Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1982, Síða 7

DV. LAUGARDAGUR 23. OKTOBER 1982.
7
. filman framkölluð á Ijásnæman ramma.
AO afíokinni prentun
arkanna eru þær brotnar.
Svo er bókin skorin tíi. Ef um
pappirskiiju er að ræða er hún þar
með tilbúin.
/ þessari vól eru bindin utan um
innbundnar bækur unnin. . .
bókar- .......og síðan eru arkir bókar-
. . . innar saumaðar saman i þar til
gerðri saumamaskinu.
... og þá erað gylla bindin i þar
tii gerðri pressu.
Eftir að bókin hefur legið undir pressu um stund er hlifðarkápu smeygt
utanumhana. . . .
.... og að endingu er plast fært á bókina og hún er tilbúin til
höndlunar.
Or brotinu liggur leiöin svo í sauma-
vélina, forláta maskínu, sem teljast
veröur nokkuö ólík þeim sem þekkjast
í heimahúsum. En hvaö um þaö, vél
þessi saumar blaðsíðurnar saman í
kjölinn meö ósköp hefðbundinni nál og
tvinna, og hnýtir svo hverja örk bókar-
innar saman í lokin. Síðan er lím borið
á samansaumaðan kjölinn, og þótt
ótrúlegt megi virðast er notuö til þess
forláta maskína sem gróflega reiknaö
þekur um fjóra fermetra á gólfi. Þessi
vél límir saurblöðin einnig utan um
bókina og þaö göfuga verk kann aö
réttlæta aö nokkru ógnarstærð vélar-
innar.
Þá er bókinni, meö saurblööunum ut-
an um sig, komið fyrir í svonefndum
þrískera. Sú vél gegnir hlutverki hnífs-
ins og sker niður og jafnar allar hliöar
bókarinnar, nema kjölinn aö sjálf-
sögöu.
Ef um pappírskilju er aö ræöa,
er kápunni smeygt utan um bókina
áöur en hún lendir í þrískeranum — og
er þar meö fullbúin. Oöru máli gegnir
um innbundnar bækur sem enn eiga
nokkurn veg eftir til fullkomnunarinn-
ar.
Gylling og
ekki gylling
Víkur þá sögunni aö kápugerö inn-
bundinna bóka. Forsíðan er prentuð á
sérstakt efni í prentarasalnum, yfir-
leitt í litprentvélinni sem áður er getið.
Þaöan liggur leiö forsíöunnar í kápu-
geröarvélina. Hún er allmikil um sig.
Þar er forsíðan límd á pappaörk, sem
einnig er sniðin aö vexti bókarinnar í
þessari vél.
Tilbúin kápa meö forsíöu límdri á
pappa nefnist á fagmáli bindi, á ööru
máli klæöning bókar.
Þá er aö gylla kjöl bindisins. Þaö er
gert í nokkurs konar pressu, sem
þrýstir heitu plastefni ofan í bindið.
Hér er ekki á ferðinni gylling í þess
orös fyllstu merkingu, eins og einhver
kann aö halda. Slíkt heyrir nú fortíð-
inni til. Nú tíðkast aðeins aö pressa
plastefni í ákveðnum lit ofan í bindi
hverrar bókar.
Loks sameinast bindið og arkii
bókarinnar í enn einni vél. Þar er bók-
in bundin inn. I innbindingsvélinni er
grisju og kjölbandi komið fyrir á kili
hverrar bókar, og aö því búnu fellur
bindið inn í kjölinn — og þess.ir fjórir
þættir bókarinnar eru limdir saman.
Ur innbindingsvélinni hverfur bókin
svo næsta fullbúin undir pressu, þar
sem hún er höfö um nokkra stund, eöa
þar til hún hefur fengið á sig þá mynd
sem bók sæmir.
Aö endingu er svo hlífðarkápu komiö
fyrir utan um bókina og bókin loks hul-
in plastklæöningu. Þar meö er hún svo
til reiðubúin aö setjast aö í hillum
landsmanna, þó vitanlega komi
verðlagning hennar og höndlun þar
áöur til.
Tveir mánuðir
á hvern titil
Þaö sem einkum stingur augu leiks
manns er hann á leiö um prentsmiðju
er hversu mannshöndin kemur lítið
nærri bókargeröinni. Á leiö hennar um
smiöjuna fer hún í gegnum um tíu vél-
ar, sem allar vinna margvísleg hand-
tök. Svo viröist sem mannshöndin geri
lítt annaö en aö mata þessar vélar. Þaö
sérstaka handbragð sem einkenndi
bókargerö á fyrri árum eraðmestuúr
sögunni.
En hvaö tekur það venjulegan bókar-
titil langan tíma aö fara í gegnum ofan
talin verksviö í prentsmiöju?
Það mun taka um tvo mánuöi en þá
er vitanlega ekki reiknað meö stööugri
vinnu viö hverja bók á því tímabili.
Mestur vinnslutími bókar fer í þaö
verk sem mannshöndin sér enn mest
um, þaö er aö segja setningu, próf-
arkalestur og umbrot. Að því loknu
líöur skammur tími þar til hver titill er
tilbúinn, enda vélvæðingin í síöari
verkþáttum bókargerar oröinn um-
talsveröur.
En hvernig á svo að handleika nýja
bók eftir aö dýrgripurinn hefur veriö
keyptur? Þaö er nefnilega ekki sama
hvernig þaö er gert. Hjá einum gamal-
grónum bókaelskanda fengum við þær
upplýsingar aö ákveöna handleikni
þyrfti aö notá þegar bók væri fyrst opn-
uö, svo fremi að eigandi hennar vildi
tryggja aö hún héldist í bandinu um ei-
lífö. Uppskriftin er á þessa leiö:
Komiö bókinni fyrir lokaöri á lárétt-
um staö. Nemið annaö spjald hennar
frá saurblaði, og þrýstiö svo með
þumalfingri eftir kjalarjaöri. Geriö
svo hiö sama viö hina hlið bókarinnar.
Þá skal opna bókina viö hver arkarskil
og þrýsta þumalfingri líkt og áöur eftir
kjalarjaörinum. Aö því búnu er ykkur
óhætt aö lesa innihaldið. Þessi meöferö
á sem sagt aö liðka band bókarinnar og
foröa því aö upp úr því brotni þegar
aldur færist yfir hana. Þaö er því ekki
vandalaust að eiga slíkan dýrgrip sem
bóker! -SER.
Þé er saurblað limt utan um
bðkina og lim borið á kjöl hennar.