Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.1984, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR 25. FEBRUAR1984.
9
Geta menn ekki veriö sæmilega
sáttir viö kjarasamningana? I þeim
geröist hvort tveggja, aö „rammi”
rikisstjómarinnar var sprengdur og
kjaraskeröingin var staöfest. Eins
og Guömundur J. Guömundsson for-
maöur Dagsbrúnar sagöi: „Þessir
samningar negla niöur kjara-
skeröinguna frá síöasta ári. Þaö er
ekkert endurheimt af henni.” Engir
kjarasamningar em svo aö öllum
líki. Samningamenn reyna aö vera
hressir í bragöi og gleðjast vafalaust
yfir aö þurfa ekki aö sitja dag- og
næturlangt yfir samningum á næst-
unni. Þessir samningar hafa sína
ókosti, en þeir eru í meginatriðum
hiö skásta, sem út gat komið.
Þannig er engin goðgá, þótt fjög-
urra prósenta rammi ríkisstjómar-
innar springi meö hvelli.
Kauphækkanir, sem um var samið,
jafngilda tæplega 7 prósentum á
þessu ári, þegar þeim er skipt í
meöaltal yfir árið. Þær þýöa, aö
kaupið verður um 13 prósent hærra í
byrjun næsta árs en nú er. Ríkis-
stjórnin verður aö una því, þótt verö-
bólgan verði lítiö eitt meiri en stjóm-
in heföi kosið og gengiö verði fellt
eilítið meira. Eftir samningana eru
menn jú enn aö tala um, aö veröbólg-
an í ár verði bara rúm 10 prósent.
Þetta er skásti kosturinn sagði Magnús L. Sveinsson á fundi Verslunarmannafélags Reykjavíkur.
StmnköUuð máUmúðhm
Stjórnin
má vel við una
Þorsteinn Pálsson, formaðurSjálf-
stæöisflokksins, sagöi í áramóta-
grein sinni „Möguleikar til launa-
breytinga ráðast af launa- og gengis-
forsendum fjárlaga. Verði farið út
fyrir þau mörk, hlýtur pólitískt
upplausnarástand að sigla í kjöl-
fariö. Sjálfstæðisflokkurinn getur aö
minnsta kosti ekki beygt sig undir
þaö, að aðilar vinnumarkaðarins
brjóti stjómarstefnuna á bak aftur.
Þaö er meö öðmm oröum ekki unnt
aö semja upp á gengislækkun...”
Þorsteinn Pálsson hefur nú dregiö þá
rökréttu ályktun, aö stjórnin eigi
ekki aö segja af sér, rjúfa þing og
efna til kosninga, þótt ramminn sé
spmnginn, „launa- og gengisfor-
sendurfjárlaga” hafa brostið.
Jafnframt hefur kjaraskeröingin,
sem ríkisstjórnin stóð fyrir, veriö
staðfest, en hjá því varð ekki komizt.
Hart hefur veriö gengið að laun-
þegum og meö því hefur veröbólg-
unni veriö komiðniðurílO% úrl30%.
I samningunum var leitast viö aö
halda kaupmætti í horfinu á þessu
ári, ekki aö vinna upp tapaöan kaup-
mátt frá í fyrra. Viö höfðum sem
þjóð lifað um efni fram, eins og fram
kom í skuldasöfnun erlendis og
viðskiptahalla gagnvart útlöndum.
Þetta munu flestir skilja. Jafnvel
róttækustu verkalýðsforingjum mun
ljóst, að við gátum ekki aftur lagt inn
á slika óheillabraut. Margir munu nú
leggja mikiö upp úr þeim stöðug-
leika, sem náðst hefur, einnig margt
launafólk.
Ríkisstjómin má því vel viö þessa
samninga una, þótt ramminn
hennar hafi ekki alveg staöizt.
Samningarnir tefla stööu þjóöarbús-
ins ekki í tvísýnu eins og vel heföi
getaö orðiö. Á formannaráöstefnu
Alþýöusambandsins samþykkti yfir-
gnæfandi meirihluti þessa samn-
inga. Margir sögöu, aö þeir væru hiö
skásta af ýmsum illum kostum. Það
má til sanns vegar færa. Við eigum
ekki marga „góöa” kosti eftir
minnkandi þjóöarframleiðslu.
Verkamannafélagsins Dagsbrúnar:
„Mér lízt illa á þessa samninga.”.”
Svavar hamaöist ekki svo, sæti
hann nú í ríkisstjóm. Þá væru honum
betur Ijósar þær hættur, sem steöja
aö þjóðarbúinu. Lítt þýddi aö keyra
prósentuhækkun kaupsins lengra
upp og fá aðeins meiri verðbólgu,
sem æti upp launin, auk nýrrar
gengisfellingar og skuldasöfnunar
erlendis. En mörgum forystumönn-
um Alþýöubandalagsins þykir sem
forystumenn Alþýðusambandsins
hafi sýnt of mikinn skilning á þjóöar-
hag. Forystumenn í verkalýös-
hreyfingunni, meðal annars fjöl-
margir alþýöubandalagsmenn,
héldu afskiptum flokksforystu
Alþýöubandalagsins í skefjum.
Viðbrögð Sva vars Gestssonar sýna
ríkisstjóminni ennfremur, aö
stjórnin getur vel viö unað í viö-
kvæmri stöðu. Auðvitað er enn ekki
alveg séð, hvemig samningamálin
fara í einstökum atriöum. Enn er
ósamið viö marga, og fyrir hefur
komið, aö samningarnir væru felldir.
En ráðherrar ættu ekki í þessari
stöðu að bera sig illa og tala umþing-
rof og kosningar vegna þessa.
Einfatt að minnka
niðurgreiðslur
og uppbætur
Margt benti síðastliðið haust til
þess, aö erfitt yrði að fá fram ábyrga
samninga. Verkalýðsforingjar komu
víða fram til aö mótmæla kjara-
skeröingunni kröftuglega og þó eink-
um afnámi samningsréttar. Undir-
skriftasöfnun var í gangi og mót-
mælafundur haldinn á Austurvelli.
Ríkisstjórnin gerði rétt í aö heimila
samningsréttinn aö nýju, þegar þaö
var gert. Viö þaö lækkuöu öldurnar.
Verkalýðsforingjunum varð einnig
ljóst, þegar málin vom grannt
skoðuö, að ekki stoðaði að freista að
Haukur Helgason
adstodarritstjóri
endurheimta þaö kaup, sem tapazt
haföi, heldur varð að láta nægja aö
stöðva kjaraskerðinguna við ákveöiö
mark.
Vissulega kom kjaraskeröingin
illa viö margt tekjulægsta fólkið. Fá-
tækt reið yfir talsveröan hóp manna,
kannski tíunda hvem landsmann. 1
samningum nú er nokkuö gert til að
styrkja stööu þessa fólks. Gamla
fólkið þarf þó frekari úrbætur.
Ríkisstjórnin tók að sér, í fjarveru
Alberts Guömundssonar fjármála-
ráðherra, að beita sér fyrir úrbótum
til handa þeim, sem verst stóðu sam-
kvæmt láglaunakönnun Kjararann-
sóknarnefndar.
Aögeröirnar kosta ríkið rúmar 300
milljónir. Þegar þetta er skrifað,
liggur ekki fyrir, hvemig þessum út-
g jöldum veröur mætt. Sjálf sagt er aö
minnka niðurgreiðslur og/eöa út-
flutningsuppbætur aö sama skapi og
komast þannig hjá aö auka hallann á
fjárlögum. Þetta gæti til dæmis þýtt,
að niðurgreiöslur minnkuðu um
þriðjung.
DV nefndi í fyrradag dæmi, sem
sýna, hvernig einstæð foreldri hagn-
ast á samningunum og lofuöum
aðgerðum ríkisstjórnarinnar. I
dæmunum fær einstætt foreldri með
eitt barn hækkun úr 13.089 krónum á
mánuöi í 16.938, sé foreldrið meö lág-
markslaun. I ööm dæmi um
manneskju meö lágmarkslaun og
þrjú börn er hækkunin úr 19.425
krónum í 27.574 krónur.
Láglaunakönnunin sýndi, aö þetta
fólk stóö yfirleitt verst að vígi. Ríkis-
stjórnin haföi næsta blindandi keyrt
niður launin, svo aö hinir tekjulægstu
örvæntu. Þessar bætur munu gera líf
þess fólks öllu bærilegra, þótt illt sé
til þess aö hugsa, aö ekki skuli hafa
veriö hægt að ganga lengra.
Iðnaðarmenn
bíða færis
Ríkisstjómin varö aö hlaupa undir
bagga. Lágmarkslaun vom hækkuö
um 15% í samningunum, en annars
gildir flöt prósentuhækkun. Reynsl-
an hefur sýnt, aö erfitt er aö semja í
kjarasamningum um miklu meiri
hækkun til hinna lægstlaunuðu en
annarra, þótt svo hafi farið, að hinir
lægstlaunuðu yröu oftast út undan.
Betur launaöar stéttir, svo sem
iönaðarmenn, hafa oft beöið átekta
og tekiö meiri kauphækkanir en allur
þorrinn haföi samiö um. Þaö viröast
iönaöarmenn enn vera aö gera í
þessum samningum.
Einn helzti vandinn veröur því sá
aö hindra, aö þessum hópum takist
enn einu sinni að hiröa stærstu bit-
ana.
I því efni getur ríkisstjómin þurft
aösýnahörku.
Samningar Alþýöusambands og
Vinnuveitendasambands em mála-
miölun. Þaö sést bezt á þeim
staöreyndum, að rammi ríkis-
stjómarinnar er sprengdur, þó svo
að staöa þjóöarbúsins fer ekki úr
skoröum.
Vissulega er Island láglaunaland.
Vissulega eru fáir launþegar sælir af
sínu kaupi. Fjölmargir eiga í
erfiðleikum eftir kjaraskerðinguna.
Mestu er um að kenna, hvernig ríkis-
stjórnir fyrri ára hafa skirrzt viö aö
byggja hér upp atvinnulíf, sem ekki
hvílir nær eingöngu á f iski.
Kjaraskeröingin hlaut að koma, ef
ekki frá þessari ríkisstjórn, þá ein-
hverri annarri. Þaö er bara tilviljun,
aö Svavar Gestsson situr ekki í slíkri
rikisstjórn og Guðmundur J.
Guðmundsson þarf ekki aö rétta upp
hönd til samþykkis kjaraskerðing-
unni.
Haukur Helgason.
Reiði Svavars
Flestir þeir, sem hamast gegn
samningunum, gera þaö af flokks-
pólitiskum ástæöum. Hæst ber þar
ýmsa forystumenn Alþýöubanda-
lagsins.
Svavar Gestsson, formaöur
Alþýöubandalagsins, segir í
Þjóðviljanum:
„Niðurstaða mín er því sú, aö nú
þurfi aö leggja allt kapp á aö ná ann-
arri samningsniðurstöðu, sem tryggi
í senn betri kjör launafólks og
treysti fremur einingu þess en mér
sýnist þessi samningur gera. Þess
vegna tek ég undir meö formanni
Forystu Alþýðubandalagsins tókst að æsa Dagsbrúnarmenn upp.