Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.1989, Page 15

MIÐVIKUDAGUR 18. JANÚAR 1989.
15
Hvers vegna
háir skattar?
Skyldi vera hægt að létta skattbyrði launþega með markvissri endur-
skoðun skattalaga?
Ein af þeim spurningum sem
launafólk spyr sig er sú hvers
vegna skattar hér þurfi að vera
jafnháir og annars staðar á Norð-
urlöndum. Við erum ekki með
neinn her sem þarf íjárveitingar
eins og þar. Gagnstætt við þau höf-
um yið her sem við höfum nokkrar
tekjur afl Er það hugsanlegt að ís-
lenskir stjórnmálamenn séu þetta
miklu verri stjórnendur tjármála
en stjómmálamenn annarra Norð-
urlanda?
Ég er nú ekki tilbúinn til þess að
samþykkja það en hitt er víst að
stjómmálamenn okkar hafa
kannski í ríkara mæli en aðrir af-
salað sér völdum til ýmissa hópa
utan þings sem telja sig geta at-
hafnað sig að eigin vild án tillits til
vilja Alþingis en á kostnað ríkis-
sjóðs.
Kjarklaus forysta
Þegar verið er að gagnrýna háa
skatta er alltaf sett fram á móti
hvort við viljum skerða þá sam-
hjálp sem við veitum sjúkum og
öldruðum - eða hvort við viljum
skerða menntun í landinu! Þessi
svör sýna okkur fyrst og fremst að
þeir sem þeim heita nenna ekki að
skoða undirrót vandamálsins. Þeir
hafa þama þægilega tylliástæðu
sem slær á upphlaup gagnrýnenda.
Að þeim detti í hug að rannsaka lög
og reglur til þess að vita hvort þar
sé undirrót vandans virðist vera
vonlítið.
Flestir era sammála um að tekjur
Kjállarmn
Guðbjörn Jónsson
fulltrúi
ríkissjóðs þurfi að vera svo miklar
að hægt sé að halda uppi því vel-
ferðarkerfi sem hér er búið að
koma upp. Hvað það er há upphæð
hverju sinni verðum við víst seint
öll sammála um. Það sem helst ger-
ir þetta markmið að svo miklu
vopni í höndum grunnt hugsandi
stjórnmálamanna er hve forystu-
menn launþega hafa verið kjark-
lausir í raunverulegum baráttuað-
ferðum sem skilað hefðu raun-
hæfum kjarabótum.
Hvernig eru skattalögin?
Skyldu þessi lög gera jafnar kröf-
ur til einstaklinga, fyrirtækja og
lögaðila? Skyldi vera hægt að létta
skattabyrði launþega með mark-
vissri endurskoðun þessara laga?
Já, það fer ekki á milli mála að
skattar hér gætu verið allmiklu
lægri á einstaklingum ef þeir nytu
sama réttar gagnvart þessum lög-
um og aðrir rekstraraðilar þessa
þjóðfélags. Skoðum eitt dæmi. Til
þess að notkun einstaklings á tekj-
um sínum teljist frádráttarbær til
skatts þurfa að liggja mjög sterk
rök og bindast að mestu leyti við
fyrirfram ákvarðaðar forsendur
um hugsanlega þörf hans við brýn-
ustu nauðsynjar. Það er ekki einu
sinni svo að hið opinbera taki mark
á sinni eigin framfærsluvísitölu og
framfærslukostnaði sem þar er
settur fram þegar verið er að leggja
grunn að sókn ríkisins í tekjur ein-
staklingsins.
Skyldi þessu vera eins farið með
fyrirtæki og aðra lögaðila í rekstri
hér á landi? Er þeim sniðinn þröng-
ur stakkur um notkun tekna sinna
til frádráttar sköttum? Nei, því fer
víðs fjarri. Það eru ekki neinar
reglur til um hver eigi að vera
mörk þessara aðila á notkun tekna
sinna í frádrátt frá skatti. Af þeim
sökum er næsta auðvelt fyrir
sæmilega slyngan bókhaldsmann
að láta þessa aðila sýna tap á
rekstri þótt í raun hafi verið um
umtalsverðan hagnað að ræða. í
þessu veigamikla atriði löggjafar
okkar hggur stór hluti vandræða
okkar og svo til öll ástæða þess að
launafólk er skattpínt hér eins og
raun ber vitni.
Að fjárfesta í tækni
Undanfarin ár höfum við verið
upptekin við að tæknivæða, þróa,
endurskipuleggja, aðlaga og guð
má vita hvaða nöfnum hefur verið
beitt varðandi rekstur fyrirtækja.
Þaö eina sem virðist hafa gleymst
í gegnum öll þessi afbrigði er
grundvallarundirstaðan - arðsemi
rekstursins. Raunveruleg arðsemi.
Þegar við fjárfestum í því sem
nefnt hefur verið tækni í sambandi
við rekstur erum við oftast að fjár-
festa í meiri vörugæðum, meiri af-
kastagetu eða minni framleiðslu-
kostnaði. Það sem oftast gleymist
er sú staðreynd að við erum hér
að binda hluta af tekjum þjóðfé-
lagsins sem kemur í veg fyrir að
þær fari út á meðal fólksins og
skapi þar aukna veltu og batnandi
lífskjör. Til þess að fjárfesting þessi
sé réttlætanleg þarf hún að skila
beinum arði í þjóðarbúið í formi
hærri skattagreiðslna rekstursins
til hins opinbera.
í einni grein minni spurði ég
hvort lækning við blóðleysi væri
sú að fækka æðum í líkamanum. Á
sama hátt og það er ekki hin rétta
lækning er ekki heldur hin rétta
lækning við vandamálum okkar að
láta tekjur þjóðfélagsins fara sífellt
um færri hendur áður en þær fara
aftur úr landi. Það verður að
stjórna útstreymi teknanna í sam-
ræmi við innstreymið og gæta þess
að það streymi sem jafnast um
þjóðfélagið.
Guðbjörn Jónsson
„Skattar hér gætú veriö allmiklu lægri
á einstaklingum ef þeir nytu sama rétt-
ar gagnvart þessum lögum og aðrir
rekstraraðilar þessa þjóðfélags.“
í ársbyrjun 1989!
Eg er kvíðin í byrjun hins nýja
árs. En hvers vegna?
Jú, vegna þess að eg renni gmn
í að hún slái margar fyrri ársbyrj-
anir út.
Hvers vegna? Ég skal segja þér
það.
Sjáðu til, það fyrsta sem kemur
fram í hugann er að þessi ríkis-
stjóm, sem ég hélt að mundi létta
einstaklingum og fyrirtækjum róð-
urinn, virðist ekki vita hvað hún
er að kalla yfir þessa þjóð.
Ef til vill hugsa ekki margir um
fyrirtækin heldur um hinn al-
menna launamann en grundvöllur
þess að hinn almenni launamaður
hafi atvinnu er að fyrirtækin séu
fær um að borga honum kaup og
það þykir nú ekkert sérstakt að svo
sé þegar þorri þjóðarinnar hefur
atvinnu en það þarf einnig að borga
launatengd gjöld og fyrirtaekin
verða að hafa starfsgmndvöll til
að geta starfað.
En gott og vel, þeir hafa stórlækk-
að vextina og það er nú vel, en nú
á að hækka skattana, reyndar eru
þeir alltaf að athuga hvort þeim
hafi ekki yfirsést eitthvað sem hef-
ur gleymst að skattleggja og þeim
miöar bara vel áfram.
Nú dettur mér allt í einu í hug
að ég hafi heyrt eitthvað um að
bankar og tryggingafélög séu þær
stofnanir sem ekki þurfi að ugga
um sinn hag.
Skyldi engan furða og mér verður
hugsað til allra dráttarvaxtanna
sem ég greiddi á sl. ári - dýrt að
vera fátækur.
Af hverju var ekki tekið í taum-
ana fym?
Ríkisstjómin fyrri og síðari á sl.
ári var með hámenntaða sérfræð-
inga á hverjum fingri og að hvaða
gagni kom það?
KjaUarinn
Vilborg Eggertsdóttir
húsmóðir
Nálykt af gjaldþrotum
Og öll gjaldþrotin!
Enginn getur ímyndað sér alla
forsögu þeirra. Ég held að því verði
ekki með orðum lýst og enginn
nema sá sem gengið hefur í gegnum
þann harmleik viti hversu ólýsan-
legar þjáningar eru að baki þeim.
Ævistarf margra einstaklinga, og
oft heilsa og þrek þrotið til að byrja
á nýjan leik. En á fólk nokkurra
kosta völ?
Ef eitthvað er lækkað þá er bara
annað hækkað. Hversu lengi þarf
maður að taka þátt í þessum hildar-
leik?
Ef þú hreinlega gefst upp þarftu
að láta vista þig á einhverri stofn-
un, annars verður þú að halda
áfram að blakta. Það er kannski
betra að blakta illa en ekki en það
kemur að því að eitthvað gefur sig
fyrr eða siðar.
Ég veit það ekki en mér finnst
embættismenn þessarar þjóðar
ekki finna alla þá nálykt sem fylgir
þessum gjaldþrotum, hafa eflaust
eitthvað henni til varnar.
Af hverju skyldi ég t.d. þurfa að
borga kílóagjald af bílnum mínum
þótt hann sé vélarvana og númerin
hggi inni? Og af því að þetta er dísil-
bíll þarf ég líka að borga sektir fyr-
ir að hafa ekki komið með hann í
álestur. Það er alveg sama, ég á að
borga, þeir hafa tryggt sig í bak og
fyrir, ég á engra kosta völ. Ef það
borgar sig ekki að gera við hann
verð ég samt að standa skil á þess-
um gjöldum, annars má ganga á
eigur mínar.
Og einkennileg finnst mér þessi
„verðstöðvun“. Það er alltaf verið
að hækka verð á einhverju. Ríkis-
stjómir sl. ára hafa séð til þess að
kvíði minn og örvænting haldist.
Og svo, þrátt fyrir margítrekaðar
yfirlýsingar, virðist þessi ríkis-
stjórn ætla að leika sama leikinn
og þær fyrri, halda áfram að sníða
sundur krónuna, samanber tæp-
lega5% gengislækkun núíjanúar.
Á kostnað hvers er þetta gert?
Er ekki kominn tími til að við
förum að hugsa rökrétt um hvað
eru peningar?
í raun og vera má líkja gengis-
fellingu við að fara á fyllirí en flest-
ir vita hversu vel það leysir vand-
ann - það frestar honum og þegar
að timburmönnunum kemur er
það sem áður var grátt orðið svart.
Hvaðertil ráða?
Ég held að það vanti meiri stöð-
ugleika í fjármálum þjóðarinnar
þannig að ég geti gert fjárhagsáætl-
un sem muni standast, en það hafa
mínar fjárhagsáætlanir aldrei gert.
Hefur þú veitt því athygh að flest-
ar stofnanir halda að þú sért með
hærri laun í janúar eða vinnir í
happdrætti, og það svo um munar?
í janúar byrjar árið á því að þú
færð rafmagnsreikninginn, síma-
reikitinginn, tryggingaiðgjöld, af-
notagjald útvarps (sem líka á að
hækka, verður 18000 á ári). Leik-
skólagjaldið, ef þú átt börn þar en
þar er örugglega beðið eftir að
„verðstöðvuninni" verði aflétt svo
hækka megi þar líka. Og ef þú ert
svo hugsunarlaus að vera búinn
að eyða um efni fram (eins og ríkis-
stjómin) þá ert þú jafnvel með ein-
hver skuldabréf eða víxil sem þarf
líka að borga.
Hvað ætlar þú að gera? Taka lán?
Hvaða bankastjóri heldur þú að
sé svo vitlaus að lána þér, þetta er
bara persónuleg eyðsla, það var
búið aö segja þér að spara. Æ, ég
gleymdi því að elsta bamið þarf að
fá a.m.k. 10.000 kr. fyrir bókum.
Vesalings asni get ég verið,
hvernig fór ég að því að koma mér
í þessar ógöngur?
Það sem ég hef þó mestar áhyggj-
ur af er að nú fæ ég ekki nein laun,
fyrirtækið getur ekki borgað mér
og útlit fyrir að engin eða lítil verk-
efni séu framundan hjá því fyrr en
vorar.
Og ofan á allt annað er ég ein af
þessum ólánsömu manneskjum
sem byggðu sér hús úti á landi. Og
nú, þegar atvinna hefur dregist
saman um allt land, era engar líkur
á að ég geti selt það og leitað mér
að annarri vinnu.
Hús, sem ekki er hægt að selja
vegna staðsetningar, er einskis
virði. Hér eru einhverjir komnir á
atvinnuleysisbætur, aðrir fluttir og
þeir sem hér eru hafa lág laun,
nema embættismenn, en þeir búa
í fríu húsnæði. Þeir þurfa ekki að
hafa áhyggjur og ég efast um.að
þeir hafi nokkurn skilning á okkar
málum enda skiptir það engu máli,
þeir hafa hér engra hagsmuna að
gæta.
En hvað er þá til ráða? Ég get
ekki svarað því, hef hugsað og
hugsað og brotið svo heilann að ég
veit ekki lengur mitt rjúkandi ráð.
Þaö skyldi þó aldrei vera að á
sama tíma og þjálparsveitir era
kallaðar út til bjargar mannslífum
og ekkert til sparað skuli einhver
vera að taka sitt eigið líf og ekkert
gert til hjálpar?
Það skyldi þó aldrei vera að í
þessu landi fyrirfinnist fólk sem
hefur svo gjörsamlega gefist upp,
dregst áfram, þjakað áhyggjum,
kvíða og vonleysi, löngu hætt að
langa til eins né neins, nema að
þessu linni.
Vilborg Eggertsdóttir
„Hefur þú veitt því athygli að flestar
stofnanir halda að þú sért með hærri
laun í janúar eða vinnir í happdrætti,
og það svo um munar?“