Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.1984, Blaðsíða 19

DV. LAUGARDAGUR 31. MARS1984.
19
Kvikmyndir,
Þegar litiö er yfir sögu kvikmynd-
anna kemur i ljós aö bíllinn hefur þar
gegnt veigamiklu hlutverki. Bæöi
kvikmyndin og bíllinn í því formi
sem viö eigum aö venjast litu dags-
ins ljós laust fyrir aldamótin 1900 og
unnu sér fljótlega fastan sess í lífi
fólks. Hins vegar hefur á þessu tíma-
bili hlutverk bílsins í kvikmyndum
tekið allmiklum stakkaskiptum.
1 upphafi var bíllinn litinn hálf-
geröu homauga í kvikmyndum. A
tímum þöglu myndanna með sínum
ýkta leik og yfirbragði var bíllinn lát-
inn virka ógnvekjandi og framandi
sem það nýjasta i tækni og vísindum.
Andstætt því sem síðar gerðist þá
virkaði bíUinn frekar sem óvin-
veittur aðskotahlutur en gagnlegt
farartæki. Síðan var farið að gera
grín aö blessuðum bílnum eins og
kappakstursatriðin í gömlu Abbott
og CosteUo myndunum.
Smátt og smátt festi bUUnn sig í
sessi og allflestir tóku hann í sátt.
BUaeign almennings jókst í hinum
vestræna heimi og svo kom að því aö
farið var að gera kvikmyndir sem
annaðhvort voru skírðar í höfuðið á
bU eða höfðu bíl í einu af aðalhlut-
verkunum. BUamenningin hafði
haldiðinnreiðsína.
Bí/amyndir
En hvaða myndir voru þetta sem
höfðu bíUnn í forsæti. Má þar nefna
myndina Genevieve frá árinu 1954
þar sem samnefndur bUl þjónaði
þeim John Gregson og Dinah Sheri-
dan vel meðan þau háöu kappakstur
við þau Kenneth More og Kay Kend-
all. Sumar myndimar gáfu til kynna
með heiti sínu um hvers konar farar-
tæki var aö ræða eins og The SoUd
Gold CadUlac (1956), The YeUow
RoUs Royce (1956) sem nýlega var
sýnd i sjónvarpinu meö þeim Rex
Harriswi og Shirley MacLaine í aðal-
hlutverkum, The GnomemobUe og
The Love Bug, báðar framleiddar af
Walt Disney fyrirtækinu. Sú síðar-
nefnda sem fjallaöi um Utinn Volks-
wagen náði fádæma vinsældum og
voru gerðar nokkrar framhaids-
myndir um þennan furðubU sem
gekk undir nafninu Herbie.
Ekki má heldur gleyma þeim
bílum sem gegndu veigamiklu hlut-
verki í myndaflokkum. Má þar
nafna Aston Martin bUinn sem
James Bond ók yfirleitt á í eldri Bond
myndunum eins og Goldfinger og svo
Diamonds are forever. Einnig má
nefna furðubUinn sem gat flogiö í
Walt Disney-myndinni The Absent-
minded Professor en það var einmitt
Ford Motel T sem var sama tegund
og bíUinn sem Laurel og Hardy héldu
sem mest upp á og eyðilögðu ófáa í
myndum sínum.
Línurnar skýrast
Smátt og smátt fór þessi ævintýra-
ljómi að hverfa af bílnum. I stað kom
raunveruleikinn og þannig urðu
atriði eins og kappakstur ofbeldis-
kenndarí og grófari en á sama tíma
meira spennandi fyrir áhorfandann.
Myndin Bullltt sem Peter Yates
gerði árið 1968 með Steve McQueen í
aðalhlutverki er taUn af mörgum
stefnumarkandi hvað þetta varðar.
McQueen lék rannsóknarlögreglu-
mann sem komst að því að það var
eitthvaö óeðUlegt um að vera í deUd
hans innan lögreglunnar. Eitt atriði
myndarinnar var eltingarleikur á
bUum gegnum San Fancisco-borg
og það sem gerði þessi atriöi sérstök
og raunveruleg var aö kvikmynda-
tökumennirnir voru sjálfir í bUunum
og kvikmynduðu meðan á eltinga-
leiknum stóð. Einnig ók McQueen
sjálfur öðrum bilnum enda vanur
hraðakstri.
Þremur árum síðar kom The
French Connection sem WUUam
Friedkin gerði en í þeirri mynd er
eitt best útfærða bílaatriði í sögu
kvikmyndanna þegar Gene Hack-
man reynir að fylgja lestinni eftir á
bílnum sinum. BiUinn hafði því aftur
tekið að sér hlutverk hins ógnandi og
hættulega en samtímis tengst ímynd
ka rlmennskunna r.
Ho/skef/a
dynur yfir
Eftir þessar myndir virtist sem
aUir sem gerðu kvikmyndir hefðu að
Kvikmyndir
og sá fjöldi eftirlíkinga sem á eftir
fylgdi.
Hvað tekur við?
Nú hefur þegar dregið úr flóði
mynda sem byggja meira eða minna
á bílum til að halda uppi spennu. Þó
var frumsýnd nýlega í Bandaríkjun-
um myndin Christlne. Þar leiöa
saman hesta sína einn fremsti hryll-
ings- og spennumyndameistari vorra
tíma, John Carpenter, og svo einn
þekktasti rithöfundur hrylUngsbóka
Stephen King. Sá fyrrnefndi leik-
stýrði mynd byggðri á bók þess
síðarnefnda. Myndin fjallar um 1958
árgerð af rauðum og hvítum Ply-
mouth Fury sem gekk undir nafninu
Christine. Myndin sjálf gerist 1978 og
segir frá dularfuUum atburöum ogi
ógnvænlegum eftú- að Keith Gordon,
sautján ára ungUngur, finnur Ply-
mouth Fury bUinn í niðurníðslu í
húsagarði og ákveður að gera hann
upp.
Gordon tekur miklu ástfóstri við
bíUnn og svo virðist sem það sé gagn-
kvæmt því eftir aö Leigh, vinkona
Gordons, lætur í ljósi andúð sína á
hrifningu Gordons á bíUium, læsist
hún inni í Plymouthinum fyrir
framan kvikmyndahús og kafnar
næstum þvi. Margir aörir dularfulUr
atburðir gerast eins og að bíUinn
gerði við sjálfan sig efth- að hópur
unglinga hafði ráðist á hann og
brotiö aUt og bramlað. Það er svo
ekki fyrr en eftir mörg dauösföU að vinir
Gordons átta sig á „persónuleika”
bílsins og ákvaða að eyðDeggja hann en
áður en það skeður hefur Christine orðið
eiganda sínum að bana
Spennumynda-
höhndar
John Carpenter þarf varla aö
kynna hér á landi. Flestar mynda
hans hafa verið sýndar hérlendis við
góðar undirtektir og hefur hann
þannig oft skotiö landanum skelk í
bringu. Fyrsta mynd hans var byggð
á vísindaskáldsögu og bar heitið
Dark Star. Var þetta háðsk útgáfa af
mynd Stanley Kubricks, 2001: A
Space Odyssey og fjaUaði um örlög
þriggja geimfara sem höfðu það
hlutverk að sprengja upp óstöðugar
plánetur en urðu síðan eldsneytis-
lausir úti i himingeimnum.
A eftir fylgdu myndimar Árás á
lögreglustöð 13 sem sýnd var á sínum
tíma í Háskólabiói, HaUoween, sem
Uklega er ein þekktasta mynd
Carpenters, sjónvarpsmyndin Elvis,
sem byggði á lífi Elvis heitins
Presley og var dreift í kvikmynda-
hús í Evrópu, The Fog og svo
Flóttinn frá New York. Nýjasta
myndin sem sýnd hefur verið eftir
Carpenter hérlendis er svo The
Thing sem Laugarásbíó sýndi ekki
aUsfyrirlöngu.
Þegar efnisþráður Christine er
lesinn koma óneitanlega tvær
keimlíkar myndir upp í hugann. 1
fyrsta lagi myndin The Car sem gerö
^ var 1977 og fjallaði um bíl með sjálf-
stæðan vilja sem á niutiu mínútum
tókst aö aka niöur næstum aUa
leikarana í myndinni. Þessi mynd
var einnig sýnd á sínum tíma í
Laugarásbiói.
Framtíðin
Hrn myndin er raunar sjónvarps-
mynd en var líkt og Elvis dreift sem
kvikmynd í kvikmyndahúsum utan
Bandarikjanna. Er það The Duel
sem sjálfur kappinn Steven Spiel-
berg gerði 1971 með stóran trukk og
Dennis Weaver í aöalhlutverkum.
Myndin fjaUaöi um kaupsýslumann
sem leigði sér bUaleigubíl og lenti í
því á fáfömum sveitavegi að stór
trukkur (viö sjáum aldrei neinn bíl-
stjóra) fór að elta hann að þvi er
virtist í þeim eina tilgangi að keyra
yfir hann. Myndin var spennandi og
vel unnin og þótti þá fjalla um nokk-
uð sérstætt efni.
En hvaða hlutverki má búast við
að bílar taki við í kvikmyndum
framtiðarinnar? Segja má að Star
Wars og aðrar myndir í vísrnda-
skáldsögustíl hafi að vissu leyti gefið
■ tóninn. Ef til viU verður bílUnn í því
formi sem við þekkjum að vík ja fyrU-
farartækjum framtíðarinnar ems og
sjá mátti td. í Blade Runner. En um
það getur framtiðUi ein skorið úr. B.H.
Hér sést unglingahópur ráðast á „Christie", rauðan Plymouth Fury bilisamnefndri mynd.
Billinn gegndi veigamiklu hlutverki i myndinni MAD MAX eins og sjá má á myndinni.
minnsta kosti einn hressUegan kapp-
akstur eða eltingaleik í myndum
sínum. Þeim mun hættulegri og þeim
mun fleiri bílar sem voru eyðilagðir
því betra. Myndir erns og Convoy
sem fjallaði um trukkamenninguna
og Smokey and the Banditt nutu fá-
dæma vinsælda. Raunar er von á
næstunni á þriðju myndinni í flokki
„Smokey” myndanna í Laugarásbíó
þótt nú séu bæði Burt Reynolds og
SaUy Fields horfin úr handritinu.
EUinig má nefna myndimar Vanish-
mgPointsemvareinn eltmgaleikur
frá upphafi til enda og svo Mad Max,
bæði hluti I og II, þar sem bílar og
bifhjól vom eyöilögð í tugatali.
Árið 1973 kom fram á sjónarsviðið
myndin hans George Lucas,
American Graffiti, og varð hún
óhemjuvinsæl. FjaUaði hún um líf
unglmga sem voru að útskrifast úr
gagnfræðaskóla áriö 1962. A þessum
tíma lifðu og hræröust þessi ung-
menni í heimi rokktónlistarinnar og
þá var enginn maður meö mönnum
nema hann ætti gljáfægða, helst átta
gata, kerru. Því gegndu þessir
gömlu Ford og Chevrolet bUar mikil-
vægu hlutverki í myndinni, jafnt til
aö spæna upp malbikið sem til aö
heiHa ungu stúlkumar. Aftur á móti
er athygUsvert að myndir frá 1955—
1965, sem fjöUuöu um unglingana og
lífsmáta þeirra þá á líðandi stundu,
gerðu bUnum ekki jafnhátt undtt
höfði og George Lucas í mynd sinni
A STARTUNC&SHOCKfNC
Adventure - As Three
CoIIege Students
take a Strange
Detour to the
Land of the
UNDEAD!
Á árunum 1970—1980 var algengt að auglýsa bilinn þegar nýjar myndir
voru kynntar eins og sést i bakgrunni þessarar myndar.
BÍLLINN OG
KVIKMYNDIN
Nokkrar hugleiðingar um það hlutverk sem
bíllinn hefur þjðnað í kvikmyndasögunni
Kvikmyndir
Kvikmyndir