróður hennar mjög.
Fyrir nokkru bárust þær
fréttir hingað í Krók að Lauga á
Kárastöðum væri búin að spá,
og sú spá væri ekki kræsileg.
Átti hún að hafa spáð hinum
verstu veðrum, og þvílíkum
snjóum að elstu menn yrðu al-
veg agndofa, og það jafnvel
meir en endranær. Þessu trúði
maður auðvitað eins og nýju
neti og var ekki laust við að
Skagfirðingar hafi verið heldur
niðurdregnir vegna þessarar
óspár. En menn kinkuðu þó al-
varlegir kolli hver til annars og
sögðu að þetta væri svo sem
auðvitað, mönnum hefndist fyr-
ir veðurblíðuna í sumar og síð-
asta vetur.
En mikil var gleði manna,
þegar Dagur-Tíminn upplýsti
Skagfirðinga og aðra urn að
Lauga hefði alls ekki spáð slík-
um vetri. Spá Laugu væri mun
betri og raunar von á all snjó-
léttum vetri, þó nokkrir yrðu
umhleypingar. Þvx' var ljóst að
einhverjir óprúttnir náungar
höfðu gert sér að leik að ljúga
að fólki með þessum ósvífna
hætti.
Ekki er nóg með að þessir
pörupiltar hafi með athæfi sínu
gert mönnurn gramt í geði,
heldur hefur þessi falsspá haft
veruleg og hugsanlega varanleg
áhrif á framtíð héraðsins. Enda
komu fregnir um uppsagnir
fólks í fiskvinnslu og af annarri
efnahagslegri óáran strax í
kjölfarið á falsspánni og er ekki
séð fyrir endann á því öllu.
Þarna eru auðvitað bein tengsl
á milli, en vonandi kemur betri
tíð fyrir Skagfirðinga sem og
aðra landsmenn, þegar þetta
hefur verið leiðrétt.