Dagur - Tíminn - 29.11.1996, Blaðsíða 3

|Dagur-®tminn

Föstudagur 29. nóvember 1996 -15
Að girnast konu
Satt best að segja hélt maður
að heimspekingar létu margt
mannlegt sér óviðkomandi og
að þeir fikruðu sig sjaldan nið-
ur til almúgans en Jóhann
Björnsson heimspekingur hef-
ur heimspekilegan áhuga á
því að girnast konu...
Jóhann hélt í vikunni fyrirlesturinn Að girn-
ast konu og fjallaði um hugmyndir Jean
Paul Sartre og Forn-Grikkjans Epíkúrusar,
sem var uppi um 400 f.Kr.
- Er annað fyrirbæri á ferð þegar kona girn-
ist karl?
„Ég er karlmaður og í þessari tilvistarheim-
speki er oft talað út frá fyrstu persónu. Ef ég
væri samkynhneigður þá héti fyrirlesturinn Að
girnast karlmann.“
- Hvað í ósköpunum er heimspekilegt við
girnd?
„Það að þrá ást, athygli eða kynlíf frá annarri
manneskju er náttúrulega mjög ríkur þáttur í
mannlegum samskiptum. Þar kemur heimspek-
in inní, þ.e. hvað er það að þrá aðra mann-
eskju?“
- Tekst heimspekingum að hafa ólíkar skoð-
anir á svo líkamlegu fyrirbæri sem girnd?
„Já. Sartre vill ekki rugla saman girnd og
kynferðislegum athöfnum. Hann segir að girnd-
in eyðist þegar menn hafa lokið sínum athöfn-
um. Hann telur að við getum ekki hamið girnd-
ina, þ.e. að við ráðum því ekki hvað kemur upp
í tilfinningalíf okkar. Epíkúrus segir hins vegar
að við getum hamið þær hvatir sem teljast ekki
dyggðugar. Þeir hafa að mörgu leyti báðir rétt
fyrir sér. Við eigum erfitt með að ráða við hugs-
anir okkar en getum stjórnað því að hugsunin
berist ekki út í athafnir okkar.“
- Gerir girndin okkur þá að ótömdum villi-
dýrum samkvæmt Sartre?
„Ja, hann segir að þær séu óhemjanlegar í
höfðinu á okkur. En að vera heltekin af girnd í
kollinum þarf ekki að þýða að maður geti ekki
neitað sér um að láta hana leiða sig á villigötur."
Girndin rís
og fellur
- Er girndin hverful, nýjungagjörn eða getur
hún verið eilíf og beinst að sömu manneskju
áratugum saman?
„Já, já. Hún er náttúrulega ekki alltaf viðvar-
andi, maður er ekki í stöðugu spennuástandi.
Þetta er eitthvað sem rís og fellur. Ég sé ekkert
því til fyrirstöðu að maður geti girnst sömu
manneskju í tíu ár en maður gerir það vissulega
ekki á hverjum degi.“
- Er girndin grundvallar-drifkraftur í samfé-
laginu?
„Ja, Sartre segir hana svo ríkan þátt í
hverjum einstaklingi að hann sé til staðar við
fæðingu og endi ekki fyrr en við dauða, þó að
maður sé orðinn gamall, hrumur og getulaus.
En maður hefur ekki reynslu af því enn...“
- Finnst þér samtíminn hafa annað viðhorf til
girndar en Sartre og Epíkúrus?
„Epíkúrus stendur kannski nær okkur í dag,
þ.e. að girndin eigi að miða að ánægju og ham-
ingju."
- Hvað finnst þér annars um girndina í sam-
tímanum. Eru nútímamenn að afskræma hana
á einhvern hátt?
„Hafa hana að féþúfu? Hún er náttúrulega
atvinnugrein. Ég held að það geti varla orðið
sönn girnd, t.d. á nektardansstöðum, þegar hún
beinist að öðrum aðilanum en hinn vill bara fá
peninga í staðinn. Girndin er ákveðið boð um að
einhver girnist mann á móti. Bara eins og með
ástina, maður getur ekki með góðu móti elskað
manneskju til lengdar nema hún elski mann á
móti.“
- Einstefnugirnd virkar áreiðanlega ekki
minna sönn. Að ekki sé talað um þegar hún
breytist í þráhyggju sem er nú býsna kröfuhörð
tilfinning - er þetta ekki sönn girnd?
„Ég veit ekki hvort hún er neitt ósannari en
hún er óþægilegri. Ef menn eru helteknir þá eru
þeir í slæmum málum.“
- Heldurðu að helteknir geti, með lævísum
brögðum, fengið aðra manneskju til að girnast
sig?
„Stundum virðist það ganga upp. En það er
samt dáh'tið dularfullt hvernig það er hægt. Það
er erfitt að gefa einhverja forskrift að því. En
það er margt í samfélaginu sem gengur út á
þetta.“ LÓA
Mynd: Hilmar Þór
Samkórinn Björk á tónleikaferðalagi á Siglufirði í maí á síðasta ári.
Samkórinn Björk
i Eyjaiirði
Samkórinn Björk úr Austur-Húna-
vatnssýslu efnir til söngferðar á
Eyjaijarðarsvæðið á morgun. Kór-
inn heldur tvenna tónleika, þá fyrri í
Laugarborg í Eyjafjarðarsveit klukkan
16:00 og hina síðari í Glerárkirkju á Ak-
ureyri klukkan 20:30. Björk telur 40
söngfélaga og er söngstjóri Peter Wheel-
er, tónlistarkeimari við tónlistarskólann
í Austur-IIúnavatnssýslu.
Einsöngvari með kórnum er að þessu
sinni frú Halldóra Á. Gestsdóttir frá
Litlu-Giljá og aðalundirleikari er Thom-
as Higgerson. Með kórnum eru einnig
íjórir blásarar en það eru Arndís Ólöf
Víkingsdóttir og Helga Kristín Gestsdótt-
ir sem leika á klarinett og þær Hugrún
Sif Hallgrímsdóttir og Þóra Lísebet
Gestsdóttir sem leika á þverflautu. Dag-
skrá tónleikana verður fjölbreytt því auk
samkórsins syngur Bjarkar kvartettinn
sem er karlakvartett og Dúettinn Tromp
nokkur lög en Tromp hefur nýlega gefið
út geisladisk.
Fyrirhuguð verkefni Bjarkarkórsins á
þessu starfsári eru tónleikar í heima-
héraði og að heiman en stærsta verkefn-
ið er upptaka á söng kórsins sem fyrir-
huguð er með vorinu. -mar
Skemmtilegt og vandað
fræðirit og fróðleg lesning
um eitt fegursta sköpun-
arverk náttúrunnar
Af hvaða ættbálki er
keldusvín?
Það kann að
veijast fyrir mörgum
sem vilja fræðast um
þann fugl en til þessa
hefur það oft á tíðum
reynst nauðsynlegt að
vita það til að geta flett
upp á honum í þeim
fuglabókum sem hér hafa
verið fáanlegar. En nú er
komin út frábær og „öðru-
vísi“ fuglabók, ísfygla, eftir
sr. Sigurð Ægisson á Grenj-
aðarstað í Aðaldal, þar sem
getið er þeirra 72 fuglategunda sem talið
er að verpi hér að staðaldri. Bókin er
byggð á útvarpsþáttum og skrifum í
Degi. Það er einn af stærstu kostum bók-
arinnar að fuglum er þar raðað í staf-
rófsröð þannig að ekki þarf að vita að
keldusvín er af ættbálki tranfugla til að
fræðast um fuglinn eða hreinlega finna
hann í bókinni. ísfygla er skifuð á góðu
máli, hver fugl fær umfjöllun á heilli
opnu sem er mikill kostur og þar er
mynd af fuglinum teiknuð af Jóni Baldri
Hlíðberg í svart/hvítu sem er mikill kost-
ur, athyglinn beinist því fremur að text-
anum en litauðugri mynd.
Fjölbreyttan fróðleik má m.a.
finna um útlitseinkenni fugls-
i ins, stærð hans og þyngd,
k hvort munur er á kynjum,
B varptími og hreiðurgerð,
A kjörlendi, fæðuval, rödd
o.fl. í skyggðum texta er
allnákvæm en mjög at-
hyglisverð skýring á ís-
lenska og latneska heiti
fuglsins. Umíjöllun um
þjóðtrú sem tengist
mörgum fuglategund-
um er mjög skemmti-
leg og fróðleg og gerir lest-
urinn mjög lifandi. Það þykir t.d.
ólánsmerki að gera keldusvíni, sem
einnig ber heiti eins og jarðsmuga, rindi-
þvari og vatnsrella, mein.
Þessi bók á erindi til allra, ísfygla er
ekki bara vandað fræðirit sem á erindi til
skóla-og fræðimanna, heldur til alls al-
mennings enda er hér um stórkostlega
fræðslu að ræða um fugla himinsins, eitt
fegursta sköpunarverkið í náttúrunni.
Geir A. Guðsteinsson.