Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1982, Qupperneq 4

„.Ég er
rétt-
borinn
hon-
ungur
írans:
DAGBLAÐIÐ & VlSIR. LAUGARDAGUR15. MAI1982,
g;»sjg§
illil
ííSSiÍísgí
am
siIIPi
mmm
IÉSéIII

■
y’
•:

Á sendinni strönd vestur viö A tlantsála situr kóngsefnið og hugieiðir valdatöku sína iíran.
Ætta mér að frelsa þýóðina
\
undan ohi hterha sem fyrst ”
„Eg legg allt í sölurnar svo ég fái
snúið aftur tii mins fööurlands og geti
komið þar á viðunandi stjómarfarí.
Þjóðin krefst þess af mér. Eg er rétt-
borinn konungur hennar.”
Hrökkiast úr landi
Þetta eru orð Shah Reza annars
sonar Pahlavi fyrrverandi keisara í
Iran, sem hann lætur hafa eftir sér i
nýlegu blaðaviðtali í Sunday Mail.
Um tveggja ára skeiö, eða allt frá
því hann hrökklaðist úr landi ásamt
móður sinni, föður og systrum, hefur
Reza undirbúiö valdatöku sína í Iran.
Hann er í stööugu sambandi við
hundruð aðila í heimalandi sinu sem
eru þeirrar skoðunar, ásamt honum,
að framtíðarstjómarfar Irans skuli
verða eitthvað í Ukingu við þaö sem
þekkist i Englandi og Skandinaviu,
með konunglegu ívafi. Sjálfur telur
hann sig eiga ótvírætt tilkall til
krúnunnar í Iran. En völd hans þar
yrðu aldrei tU jafns við ítök þau er
faöir hans haföi i þjóðinni fyrir valda-
töku Khomeinis. Hann segir:
„Eg er hvorki vinstri- né
hægrimaður og kann ekki að meta þær
aldargömlu f orsendur sem þær stefnur
gefa sér. Að minu mati em þær löngu
úreltar. Eg vil horfa fram á við. Eg tek
mið af því sem verður en ekki þvi sem
var.
Nýtt blað verður brotiö í sögu Irans
ef ég kemst til valda og sú þróun sem
þar yrði hrundið af stað myndi enga
hUöstæðu eiga í fortíð landsins. ”
Drengurinn er íbygginn á svip og
talar sem skólaður stjórnmálamaður
þó hann sé ekki nema rétt rúmlega
tvítuguraðaldri.
í guHhúðuðum
ramma
A borði fyrir aftan stólinn sem hann
situr í má sjá ljósmynd af föður hans i
sérlega fallegum gullhúöuðum
ramma. En tengsl Reza við fjölskyidu
sina og f ortíöina og allt það er hún bar i
skautisérem harla litiL
Hann býr einn í rúmgóöri ibúð í út-
borg höfuðborgar Marocco, Rabat.
Móðir hans Farah, ásamt þremur
systmm hans búa í Williamstown í
Massachusetts-fylki í Bandarikjunum.
Og frænka hans, tvíburasystir föður
hans, er lézt í útlegö fyrir tæpum
tveimur árum, býr í New York. Að vísu
talar fjölskyldan reglulega saman i
síma, en Reza ákvað það með sjálfum
sér aé bezt væri að hann væri sem
sjálfstæöastur. Byggi einn án tillits til
fjölskyldu sinnar sem hvort éð Væfi
gerði litiö annaö en að minna hann á
liðna og óþægilega tíma.
Einu mennimir sem hann umgengst
reglulega eru ráðg jafar hans, sem allir
eru þaulmenntaöir á sviðum
þjóðfélags-, stjórnmála- og hagfræöa.
Þeir em honum innan handar á þeim
fjöimörgu leynifundum er Reza heldur
alLa jafna með ýmsum irönskum em-
bættismönnum sem eru á hans bandi.
Endurreisn írans
Hann telur að endurreisn Irans
mundi aldrei takast ef tekiö yrði upp
svipaö konungveldi og tiðkaðist á
valdaárum föður hans og haföi raunar
viðgengist alla tíð frá þvi þjóðin var
stofnuð:
,Aöstæður allar i landinu hafa
breytzt svogifurlega á siðustu ámmaö
stjómarfarið verður að breytast með.
Völd konungsins era þar innifalin.
Samt sem áður held ég aö Irönum sé
nauðsynlegt að geta sameinazt um
einn þjóðarleiötoga. Þar í landi búa
það mörg ólik þjóðarbrot að einhver
sáttasemjari verður að koma til svo
friður megi haldast. Slíkt verður starf
konungsins aö vera.
Ef þjóðin getur sameinazt um einn
konung og komið verður á stjóm
lýöræðislega kosinna manna, þá held
ég að st jórnarfarinu í Iran sé borgið.
Lýðríéðið er nefnilega ekki orðið
tómt. Ef það er virt ættu allar
ákvaröanir stjómkerfisins að endur-
spegia vilja meirihluta þjóöarinnar. Ef
konungur hefði hinsvegar öll völd í sín-
um höndum miöaö við þaö ástand sem
ríkir nú í Iran þá væri þess ekki langt
að bíða að borgarastríð brytist út. Vald
konungsins er nefnilega ekki einhlitt.
Ef hann hefur ekki ráðgjafa í kringum
sig, lýðræðislega kjöma, geta hann
alitaf hent mistök.”
Óraunhæfír
draumórar unglingsl
Hugmyndir Reza um stjómun lands-
ins hafa eins og að likum lætur borizt
klerkastéttinni í Teheran til eyma.
Hefur hún lítið látið uppi um álit sitt á
þeim. Telursjálfsagt aðumóraunhæfa
draumóra unglings sé að ræða!
„Ef áframhald verður á valdníöslu
þessara manna i Iran, aukast stöðugt
líkumar á þvi aö til borgarastyrjaldar
dragi,” er andsvar Reza. „Það er
öllum kunnugt að mikill minnihluti
landsmanna er hlynntur klerkastétt-
innL Meirihlutinn er henni andhverfur
og nægir þar að nefna ýmsa þjóðflokka
og trúarhópa, svo ekki sé minnzt á alla
sósialistana. Þeir gætu hæglega farið
með sigur af hólmi eins og er ef til
styr jaldar dregur í landinu á næstunni.
Og ef þeir komast tii valda er annaö
ólíklegt en þjóðin verði háö duttlung-
um ráðamanna í Moskvu um ókomna
framtíð. Þaö er engin lausn á vanda
þjóðarinnar.”
Tilkalliö tH
krúnunnar
— Það var i Kaíró i október árið átta-
tiu, þegar Reza var á tvítugasta
aldursári, að hann lýsti þvi opinber-
lega yfir að honum bæri skylda til að
leiða þjóö sina undan ánauð klerka-
stéttarinnar. Tilkali hans til krúnunn-
ar benti ótvírætt í þá átt.
Reza hefur raunar alla sina tíð
miðað líf sitt við það að taka við völd-
um i landinu. Hann hefur jafnan talizt
góður námsmaður og hæfileikamaður
á mörgum sviðum. Stundað íþróttir
reglulega og áhugi hans á flugi er orð-
lagöur. Hann tók sólópróf aðeins
þrettán ára gamall og á nitjánda ári
var hann þegar orðinn fullgildur her-
flugmaöur í Bugher landsins. Hann
lagði sig í líma við aö læra allt það er
gæti komið honum að notum við
stjórnunlandsins.
En allt kom fyrir ekki. Valdataka
Khomeinis setti strik í reikninginn,
eins og mönnum ætti aö vera ljóst.
En drengurinn lætur ekki deigan
siga þó slikar mótbámr líti dagsins
ljós. Leiðtogaembættið er ennþá hans
leiðarljós og allt hans líf miöast að þvi
að taka við völdum í Iran i komandi
framtið.
Einfakog
fébreyttHf
„Eg lifi annars ósköp einföldu og
fábreyttu lífi,” segir hann. „Þegar
færi gefst til frístunda gef ég mig jafn-
an á tal við þann fjölda Irana sem
hrngað koma leynt eða ljóst til að heim-
sækja mig. Þeir hvetja mig til dáða og
það er mér mikil lyfting. Eg hef líka
mikla ánægju af því að geta veriö
svona í nánu sambandi viö þjóð mína.
Þjóðin hefur verið hneppt í fjötra,
sem veröur erfitt aö leysa, þó svo að
lýðræðislega kjörinni stjóm verði
komið á. Þjóðinni og öllu því er lýtur aö
störfum hennar hefur lika hrakað
iskyggilega á valdatíma klerkanna.
Utlitiö er orðið svart. I augum ianda
minna er það til að mynda orðinn
ósjálfsagður munaður aö njóta
menntunar og menningar, hvað þá lög-
gæzlu og reglu. Frelsið er svo að sjálf-
sögöu hugtak sem þessir klerkar
þekkjaekkitil!”
Læztekki
sjáfortíöina
Reza er lítiö gefinn fyrir það að
spjalla um liðna tíð. Þau ár sem faöir
hans rikti yfir Irönsku þjóðinni og þá
daga er honum og hans fjölskyldu
var gert að yfirgefa landið með smán
og óvirðingu. Hann læzt ekki sjá for-
tíðina, heldursegir:
„Við verðum að horfa á það sem er
að gerast nú í dag. Iranska þjóðin
hefur aldrei mátt þola eins mikla
smán og niðurlægingu ogeftir að
kierkastéttin komst til valda.”En
þó Reza líti littumöxl þykist hann þó
vita að einn sannleikur felist í fortíð-
inni:
„Þaö sýnir sig að þjóðinni er bezt
borgiö með konung aö leiötoga, en sá
konungur verður lika að vera í nán-
um samskiptum viö fólkiö í landinu.
Vita vilja þess og langanir.”
Frá konungaspjalli er talinu snúiö
að ríkidæmi. Auöi sem er byggður á
vinnu Iranska fólksins.
„Eg get eflaust ekki talizt til
fátæklinga,” segir hann, bætir við
jafnharöan: ,,En samt sem áöur er
ég langt frá þvi að vera jafnauðugur
og af er látið. Ríkidæmi fjölskyldu
minnar hefur verið stórlega ýkt og
em þær ýkjur í engu samræmi við
sannleikann. Viö höfum það náttúr-
lega gott fjárhagslega en heldur ekk-
ertmeira.”
Aðhugleiða
kvonfangsht
Þetta unga kóngsefni, sem sennilega
verður aö teljast meö eftirsóttari
piparsveinum heims, hlýtur hvað sem
öðra líður að vera farinn aö hugleiða
kvonfangsitt:
„Jú, lítillega hef ég gert það,” játar
hann með bros á vör: „Erfingi
krúnunnar verður einhver að vera —
og það er vist bara ein leið til þess að
svo geti orðiö,” og nú breiðist glott yfir
annars alvömþrungið andlit kappans.
, ,Enn sem komið er finn ég samt litla
löngun til að festa ráð mitt en ég býst
við að fjölskylda min krefjist þess af
mér að bráðlega verði af brullaupi. ”
Hefur drengurinn uppi einhver
ákveðin plön i þeim efnum?
, Jlver veit? Annars ræöst það af svo
mörgu. Skyndilega verð ég sennilega
ástfangin af einhverri konu. Nú, ef það
verður ekki gagnkvæmt, þá er að leita
segir
Shah
Reza II
sonur
Reza
Pahlavi
fyrrvor-
andi
írans.
heisara
betur. Þetta er nefnilega ekki eitthvað
sem menn ákveða einir meö sjálfum
sér.”
Égertrúaður
maður og hvergi
smeykur
Og hvaö ber framtíðin í skauti sér.
Shah Reza annar, óttast hana gkkert?
,,Eg geri mér vissulega grein fyrir
þeirri hættu sem valdatöku í Iran er
samfara en ég er hvergi smeykur.
Skylda min er að taka völdin í þessu
landi — og frekar dey ég heldur en að
sniðganga hana. Eg er trúaður maður
og það mjög og þar eð ég veit að ég er á
réttri braut og breytni mín er rétt, þá á
mér að vera borgið.”
Og hver er sú rétta breytni?
, ,Hún er að konungdæmið verði Irans
vegna, en ekki öfugt. Eg vona það
staöfastlega aö Iranska þjóðin geri sér
grein fyrir þvi að það er eina leiðin út
úr þeim ógöngumsem hún hefurrataö í
á stjómartíma Khomeinis.
Eg mun gera það sem ég veit aö
þjóðin ætlast til af mér: Spoma við fæti
og leiöa hana inn á réttar brautir! ”
þýtt/-SER.