Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1982, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ & VISIR. LAUGARDAGUR 5. JUNl 1982.
29
Stef án Bergmann baf ði umsjón með námsstefnunni við Kennaraháskólann.
Texti:
Anna Kristine Magnúsdéttir
DV-myndir:
Friðþjófur Helgason og
Gunnar V. Andrésson
ábyrgöinni yfir á kennarann, sem aft-
ur talar við skólastjórann. Skólastjóri
snýr sér til foreldra og nemandinn er
fyrir utan þennan þríhyrning. — En
staðreyndin er sú aö kennarinn hefur
séraðstöðu hvað varöar áfengis- og
fikniefnamál. Enn sem komið er telja
kennarar sig ekki í stakk búna til aö
veita þá fræðslu sem með þarf. Ákvæði
um þessa fræðslu er hvergi að finna í
sjálfum grunnskólalögunum, en skól-
; um er eigi að síður gert að inna hana af
hendi, samkvæmt ákvæðum í áfengis-
lögum frá 1969. Einnig er tíl ítarleg
reglugerð um bindindisfræðslu sem
gefin var út árið 1956. Þó stendur þetta
til bóta því nýlega mælti Sigurlaug
Bjamadóttir fyrir frumvarpi til breyt-
inga á grunnskólalögunum en þetta
frumvarp flytur Sigurlaug ásamt fleiri
þingmönnum. I máli hennar og
greinargerð segir m.a.: „Mun ekki of-
mælt að hver einasta fjölskylda í land-
inu sé nú í meiri eða minni mæli tengd
eða ofurseld erfiðleikum og hörmung-
um vegna neyzlu áfengis og annarra
vímuefna. Fyrirbyggjandi starf getur
farið fram eftir ýmsum leiðum. Upp-
lýsingar og fræðsla eru ein leiöin. Sú
leið er bæði vandrötuð og viðkvæm,
getur gert illt verra ef ekki er rétt á
haldið.”
Áfengisvamarráð hefur gefið þeim
skólum, sem eftir því óska, handbækur
sem f jalla ítarlega um áfengi og önnur
fíkniefni. Handbækur þessar veita
mjög fróðlegar upplýsingar og gerir
kennurum kleift að auka þekkingu sína
á þessu vandamáli en auk þess eru þær
mjög handhægar fyrir hópvinnu nem-
enda. Þá hjálpa þær kennumnum til að
taka afstööu til þessara mála sjálfum
og flétta staðreyndir inn í nám á sem
eðlilegastan hátt.
„Árangur
tilraunakennslu"
Enn sem komið er hefur aðeins einn
skóli haft tilraunakennslu um þessi
mál í vetur en það er Hvassaleitisskóli.
Þar unnu nemendur sjöunda bekkjar
eftir handbókinni frá Áfengisvarnar-
ráði, og skipulagði Stefán Jóhannsson
fræðsluna. Umsjón höfðu kennararnir
Ingibjörg Einarsdóttir og Hilmar
Baldursson og ræddiDV viö Ingibjörgu
umárangurinn:
„Það vom 55 nemendur, 13 ára
gamlir, sem unnu þetta verkefni. Þeim
var skipt niður í 5 hópa og fékk hver
hópur sitt ákveðna verkefni. Að þessu
var unnið í samfélagsfræðitímum og
ég reikna meö að um 20 kennslustundir
ihafi farið í þetta. Nemendumir lásu sér
til um þessi mál og kynntu sér einnig
sjálf hvemig þau eru í reynd úti í þjóð-
félaginu. Hópur 1 kynnti sér þáttinn
„Hvað er áfengi”, áhrif þess á neyt-
endur o.fl. og fengu hingað í heimsókn
óvirkan alkóhólista sem sagði þeim frá
reynslu sinni. Einnig fjölluðu þau um
áhrif áfengis og annarra vímuefna á
líffæri og sjúkdóma af völdum þess og
fengu fyrirlestur hjá Jóhannesi Berg-
sveinssyni yfirlækni. Hópur tvö tók
fyrir þáttinn „Unglingar og vímuefn-
in” og heimsóttu þau Utideildina og
ræddu þar við Einar Gylfa Jónsson sál-
fræðing og starfsmenn Utideildar.
Þriðji hópurinn heimsótti Áfengis-
varnardeild Heilsuvemdarstöðvarinn-
ar og kynnti sér áfengi sem f jölskyldu-
sjúkdóm, áhrif þess á þá sem búa með
alkóhólista og einnig kynntu þau sér
sjálf gang mála, m.a. meö því að taka
fólk tali á götu. Fjórði hópurinn tók
fyrir „Konur og áfengi”, þ.e. það, sem
aöskilur drykkju kvenna frá drykkju
karla og fengu þau fyrirlestur hjá Atla
Dagbjartssyni, lækni á Fæðingardeild-
inni, um áhrif alkóhóls á fóstur o.fl. og
Bima Gunnarsdóttir, ráögjafi hjá
SÁÁ, flutti fyrirlestur um áhrif alkó-
hóls og annarra vímuefna á konur og
einnig um meðferð alkóhólista. Siöasti
hópurinn tók fyrir „Slys af völdum
áfengis” og fékk að heimsækja slysa-
varðstofuna þar sem Leifur Jónsson
læknir hélt fyrirlestur. Það kom fram
hjá krökkunum að þeir höfðu ekki gert
sér grein fyrir því fyrr, hversu mörg
slys verða af völdum neyzlu áfengis og
annarra fíkniefna. Nemendumir unnu
aö ritgerðum í hópvinnu í tímum og
fluttu síðan efni sitt og buðu hingaö
gestum. Einnig hafa þeir flutt ritgerðir
sínar fyrir börn hér í sjötta bekk. Þetta
var mjög vel unnið hjá þeim og þeir
bjuggu til plaköt og settu fyrirsagnir
úr blööum á glæmr í samræmi við efni
sitt.”
,,Hér í skólanum hafa verið miklar
umræður í vetur um fíkniefni og eftir
þetta fræðslustarf hafa komið upp um-
ræður um áfengismál. Eg held að 12
ára börn hafi varla nægilegan þroska
til að vinna svona efni, og 13 ára aldur-
inn er líklega heppilegastur. Það er
samt erfitt að fullyrða hvaða áhrif
þetta hefur á krakkana en samt held ég
að þeir vari sig frekar á áfengi og öðr-
um vímuefnum, eftir þetta starf.
Þama voru þeir með staðreyndir í
höndunum og gerðu sér ljósar þær
hættur, sem þessu fylgja.”
„Syndað gráta
oghlæja"
Samkvæmt þessari tilraunakennslu í
Hvassaleitisskóla er því ljóst að það er
hægt að tengja áfengisfræöslu inn í
ýmsar námsgreinar, eins og til dæmis
samfélagsfræði. Kennarar telja marg-
ir hverjir að þeir hafi ekki tíma til að
sinna þessari fræðslu þar sem þeim sé
skammtaður naumur tími til að kenna
sína námsgrein, og þar af leiðandi geti
þeir ekki heldur tekið að sér nemanda,
sem ber merki vansældar. Þeir töldu
æskilegt að innan skólans starfaði sér-
menntaður kennari, sem hægt væri aö
leita til, en slíkt er algengt til dæmis í
Bandaríkjunum. I Minnesota starfar
einn ráðunautur (guidance counselor)
á hverja 100 nemendur og þangað geta
nemendur leitaö, ef eitthvað bjátar á,
og einnig geta foreldrar haft samráð
við leiðbeinandi kennara eða ráðunaut
ef þeir telja eitthvað að hjá bami sínu.
I máli Stefáns Jóhannssonar kom
fram, að kennarinn verður oft á tíðum
fyrirmynd nemandans. Hann þarf því
að glíma viö sín eigin viðhorf, og hafa
frumkvæði og fylgja málinu eftir.
Stefán benti einnig á það, aö amma og
afi, sem einu sinni voru okkar beztu
kennarar, og höfðu tíma til að hlusta
og tala við okkur, eru nú horfin út úr
fjölskyldumyndinni. Mamma og pabbi
eru yfirleitt bæði úti að vinna og í
mörgum tilfellum eru heimilin lokuð
fyrir börnunum.
„Æskilegt væri að aukin yrðifræðsla
og kennsla í að tjá tilfinningar sínar,
fremur en hugsanir”, sagði Stefán.
„Margir halda að það sé synd að gráta
eða hlæja, og lögbundin kennsla í
dansi og fleiri tjáningarformum gæti
orðið mjög þýðingarmikil.”
Er ekki kominn tími til að gera
skipulagt átak í aö auka samband
heimilis og skóla? Er ekki kominn tími
til að við hættum að loka augunum fyr-
ir þeim bömum sem við sjáum greini-
lega að er illa sinnt? Er ekki kominn
tími til að auka ábyrga fræðslu um
áfengi og önnur vímuefni, svo börnin
geri sér grein fyrir þeim hættum sem
þvífylgja?
„Byrgjum brunninn strax"
Með fyrirbyggjandi starfi og fræöslu
getum viö komið miklu til leiðar. Með
því aö hugsa um nemendur í bekkjum
sem einstaklinga, en ekki sem einn
hóp, getum viö foröað bömum frá að
leita á náðir áfengis og annarra vímu-
efna, þegar þau verða eldri. Með því að
vera vakandi fyrir því, sem er að ger-
ast í nútíma þjóðfélagi, getum við
stuðlað að því að bamið, sem enginn
mátti vera að því að sinna, endi ekki í
óhamingju.
-AKM.
„Þegar þú drekkur fyrir tvo, getur aðeins annar sagt NEI,” stendur á þessu
plakati, sem er unnið af hópnum sem kynnti sér „Konur og áfengi”.
(DV-mynd GVA).
INNLENT FERÐABLAÐ
fylgir DV19. júní
AUGLÝSENDUR vinsamlega látið vita fyrir 10. júni
efþið óskið eftir að auglýsa vörur ykkar eðaþjónustu.
BIAÐIÐ&
auglýsingadeild.
iilÍSÍÍft