Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.1986, Síða 15

DV. FÖSTUDAGUR11. APRÍL1986.
15
Eins og áður er getið í þessum
þáttum er eitt af stærstu vandamál-
unum, sem Landssamtök um jafn-
rétti milli landshluta hafa við að
glíma að koma í veg fyrir þá stór-
felldu eyðingu byggðar í sveitum
landsins sem Reykjavíkurvaldið
virðist stefna markvisst að.
Nú hafa bændur, sem stunda
mjólkurframleiðslu, fengið bréf
upp á fyrstu hrellinguna, þ.e. fyrstu
lækkun á framleiðslukvóta sínum.
Virðist þeim vera settur stóllinn
fyrir dyrnar þannig að framleiði
þeir umfram hinn lækkaða kvóta
þá fái þeir ekkert fyrir það magn
og verði jafnvel að borga með því
ef það er látið fara í vinnslu.
Fyrsta holskeflan
Þessi fyrsta lækkun á kvótanum
mun vera eitthvað breytileg pró-
senta milli héraða. Tökum dæmi
um 11% lækkun' hjá einhverjum
bónda. (Lækkunin mun yfírleitt
RÓSMUNDUR G.
INGVARSSON
BÓNDI, HÓLI,
TUNGUSVEIT,
SKAGAFJARDARSÝSLU.
um neitt hliðstætt fyrir bænduma.
Lágmarksfyrirgreiðsla við þá
bændur sem neyðast til að hætta
væri að ríkið keypti af þeim
eignirnar á viðunandi verði.
Hins vegar er það röng stefna að
ætla að láta jarðir fara í eyði.
Erfið fæðing reglugerðar
Þegar kúabændur fengu þennan
kvóta loksins yfir sig eru 5 mánuð-
ir liðnir af afurðaárinu, sem er frá
1. sept. -1. sept. Eru þá sumir langt
komnir að leggja inn mjólk upp í
kvótann og er vandséð hvernig
þeir fara nú að. Auðvitað þurftu
menn að vita hver kvótinn yrði
strax i byrjun afurðaársins þ.e. í
sept. sl. Þessi seinagangur á út-
reikningi kvótans kemur til með
að hafa hinar alvarlegustu afleið-
ingar fyrir bændur því þeir hefðu
dregið úr áfallinu t.d. með því að
fækka kúm sl. haust. Ekki skal ef-
ast um að útreikningur kvótans
hafi verið erfiðleikum bundinn en
„Þegar kúabændur fengu þennan kvóta loksins yfir sig eru 5 mán-
uðir liðnir af afurðaárinu, sem er frá 1. sept.-l. sept.“
Lækkun kvóta hjá mjólkurframleiðendum
vera til muna meiri en þetta jafn-
vel 25% hjá sumum.) Þótt hann
gripi nú til þess ráðs að fækka
kúnum þá lækka ekki allir kostn-
aðarliðir búsins við það. T.d.
verður viðhald húsa alveg jafn-
mikið eftir sem áður, vextirnir af
skuldunum lækka ekki heldur,
kostnaður við vélar verður næstum
eða alveg jafnmikill og sama er að
segja um rafmagnskostnað o.fl.
Skerðingin dregst að mestu leyti
beint af því sem bóndinn átti að
hafa til sinna þarfa og fjölskyldu
sinnar. Bóndi sem t.d. hefur fram-
leitt 70 þúsund 1 og fær skerðingu
11% = 7700 eða ca kr. 200 þúsund.
Ef 70% af þessu lenda á bóndanum
tapar hann um 140.000 kr. af tekj-
um sínum. Hvað bóndinn hafði í
tekjur áður er erfitt að giska á því
það er mjög breytilegt og fer eftir
aðstæðum en tvímælalaust hafa
bændur almennt verið með tekju-
lægstu stéttum landsins.
Ljóst er að ef ekkert kemur í stað-
inn fyrir tekjuskerðinguna þá
verður einhver hópur bænda gjald-
þrota strax eftir þetta fyrsta hrap.
Svo er þegar ákveðið að steypa
mönnum fram af fleiri hengiflugum
næstu árin, líklega alls 5 sinnum
og væntanlega oftar ef kaup-
staðabúar halda áfram að draga
úr neyslu mjólkurvara.
Lágmarksfyrirgreiðsla
að ríkið kaupi
Hvað er hægt að segja um svona
meðferð á fólki sem alla ævi hefur
unnið baki brotnu til að afla tekna
fyrir þjóðfélagið?
Mér dettur í hug að e.t.v. sé að
hluta til hægt að líkja þessari at-
vinnusviptingu við skyndilegt
atvinnuleysi starfsmanna Hafskips
hf., en aðeins áð hluta því bændur
sem standa uppi gjaldþrota með
óseljanleg mannvirki, og einnig
kýr sem enginn vill kaupa til lífs,
eru langtum verr settir en starfs-
menn Hafskips. Svo var þegar sett
á stofn vinnumiðlun fyrir Haf-
skipsmenn og þeim útveguð at-
vinna - við hæfi eftir þvi sem
mögulegt var en ekki hefur heyrst
síðan lögin voru samþ. munu liðnir
8 mánuðir og allan þann tíma hefur
málið verið að veltast í landbúnað-
arráðuneytinu og annars staðar í
kerfinu. Svo þegar þetta loksins
kemur þá gildir reglugerðin aðeins
fyrir yfirstandandi verðlagsár.
Ekki bólar á kvóta sauðfjár-
bænda ennþá enda má búast við
enn erfiðari fæðingu þar. Til þess
að bændur gætu eitthvað búið sig
undir skellinn af honum hefði hann
einnig þurft að liggja fyrir sl. haust
því þá þegar voru lögð drög að
framleiðslu sem kemur næsta
haust. Okkur er nú sagt að skerð-
ingin á fyrsta árinu verði lítil
vegna þess mikla samdráttar í
kindakjötsframleiðslu sem þegar
er orðin en skerðingin verður
væntanlega veruleg á öðru kvóta-
ári og svo áfram.
Heimatilbúinn vandi
En hvað gerir svo harkalegar
aðgerðir nauðsynlegar? Fram-
leiðslan er of mikil, segja menn -
en er það rétt?
Ég vil meina að hægt hefði verið
að komast hjá öllum þessum hol-
skeflum. Þetta er í rauninni
heimatilbúinn vandi og sök á hon-
um eiga bæði stjórnvöld og
almenningur í landinu, einkum á
suðvesturhorninu. Neysluvenjur
fólksins hafa breyst og að þeirri
breytingu hafa aðgerðir valdhafa
stuðlað og raunar valdið að veru-
legu leyti. Þessar aðgerðir stjórn-
valda eru stórlækkun niður-
greiðslna og stiglækkun
útflutningsbóta svo og lagabreyt-
ing. Áróður stórblaða í Reykjavík
hefur mjög ýtt á þessa þróun. Sam-
tök bænda höfðu ekki, samkvæmt
fyrri framleiðsluráðslögum, nægi-
legt vald til að stjórna framleiðsl-
unni eins og þurft hefði. Um slíkt
vald höfðu þau þó beðið. Ef fólk
tæki sig á og yki aftur neyslu ís-
lenskrar hollvöru upp í sama magn
á mann eins og var fyrir nokkrum
árum, þá bæði leystist að verulegu
leyti vandi bændastéttarinnar og
hagur þjóðarinnar út á við færi
batnandi. Heilsufar okkar ætti
einnig að skána því innlenda fram-
leiðslan er hollari en margt af
innfluttum matvælum.
Rósmundur G. Ingvarsson
a „Ljóst er að ef ekkert kemur í staðinn
^ fyrir tekjuskerðinguna þá verður ein-
hver hópur bænda gjaldþrota strax eftir
þetta fyrsta hrap.“
Bylting í hugsunaitiætti:
Samvinna i stað hemaðarandspænis
„Allt hefur breyst nema hugs-
unarhátturinn,“ sagði Albert
Einstein þegar búið var að
smiða fyrstu kjarnorkusprengj-
una. „Við þurfum byltingu í
hugarfari, við þurfum hugarfar
kærleikans,“ sagði Martin Lut-
her King. „Við þurfum ekki
byltingu í vigbúnaðartækni -
við þurfum byltingu í hugsunar-
hætti - í stað hernaðarandspæn-
is allra gegn öllum komi
samvinna allra við alla,“ sagði
Mikhail Gorbachjov á 27. þingi
Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna.
Annar dagur þingsins:
Lev Seimeiko afvopnunarsér-
fræðingur: Mannkynið getur og
verður að ganga til móts við 21.
öldina í heimi friðar og án hættu
á tortímingu. Aðeins þannig er
hægt að treysta því að komandi
kynslóðir eigi sér framtíð. Þetta er
erfitt viðfangsefni en þó viðráðan-
legt. Leiðir til útrýmingar kjam-
orkuvopna em m.a. taldar upp í
nýlegri skýrslu M. Gorbachjovs.
Norman Solomon, frá alþjóða-
samtökum um kjamorkurann-
sóknir, bandarískur: Við höfum
reynt mikið að koma sovésku til-
lögunum á framfæri. Þar er við
erfiðleika að etja. Reynt er að inn-
prenta þjóðinni að „við verðum að
þvinga Sovétríkin að samninga-
borðinu með vopnavaldi“.
Vladimir Petrovskí, yfirmaður
skipulagsdeildar utanríkisráðu-
neytis Sovétríkjanna: Víða á
Vesturlöndum er sagt að Sovétrík-
in beygi sig aðeins fyrir vopna-
valdi. Þetta er alrangt, sem sjá má
af því að ef Bandaríkin setja upp
ný vopn gera Sovétríkin það líka.
Bandaríkin hafa haft frumkvæði
að smíði hverrar einustu vopnateg-
undar sem smíðuð hefur verið og
Sovétríkin komið á eftir. Þetta á
einnig við um geimvopn ef smíðuð
verða. En Sovétríkin hafa frá upp-
hafi reynt að gera heiminum ljósar
afleiðingar vígbúnaðarkapp-
hlaupsins, það hafa Bandaríkin
ekki gert. Við höfum lagt áherslu
á að enginn getur sigrað í víg-
búnaðarkapphlaupi eða kjarn-
orkustyrjöld.
Norman Solomon: Það er óvinar-
ímyndin sem vopnaframleiðslan
nærist á. Til að fá fjárveitingu til
vopnasmíði þarf að benda á ein-
hvern óvin sem ógni öryggi manns.
Þetta er það sem við verðum að
uppræta. Hvað getum við gért, hér
og nú, hver og einn, til að byggja
upp traust meðal ríkja, stofnana
og einstaklinga?
Petrovskí; Þetta er kjarni máls-
ins. Sú blindgata, sem samskipti
austurs og vesturs eru í, er tilkom-
in vegna þessa. Þetta er það sem
við viljum breyta. Við þurfiim ekki
óvinarímynd, við megum ekki trúa
á hana, við trúum henni ekki nema
við mætum henni holdi klæddri.
Einhver úti í sal segir dæmisögu:
Einu sinni kom upp sá kvittur í
Bandaríkjunum að Rússar hefðu
orðið svo leiðir á vígbúnaðarkapp-
hlaupinu að þeir hefðu yfirgefið
plánetuna og numið land á annarri
plánetu þar sem friðvænlegra væri
að búa. Yfirmenn Pentagon urðu
illa skelkaðir og kom saman um
að þeir yrðu að búa sér til annan
óvin til að hægt væri að halda
áfram vígbúnaði. Kína kom til
greina en það var illa staðsett, auk
þess sem Bandaríkin áttu þar hags-
muna að gæta. Japan væri of
tæknivætt og aldrei að vita nema
Japanir hefðu eitthvert leynivopn
sem gæti eytt Bandaríkjunum á
augabragði. Víetnam kom til
greina ef ósigurinn þar væri ekki
enn í fersku minni. Að lokum sagði
einhver: „Ætli bölvaðir Rússamir
komi ekki aftur.“ Og allir vörpuðu
öndinni léttar og ákváðu að bíða
um sinn eftir að Rússar kæmu aft-
ur.
Sally Curry, friðarrannsóknar-
stofnun Kanada: Sovésku tillög-
urnar em það ákveðnasta og
jákvæðasta sem ég hef séð um þessi
mál. En það tekur langan tíma að
beyta hugsunarhætti fólks, það
tekur kannski lengri tíma en við
höfum til umráða, jafnframt hugar-
farsbreytingu verður að koma
afvopnun.
M. Racz, Hollandi: Nauðsyn ber
til að byggja upp traust meðal
þjóða. Það er hægt að stöðva kjarn-
orkusprengingar, það er hlutlæg
leið, en hvað um þá huglægu sem
er enn mikilvægari?
MARÍA
ÞORSTEINSDÓTTIR
Zgaldin: Þetta er mergurinn
málsins. Hvort tveggja verður að
fylgjast að. Traust er ekki skapað
með aðgerðum einum heldur með
stöðugri viðleitni. Það er ekki hægt
að leysa vandamál tölvuvæddrar
21. aldar með meðulum 19. aldar.
Bandarískum eldflaugum úr kaf-
bátum er miðað á 40.000 skotmörk
í Sovétríkjunum. Eitt kjamorku-
slys í kafbát eða í eldflaug á landi
þýddi að kjarnorkustríð væri hafið,
ekki fyrir tilverknað mannsheilans
heldur vegna bilunar í tölvu, og
það yrði rekið af tölvum ...
Klaus Balzer, Hamborg, minnir á
eldflaugarslys sem varð í Vestur-
Þýskalandi, í bandarískri herstöð,
á sl. ári. Á eldflauginni var ekki
kjarnaoddur, annars hefði byrjað
kjarnorkustrið, svo nærri emm við
bjargbrúninni.
Niki Brown, frá kristilegum sam-
tökum í Danmörku: Hugarfars-
breyting er það sem Kristur boðaði
fyrir hartnær 2000 árum, bylting í
hugarfari, að elska hverjir aðra,
okkur hefur ekki tekist það enn ...
Kraftaverk?
Og tekst okkur það? Þurfum við
ekki blátt áfram að trúa á krafta-
verk til að halda áfram að trúa því
að friðaröflum heimsins takist að
hindra helför alls lífs á jörðinni?
Og ef það tekst, verður það þá
heimur hinna auðugu og hins veg-
ar hinna örsnauðu sem framtíðin
ber í skauti sér, sá heimur sem
Doris Lessing lýsir í bók sinni.
Verður það heimur þar sem „iðju-
laust fjármagn á féleysi elst, eins
og fúinn í lifandi trjám, og hug-
stola mannkynsins vitund og vild
er villt um og stjórnað af fám“,
(fjölmiðlum hinna auðugu), eins og
Stephan G. Stephansson segir í
ljóði sínu, Kveld.
Eða getum við haldið áfram að
trúa á það kraftaverk að „villunótt
mannkyns“ kunni að taka enda?
Getum við vonað að afkomendur
okkar og öll æska heimsins fái að
ganga til móts við 21. öldina í vopn-
lausum heimi, þar sem traust ríkir
meðal þjóða og hungrinu hefur
verið útrýmt úr heiminum, og þeim
peningum, sem nú er varið til víg-
búnaðar, verði varið til að hjálpa
þjóðum þriðja heimsins til að
standa á eigin fótum og brauðfæða
sig sjálfar? Ég held að við verðum
að trúa því og þá verðum við að
stuðla að því.
María Þorsteinsdóttir
g* „Þurfum við ekki blátt áfram að trúa
™ á kraftaverk til að halda áfram að
trúa því að friðaröflum heimsins takist að
hindra helför alls lífs á jörðinni?“
STARFSMAÐUR SOVÉSKU
FRÉTTASTOFUNNAR APN
A ÍSLAN.DI.