Dagblaðið Vísir - DV - 05.02.1982, Qupperneq 13

Kjallarirm
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FÖSTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1982.
BragiJósepsson
eða skemmri tima og þannig er þessi
deild rekin enn þann dag í dag.
Eftírspurn mikil
frá upphafi
Nú eru í Öldungadeildinni á áttunda
hundrað nemendur á aldrinum frá 21
árs til tæplega sjötugs. Breytingin
þennan fyrsta áratug hefur í sjálfu sér
ekki verið stórvægileg hvað nemenda-.
fjölda snertir, því strax á annarri önn
voru nemendur orðnir milli fimm og
sex hundruð talsins, en upp frá því á
milli sjö og átta hundruð.
Lauslega áætlað er hlutfallið rnilli
karla og kvenna þannig að tvær konur
koma á hvern karlmann. Að því er
aldursskiptingu varðar er Ijóst að um
allnokkra yngingu hefur verið að ræða
meðal öldunga, þannig að aldurs-
flokkurinn innan við þrítugt hefur
farið vaxandi.
Nýbreytni
heidur áfram
Vorið 1981 var stofnuð öldungadeild
við Fjölbrautaskólann í Breiðholti og
nefnist þar Kvöldskólinn. í grundvall-
aratriðum er hér um svipaða starfsemi
að ræða og í MH, að því leyti að
skólarnir eru báðir starfræktir fyrir
nemendur sem orðnir eru 20 ára og
eldri og kennslan fer fram á kvöldin.
Við báða skólana geta nemendur stefnt
Menntaskólinn við Hamrahlið. „Starfsemi öldungadeildanna hefur i raun gjörbreytt lífi fólks hér i borginni.”
að því að ljúka stúdentsprófi. Einnig er
það sameiginlegt með báðum
deildunum að kennaraliðið er að mestu
leyti skipað starfskröftum úr dag-
deildunum.
En þótt margt sé svipað um upp-
byggingu þessara tveggja deilda,
Öldungadeildar MH og Kvöldskóla
FB, þá er hér um allverulegan mismun
að ræða þegar nánar er athugað. Við
öldungadeildina eru starfræktar sex
brautir, þ.e.a.s.: eðlisfræðibraut, ný-
málabraut, fornmálabraut, náttúru-
fræðibraut, félagsfræðibraut og tón-
menntabraut. Allar þessar námsbrautir
falla undir það sem venjulega er kallað
bóknámssvið eða menntaskólasvið.
Við Kvöldskóla FB er þessu öðruvísi
farið. Þar er áherslan ekki lögð á bók-
námssvið, enda ekki starfrækt. Hins
vegar hefur Kvöldskólinn tekið upp
nýja línu, ef svo má segja, með því að
starfrækja tæknisvið, viðskiptasvið og
listasvið.
Ein nýbreytni í starfsemi Kvöldskól-
ans er mjög athyglisverð. Þessi ný-
breytni er fólgin í því að nemendur FB
geta hagað námi sínu þannig, að hluti
námsins er tekinn í dagskóla og hluti i
kvöldskóla. Að vísu er þetta ekki alger-
lega óþekkt fyrirbæri í MH, en ekki
sem meginregla eins og stefnt er að í
FB, þ.e.a.s. að dagdeildir og kvöld-
deildir séu hluti af sömu heildinni.
Tryggja þarf framhaidið
Ástæðan fyrir þvi að ég tek hér til
umræðu málefni Öldungadeildar MH
og Kvöldskóla FB er sú, að því fer víðs
fjarri að áframhaldandi starfsemi þess-
ara deilda sé tryggð. Ég tel að
fræðsluyfirvöld og þar með fræðsluráð
Reykjavíkur eigi að taka málefni þess-
ara deilda sérstaklega fyrir þannig að
tryggt sé að Reykvíkingar megi njóta
þessarar þjónustu áfram.
Með breyttum þjóðfélagsháttum
hefur þörfin fyrir fullorðinsfræðslu og
endurmenntun hvers konar farið mjög,
vaxandi á síðustu árum. Starfsemi
Öldungadeildarinnar og nú síðast sú
nýbreytni sem Kvöldskóli FB hefur
tekið upp, hafa í raun gjörbreytt lífi
fjölda fólks hér í borginni. Þessa starf-
semi þarf því að efla, svo sem kostur
er. Árekstrar, eins og þeir sem urðu á
sl. hausti þegar við lá að öll kennsla í
deildunum félli niður, mega ekki
endurtaka sig. Þess vegna ber okkur
Reykvíkingum að standa vörð um á-
framhaldandi rekstur þessara deilda og
vinna að eflingu þeirra svo sem kostur
er.
Með því að efla fullorðinsfræðslu i
borginni stuðlum við að því að fá betur
menntað fólk út á vinnumarkaðinn og
af þvi leiðir, skulum við vona, að fólk
hlýtur ákveðna lifsfyllingu, sem það
færi á mis við ef starfsemi þessara
deilda kæmi ekki til. Ég mun síðar
ræða þriðja arm fullorðinsfræðslunnar
hér í Reykjavík, og þann elsta, Náms-
flokkana.
Bragi Jósepssun.
Hrollurínn og hrollvekjan...
—eru tveir fiskstof nar í hættu?
af þessum toga spunnin. Eg sagði þá i
blaðagrein, að ég vonaðist til þess, að
sá hrollur breyttist ekki í hrollvekju.
Dagana 11. til 22. janúar sl. voru
hafrannsóknaskipin Bjarni Sæ-
mundsson og Árni Friðriksson að
bergmálsmælingum á síld og loðnu. Á
Bjarna Sæmundssyni hófust mælingar
á loðnugöngunni út af Suð-Austur-
landi hinn 11. janúar, en frá 15. til 22.
janúar voru bæði skipin við mælingar á
stærð loðnustofnsins og endurvarps-
stuðlum. — Niðurslaða þessara
mælinga gefur m.a. til kynna um 150
þúsund tonna hrygningarstofn .
Þessi niðurstaða er í mjög góðu
samræmi við athuganir, sem gerðar
voru fyrri hluta nóvember-mánaðar á
fyrra ári eftir að mælingarnar í október
höfðu verið rengdar og þær ekki taldar
geta staðist. Þá mældust um 325 þús-
und tonn af hrygningarloðnu sem að
frádregnum afla og afföllum af völdum
ránfisks jafngildir því, að átt hefðu að
mælast 170 þúsund tonn, ef öll hrygn-
ingarloðnan hefði gengið austur fyrir
land. Staða loðnugöngunnar og berg-
málsmælingar nú fyrir áramót benda
ákveðið til þess, að sú hafi orðið
raunin.
Það minnsta
sem mælst hefur
Finnist ekki meiri hrygningarloðna,
er stærð þessa hluta stofnsins hin
langminnsta sem mælst hefur á seinni
árum og langt undir þeim mörkum,
sem Hafrannsóknastofnunin hefur
rniðað við, er gerðar hafa verið tillögur
um hámarksafla, og virðist skila viðun-
andi seiðafjölda.
Þessa dagana er hafrannsóknaskipið
Bjarni Sæmundsson að mæla hugsan-
legar hrygningargöngur fyrir Vest-
fjörðum og Norðurlandi. Þá verður
einnig reynt að mæla ókynþroska hluta
stofnsins á sömu slóðum og auk þess
útaf Austurlandi eftir að hrygningar-
Kjallarinn
Ámi Gunnarsson
loðnan er gengin af því svæði. Það
verður þó að segjast, að fiskifræðingar
eru ekki bjartsýnir á, að þarna finnist
umtalsvert magn, en það túun koma í
ljós.
í skýrslu þeirra Hjálmars Vilhjálms-
sonar og Páls Reynissonar eftir rann-
sóknarferðirnar 11. til 22. janúar segir
orðrétt: „Þar til þeim athugunum lýkur
(sem nú standa yfir) er aðeins hægt að
ítreka fyrri tillögur um bann við loðnu-
veiðum, auk ábendinga um alvarlegt og
siversnandi ástand stofnsins í heild.”
Áhrrfin á
þjóðarbúið
Ég er ennþá þeirrar skoðunar, að hér
sé á ferðinni eitt hið alvarlegasta mál,
sem komið hefur til umræðu á Alþingi.
Ég vil i örstuttu máli renna nokkrum
fleiri stoðum undir þessa skoðun mina.
Árið 1979voru loðnuafurðir 17% af
heildarframleiðsluverðmæti íslenskra
sjávarafurða, og jafngildir það um
þremur af hundraði þjóðarframleiðsl-
unnar. Í fyrra var loðnan 8% af
heildarframleiðsluverðmæti sjávaraf-
urða og skilaði 1 1/2% af þjóðarfram-
leiðslu. Hins vegar var loðnan heil 6%
af öllum útflutningstekjum okkar það
ár.
í blaðaviðtali nú fyrir sköfnmu segir
Ólafur Davíðsson, forstjóri Þjóðhags-
stofnunar: ,,Ef loðnuveiðunum yrði
alveg hætt hefði það þvi talsverð áhrif
á viðskiptajöfnuð okkar. Það liefði auk
þess ýmis óbein áhrif, þvi það er
talsverð starfsemi í kringum þetta.
Áhrif loðnuveiðanna á þjóðarbúið eru
á því kannski heldur nteiri en sýnist.”
Er þorskstofninn
íhættu?
Á þessu máli er svo önnur hlið, sem
er ekki síður alvarleg, en það eru
hugsanleg áhrif af hruni loðnustofnsins
á afkomu þorskstofnsins. — Vtsinda-
menn tjá mér, að loðna sé um helming-
ur af öllu fæðunámi þorsksins að vetr-
inum, eða í að minnsta kosti 6 mánuði.
Þvi lmá skjóta hér inn í, að i nóvember
sl. var óvenjulítið af loðnu í þorski
veiddum hér við land.
Auk loðnu er talið, að þorskurinn éti
mikið af karfa og kolmunna, en þorsk-
urinn er mesta fiskætan af þeim fisk-
tegundum, sem við veiðuni. Ekki er
talið óliklegt, að þorskurinn éti svipað
magn af loðnu ár hvert og við höfum
veitt hin síðustu árin. — Þáerþess að
geta, að sveiflur i loðnustofni kunna að
vera meiri en hjá öðrum fisktegundum.
Loðnan er uppsjávarfiskur og verður
því fyrir miklum áhrifum af hvers
konar umhverfisbreytingum. En
loðnustofninn er nú nánast hruninn,
eins og margir óttast, þá ererfitt aðspá
fyrir um hvað gerist i xnmbandi við
fæðuöflun þorsksins.Leitar iann i aðra
fiskstofna, eða verður hann aðgangs-
harðari við þann loðnustofn, sem eftir
er? Fari svo mun hann ekki aðeins
ganga á hrygningarstofninn, heldur
herja meira en áður á smáloðnuna og
þar nteð klippa á þá möguleika endur-
nýjunar loðnustofnsins, sem fyrir
hendi hafa verið.
Úr 4 1/2 miiijón
tonna i 150 þúsund
Árið 1973 var talið að hrygningar-
stofn loðnunnar hefði verið um 4 1/2
milljón lesta. í febrúar 1979 var hann
talinn veia 1.2 til 1.3 milljónir lesta og i
janúar 1980 um 800 þús. lestir. — Á
siðasta ári var leyfður 617 {uisund
tonna aflakvóti, og af þvi magni hafa
veiðst um 500 þúsund tonn, ef þeir
bátar, sem ekki hafa enn veitt upp i
kvótann, fá að ljúka því.
Ef loðnuveiðar hefðu verið stöðvað-
ar í október sl. hefði verið unnt að
minnka kvóta nær allra skipanna, og
draga þannig úrtjóni einstakra báta.—
Það hefði einnig verið hægt að stöðva
veiðarnar með öllu og reyna að bæta
tjónið meðeinhverjum ráðum.
Það hefur komið fram að ýmsir
stjórnmálamenn og sjómenn hafa gert
lítið úr rannsóknum fiskifræðinganna
og viljað fara eftir brjóstvitinu og
þekkingu, sem byggir á reynslu. Fyrir
hvort tveggja ber ég virðingu, en ég tek
einnig mark á fiskifræðingum. Eða til
jhvers notum við mikla fjármuni til
reksturs Hafrannsóknarstofnunarinnar
og annarra skyldra stofnana, ef brjóst-
vit og stjórnmálalegar ákvarðanir geta
ráðið alfarið ferðinni?
i Árni Gunnarsson
| alþingismaður.
„Menn veröa aö gjöra svo vel aö gera sér
það Ijóst, að loðnan er undirstööu-
fæðutegund þorskstofnsins í hafínu. Ef við
erum að veiða upp þennan stofn eru svo alvar-
leg tíðindi á ferðinni að við því verður að
bregðast af fyllstu hörku. Ég vænti þess, að
háttvirtur sjávarútvegsráðherra taki þetta mál
eins föstum tökum og honum er frekast unnt,”
segir Árni Gunnarsson í grein sinni þar sem
hann ræðir m.a. um hrun loðnustofnsins.